Karbon ayak izi nasıl anlaşılır azaltmanın yolları nelerdir?

Oxfam: Dünyanın en zengin yüzde 1'lik kesimi, en yoksul yüzde 50'lik kesime kıyasla kişi başına iki kat daha fazla karbondioksit salıyor (Shutterstock Images)

Başta karbon emisyonlarının neden olduğu iklim değişikliğinin gezegenimiz için büyük bir tehdit olduğu yadsınamaz. Bu durum, çevrenin korunması ve sürdürülebilirliğin teşvik edilmesi için "karbon ayak izi" kavramını giderek daha önemli hale getirmektedir. Karbon ayak izi, bir birey, kuruluş, etkinlik veya üründen doğrudan veya dolaylı olarak kaynaklanan toplam sera gazı emisyonlarını belirler.

İklim değişikliğinin etkilerinin azaltılması

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'ne (IPCC) göre, insan faaliyetleri Dünya'nın sıcaklığının sanayi öncesi seviyelerin yaklaşık 1°C üzerine çıkmasına neden olmuştur. Aynı rapor, küresel ısınmanın 1,5 santigrat derece ile sınırlandırılmasının, 2030 yılına kadar 2010 seviyelerinden yüzde 45'lik bir azalma ve 2050 civarında "net sıfıra" ulaşılması da dahil olmak üzere karbon emisyonlarında önemli bir azalma gerektirdiğini vurgulamaktadır. Karbon ayak izimizi anlayarak ve azaltarak bu hedeflere doğrudan katkıda bulunuyoruz. Peki bireyler olarak bu ayak izini nasıl anlayacağız ve nasıl ölçeceğimizi nasıl bileceğiz?

Hava yolculuğu, bireysel karbon ayak izine önemli ölçüde katkıda bulunur ve uçak kullanılmadan yapılan yolculuğu seçmenin gözle görülür bir etkisi vardır (Shutterstock)

Kaynakları korumanın önemi

Karbon emisyonları ve kaynakların tükenmesi arasındaki ilişki, enerji tüketim alışkanlıklarımızda açıkça görülmektedir. Küresel Karbon Projesi, fosil yakıtların toplam karbondioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde 89'unu oluşturduğunu bildirmiştir. Bu rakamlar, enerji verimliliği yoluyla karbon ayak izinizi azaltmanın ve yenilenebilir enerjiyi benimsemenin yalnızca karbondioksit emisyonlarını azaltmakla kalmayıp aynı zamanda petrol ve doğal gaz gibi sınırlı kaynakları da koruduğu anlamına gelmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü, büyük ölçüde fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan hava kirliliğinin dünya çapında yılda tahminen 7 milyon erken ölüme neden olduğunu belirtmektedir. Fosil yakıtlara olan bağımlılığımızı ve dolayısıyla karbon ayak izimizi azaltarak halk sağlığını önemli ölçüde iyileştirebiliriz.

Dünya Bankası tahminleri: Hava kirliliğinin neden olduğu küresel refah kaybı yıllık 5 trilyon dolara ulaşıyor (Shutterstock)

Ahlaki sorumluluk

Küresel Karbon Atlası, sanayileşmiş ülkelerdeki kişi başına düşen ortalama karbon ayak izinin gelişmekte olan ülkelere kıyasla çok daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu eşitsizlik, gelişmiş ülkelerde yaşayanların karbon ayak izlerini azaltmaları ve daha adil ve sürdürülebilir bir dünyaya katkıda bulunmaları için ahlaki bir zorunluluk olduğunu vurgulamaktadır.

Bir bireyin küçük eylemlerinin büyük bir etkisi olabilir. Örneğin, ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) ortalama binek otomobil emisyonlarının yılda yaklaşık 4,6 metrik ton karbondioksit ürettiğini tahmin etmektedir. Bir bireyin toplu taşıma, araba kullanımı veya elektrikli araç tercihi bu rakamı önemli ölçüde azaltabilir. Benzer şekilde, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne göre hayvancılık küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 14,5'inden sorumlu olduğundan, bitki temelli bir diyet benimsemek karbon ayak izimizi azaltabilir.

Gerçekler

Karbon ayak izinizi hesaplamak ve azaltmak için Küresel Ayak İzi Ağı'nın hesap makinesi veya EPA'nın karbon ayak izi hesaplayıcısı gibi araçlar bulunmaktadır.

Sürdürülebilir yaşam tarzı rehberleri: Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) gibi kuruluşlar daha sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimsemeye yönelik rehberler sunmaktadır.

Savunuculuk ve Politika Değişikliği: Çevre savunuculuğu gruplarına katılın ve yenilenebilir enerji ve sürdürülebilirliği teşvik eden politikaları destekleyin.

Eğitim Kaynakları: NASA İklim Değişikliği ve Küresel Isınma portalı gibi siteler, iklim değişikliğinin nedenlerini anlamak için eğitim kaynakları sağlamaktadır.

Gıda israfı bireyin karbon ayak izini artırır ve çevreye zararlı olan büyük miktarda metan gazı üretir (Shutterstock)

Gıda atıkları

Gıda israfıyla mücadele etmek çok önemlidir çünkü bir bireyin karbon ayak izini yüzde 6'ya kadar azaltabilir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne göre gıda atıkları, güçlü bir sera gazı olan metanın önemli ölçüde salınmasına neden olmaktadır. Havacılık alanında bireylerin sorumluluğunu unutamayız, zira hava yolculuğu bireysel karbon ayak izine önemli ölçüde katkıda bulunur. Ulaşım aracı olarak uçmaya dayanmayan tatilleri tercih etmek gözle görülür bir etki yaratabilir. "Karbon Ayak İzi" ve "Project Drawdown" gibi kuruluşlar tarafından sağlanan araçlar, bireylere karbon ayak izlerini hesaplama ve bunu azaltmaya yönelik stratejiler belirleme olanağı sağlamaktadır.

Karbon eşitsizliği

Oxfam'a göre, dünyanın en zengin yüzde 1'lik kesimi, en yoksul yüzde 50'lik kesime kıyasla kişi başına iki kat daha fazla karbondioksit salmaktadır. Bu keskin eşitsizlik, yüksek gelirli bireylerin karbon emisyonlarını azaltma konusundaki ahlaki sorumluluğunun altını çizmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün Küresel Sağlık Gözlemevi'nden alınan veriler, hava kirliliğine bağlı ölümlerin en büyük yükünü Güneydoğu Asya ve Afrika'nın taşıdığını ortaya koymaktadır. Dünya Bankası tahminleri hava kirliliğinden kaynaklanan küresel refah kayıplarının yıllık 5 trilyon dolara ulaştığını göstermektedir.

Karbon ayak izimizi anlamak, iklim değişikliği ve bunun çevre, kamu sağlığı ve ekonomi üzerindeki dalgalanma etkileri ile mücadelede kritik öneme sahiptir. Ulaşım seçiminden gıda tercihlerine kadar bir bireyin aldığı her karar karbon ayak izini şekillendirir. Sürdürülebilir seçimler yaparak daha sağlıklı, daha eşitlikçi ve sürdürülebilir bir dünyaya hep birlikte katkıda bulunabiliriz. Harekete geçme ihtiyacı acil ve inkar edilemezdir ve bu, bireysel ve kolektif karbon ayak izlerimiz konusunda farkındalık ve sorumluluk sahibi olmakla başlar.