Bilim insanları zeki uzaylıların niye uzay yolculuğu yapamayacağını açıkladı

"Akla gelebilecek hiçbir yakıt miktarı ya da uygun roket" bazı gezegenlerdeki fırlatma basınçlarına dayanamaz

Reuters
Reuters
TT

Bilim insanları zeki uzaylıların niye uzay yolculuğu yapamayacağını açıkladı

Reuters
Reuters

Zeki uzaylı türleri var olsa bile bazı gezegenlerin getirdiği fiziksel kısıtlamaların onların uzaya seyahat etmelerini engelleyebileceği yeni bir araştırmada bildirildi. 

Journal of the British Interplanetary Society'de yayımlanan araştırma makalesinde, başka dünyalarda yaşayan uzaylı medeniyetlerin olasılığı ve uzayı keşfetme yeteneklerini etkileyebilecek faktörler değerlendirildi.

Araştırmada bir gezegenin kurtulma hızının, bir türün uzaya fırlatma yapmasına ve Güneş Sistemi'ni keşfetmesine izin vermede uyguladığı etkiye bakıldı.

Örneğin, Dünya'nın kurtulma hızı 11,2 kilometre/saniye yani 40 bin kilometre/saat hızın üzerinde. Bir roketin gezegenimizin yerçekiminden kurtulması için bu hıza ulaşması gerekiyor.  

Son çalışmalarda uzaylı yaşamına ev sahipliği yapabilecek potansiyel adaylar diye tanımlanan Süper Dünya gezegenlerinin çoğu çok daha yüksek kütle ve yerçekimine sahip.

Bu gezegenlerin kütleleri Dünya'nın 10 katına kadar çıkabilir yani üzerlerinde yaşayan herhangi bir zeki uzaylı medeniyeti çok daha yüksek kurtulma hızlarıyla başa çıkmak zorunda kalabilir.

Araştırmanın yazarı ve İspanya'daki Universidad del Atlántico Medio'da profesör olan Elio Quiroga, "Bu nedenle, bu gezegenlerde yaşayan zeki türlerin yalnızca fiziksel imkansızlık nedeniyle uzaya seyahat etmesi asla mümkün olmayabilir" dedi.

Dr. Quiroga, araştırmada Güneş Sistemi dışında bilinen bazı gezegenlerin olası kurtulma hızlarını hesapladı ve Ötegezegen Kaçış Faktörü (Fex) adı verilen bir ölçüt ortaya koydu.

Araştırmada, Fex değeri 2,2 olan bir gezegende uzay yolculuğunun pek mümkün olmayacağını savunuluyor.

Çalışmada, "2,2'den büyük Fex değerleri, ötegezegenin sakinleri için uzay yolculuğunu mümkün kılmayacaktır" dendi.

Dr. Quiroga, "Ne akla gelebilecek herhangi bir miktarda yakıt kullanarak gezegeni terk edebilirler ne de en azından bildiğimiz malzemelerle yapılmış uygun bir roket yapısı sürece dahil olan basınçlara dayanabilir" diye yazdı.

Sadece Süper Dünya'ları terk etmek değil aynı zamanda uzay aracının yeniden girişi de kayda değer zorluklar yaratır. 

Yaşamın var olabileceği tahmin edilen diğer bazı gezegen türleri arasında Dr. Quiroga'nın "akvaryum dünyalar" diye adlandırdığı ve türlerin okyanuslarda yaşayabileceği gezegenler bulunuyor.

Dr. Quiroga, böyle bir okyanus gezegeninde, balinaların Dünya'da bilgi paylaşmasına benzer şekilde araç kullanımı gerektirmeyen iletişimin uzak mesafeler arasında çok daha kolay gerçekleşebileceğini söyledi.

Çalışma, böyle bir dünyada yaşayan zeki bir türün iletişim cihazları oluşturmakta zorlanmayabileceğini savunuyor.

Dr. Quiroga, "Tamamen gelişmiş bir medeniyete ev sahipliği yapıyor olsa bile telekomünikasyon teknolojisi böyle bir dünyada asla ortaya çıkmayabilir" diye yazdı.

Independent Türkçe



Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)
TT

Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)

Stuti Mishra Asya İklim Muhabiri 

Yeni bir araştırmaya göre, iklim krizinin yol açtığı daha sıcak geceler, yüzyılın sonuna gelindiğinde uyku apnesini çok daha yaygın ve tehlikeli hale getirebilir.

Araştırmacılar artan sıcaklıkların, dünya çapında yaklaşık 1 milyar kişiyi etkileyen ve kalp hastalığı, demans ve erken ölümle bağlantılı bir uyku bozukluğu olan obstrüktif uyku apnesini (OUA) kötüleştirebileceğini söylüyor.

Flinders Üniversitesi araştırmacılarının yürüttüğü ve hakemli dergi Nature Communications'ta yayımlanan çalışma, iklim değişikliğinin OUA'nın şiddetini ve sağlık üzerindeki etkisini nasıl artırabileceğini modelleyen ilk araştırma.

Flinders Üniversitesi FHMRI Uyku Sağlığı'ndan çalışmanın başyazarı Dr. Bastien Lechat, "Bu çalışma, ortam sıcaklıklarının OUA'nın şiddetini etkileyip etkilemediğini araştırarak iklim gibi çevresel faktörlerin sağlığı nasıl etkileyebileceğini anlamamıza katkı sağlıyor" diyor.

Araştırmacılar uyku sırasında solunum düzensizliklerini izleyen bir yatak altı sensörü aracılığıyla, 29 ülkeden en az 116 bin kişiden elde edilen 58 milyondan fazla gece uykusu verisini kaydetti.

Birkaç yılda toplanan veriler, küresel iklim modellerinden elde edilen saatlik iklim verileriyle eşleştirilerek farklı ısınma senaryoları altında OUA şiddetindeki değişikliklerinin simülasyonu oluşturuldu.

Dr. Lechat, "Genel olarak ortam sıcaklığıyla OUA şiddeti arasındaki ilişkinin büyüklüğü bizi şaşırttı" diyor.

Yüksek sıcaklıklar, kişinin belirli bir gece OUA yaşama olasılığının yüzde 45 artmasıyla ilişkiliydi.

Görsel kaldırıldı.Grafik, çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından ölçülen, endüstri çağından itibaren küresel ortalama sıcaklık artışını gösteriyor (WMO)


Çalışma, OUA şiddetindeki sıcaklıkla ilişkili artışın, Avustralya veya ABD'ye kıyasla Avrupa ülkelerinde bilhassa belirgin olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar bunun, klimaya erişimdeki farklılıklardan kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar engelliliğe ayarlanmış yaşam yılı (disability-adjusted life years / DALY) kullanarak iklimin şiddetlendirdiği uyku apnesinin sağlık ve ekonomi üzerindeki yükünü tahmin etti. Sadece 2023'te, sıcaklık artışının araştırmadaki 29 ülkede yaklaşık 800 bin sağlıklı yaşam yılının kaybıyla bağlantılı olduğunu saptadılar.

Dr. Lechat, "Bu rakam, bipolar bozukluk, Parkinson hastalığı veya kronik böbrek hastalıkları gibi diğer tıbbi durumlardakine yakın" ifadelerini kullanıyor.

Toplam ekonomik kayıp yaklaşık 98 milyar dolar olarak tahmin edilirken bunun 68 milyar doları sağlığın bozulmasından, 30 milyar dolarıysa işyerindeki verimlilik düşüşünden kaynaklanıyor.

Kıdemli araştırmacı Profesör Danny Eckert, veriler çoğunlukla soğutma ve sağlık hizmetlerine erişimi daha iyi olan yüksek gelirli bölgelerdeki bireylerden elde edildiğinden, örneklemin düşük gelirli ülkelerde OUA'nın gerçek dünyadaki yükünü yeterince yansıtmayabileceğini söylüyor.

Profesör Eckert "Bu, tahminlerimizi yanıltarak sağlık ve ekonomi üzerindeki gerçek maliyetin düşük tahmin edilmesine yol açmış olabilir" diyor.

Sadece Avustralya'da, OUA dahil uykuyla ilgili sağlık sorunlarının maliyeti daha önce yılda 66 milyar Avustralya doları (yaklaşık 1 trilyon 700 milyar TL) olarak tahmin edilmişti.

Ekip halihazırda soğutmaya erişimin veya davranışsal değişikliklerin, ısınan hava koşullarında uyku apnesinin şiddetini nasıl azaltabileceği gibi olası müdahaleleri araştırmayı planlıyor.

Profesör Eckert, "İleride, ortam sıcaklığının uyku apnesinin şiddetine etkisini azaltacak stratejiler araştıran ve altta yatan fizyolojik mekanizmaları inceleyen müdahale çalışmaları tasarlamak istiyoruz" diye belirtiyor.

Çalışma, daha güçlü küresel iklim eylemleri olmadan uyku apnesinin yükünün muhtemelen keskin bir şekilde artacağı ve bunun da halk sağlığı sorunlarını şiddetlendirerek ekonomileri zorlayacağı uyarısında bulunuyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/climate-change