Gökbilimciler, şimdiye kadar kaydedilen en güçlü kara delik patlamalarından birini tespit etti

Gökbilimciler, Dünya'dan 3,8 milyar ışık yılı uzakta bulunan ve SDSS J1531 olarak bilinen galaksi kümesinde şu ana kadar kaydedilen en güçlü kara delik patlamalarından birini tespit etti

(AA)
(AA)
TT

Gökbilimciler, şimdiye kadar kaydedilen en güçlü kara delik patlamalarından birini tespit etti

(AA)
(AA)

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansından (NASA) yapılan yazılı açıklamaya göre, gökbilimciler, gözlemlerinde Chandra X-ışını Gözlemevi ve Düşük Frekans Dizisi (LOFAR) dahil çeşitli teleskoplar kullandı.

Gökbilimciler, milyarlarca yıl önce Dünya'ya 3,8 milyar ışık yılı mesafedeki yüzlerce galaksiyi içeren devasa bir galaksi kümesi olan SDSS J1531'de şimdiye kadar kaydedilen en büyük kara delik patlamalarından birini gözlemledi.

Patlamanın galaksi kümesindeki galaksilerden birinin merkezindeki süper kütleli kara delikten kaynaklandığını değerlendiren gökbilimciler, patlama sonucu devasa bir boşluğun oluştuğunu tespit etti.

Çalışmayı yöneten Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezinden Osase Omoruyi, "Bu büyük patlamaya ilişkin kanıtlarımızın güçlü olduğunu düşünüyoruz, ancak Chandra ve LOFAR ile yapılacak daha fazla gözlem durumu kesinleştirecektir." ifadesini kullandı.

Omoruyi, halihazırda tespit ettikleri boşluğun kökenine ilişkin daha fazla bilgi edinmeyi ve kara deliğin diğer tarafında da oluştuğu tahmin edilen boşluğu bulmayı umduklarını kaydetti.

Araştırma bulguları, "The Astrophysical Journal" dergisinde yayınlandı.



Güneş sıradaki döngüsünün ilk işaretini yıllar önceden gösterdi

5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)
5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)
TT

Güneş sıradaki döngüsünün ilk işaretini yıllar önceden gösterdi

5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)
5 Mayıs 2024'te meydana gelen büyük Güneş lekesi (NASA/SDO/HMI)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Güneş'in, mevcut döngüsünün henüz yarısında olmasına rağmen bir sonraki faaliyet döngüsüne başladığının ilk işaretlerini tespit eden bilim insanlarının keşfi, Güneş fırtınalarının daha iyi modellenmesini sağlayabilir.

11 yıllık döngüler sırasında Güneş, leke sayısının ve aktivite yoğunluğunun artarak zirveye ulaşmasıyla yoğun Güneş fırtınaları ihtimalinin en yüksek seviyeye taşındığı dönemlerden geçiyor.

Güneş halihazırda 25. döngüsünün en yüksek aktivitesine, yani  "solar maksimuma" yaklaşıyor. Bu döngü, Güneş aktivitesinin kapsamlı bir şekilde kaydedilmeye başlandığı 1755'ten bu yana gerçekleşen 25. döngü olması nedeniyle bu şekilde adlandırılıyor.

Bu döngünün 6 yıl daha devam etmesi beklenirken, Birmingham Üniversitesi'nden bilim insanları bir sonraki Güneş döngüsünün ilk işaretlerini keşfetti.

Solar maksimum sırasında Güneş, manyetik alanını çevirerek kutuplarının yerini değiştiriyor ve bu da yıldızın yüzeyindeki aktiviteyi etkileyerek Dünya'ya daha fazla Güneş patlaması gönderiyor.

Güneş'in aktivitesinin tavan yaptığı dönemdeki güçlü Güneş fırtınaları, düşük irtifalarda bile parlak auroralara yol açabiliyor.

Ayrıca yörüngedeki uydulara, elektrik şebekelerine ve telekomünikasyon sistemlerine de zarar verebiliyorlar.

Araştırmacılar Güneş döngüsünü, yıldızın içindeki ses dalgalarını ölçüp bunların nasıl döndüğünü izleyerek takip ediyor.

Bunlar, 11 yıllık döngü boyunca Güneş'in ekvatoruna ve kutuplarına doğru dönen ve göç eden, Güneş burulma salınımı adlı hızlı hareket eden şeritlerden oluşan bir örüntü gibi görülebilir.

Bilim insanları daha hızlı dönen şeritlerin bir sonraki Güneş döngüsü başlamadan önce ortaya çıktığını biliyor.

Araştırmacılar, bu şekilde dönen şeritleri gösteren yeni verilere dayanarak bir sonraki Güneş döngüsünün başladığına dair zayıf işaretler buldu.

Birmingham Üniversitesi'nden Rachel Howe "Plan üzerinde bir Güneş döngüsü, yani 11 yıl geriye gidince, 2017'de gördüğümüz şekille birleşiyor gibi görünen benzer bir şey görülüyor. Bu şekil, mevcut Güneş döngüsü 25. Döngü'nün bir özelliği haline geldi" diyor.

2030'a kadar resmen başlamayacak 26. Döngü'nün muhtemelen ilk izlerini görüyoruz.

Bilim insanları daha fazla veriyle, Güneş'in faaliyet döngüsünü yönlendiren plazma ve manyetik alanların karmaşık dansında bu akışların oynadığı rolü daha iyi anlamayı umuyor.

Dr. Howe, "Yaklaşık 6 yıl sonra başlayacak 26. Döngü'de bu örüntünün tekrarlanacağına dair ilk ipucunu görmek heyecan verici" diyor.