Yapay zeka…. Ne kadar çok ‘geliştirilirse sorunları’ da o kadar artıyor

Yapay zekanın "halüsinasyonları" geliştiricilerin deneyimini aşıyor

Yapay zeka…. Ne kadar çok ‘geliştirilirse sorunları’ da o kadar artıyor
TT

Yapay zeka…. Ne kadar çok ‘geliştirilirse sorunları’ da o kadar artıyor

Yapay zeka…. Ne kadar çok ‘geliştirilirse sorunları’ da o kadar artıyor

Üretken yapay zeka, kendisini güçlü kılan aynı yaratıcı yeteneklere dayanan yeni bir yazılım başarısızlıkları çağının perdesini aralıyor.

Axios web sitesine göre, her yeni teknoloji beraberinde hataları da getiriyor ancak yapay zeka hataları özellikle çetrefilli ve sinir bozucu olacak çünkü alıştığımızdan tamamen farklı çalışacaklar.

AT&T'nin hücresel ağı ve Google'ın Gemini yapay zeka sohbet robotu geçen hafta canlı yayına geçti.

Perşembe günü saat 03:30 sularında Doğu Yakası'nda AT&T hizmet kesintileri yaşandığına dair haberler geldi ve müşteriler Reddit ve X'te şikayette bulunarak sorunlarını hizmetlerin ne zaman kesildiğini tespit eden bir site olan Downdetector'a kaydettiler.

Etkinin yaygın olduğu görülüyor ve AT&T'nin bir ‘yazılım yapılandırma hatası’ nedeniyle çökmesi, binlerce müşteriyi sabah işe gidip gelirken kablosuz hizmetten yoksun bıraktı.

ABD’deki bazı kullanıcılar da hizmet kesintisi nedeniyle 911'i arayamadı. Sabah 9 itibariyle Downdetector, ABD genelinde 72 binden fazla AT&T kesintisi olduğunu gösteriyordu.

Teknoloji uzmanlarının bu sorunla nasıl başa çıkacaklarını bildikleri ağ kesintileri tanıdık olsa da, Google'ın hatası tamamen farklıydı, çünkü Gemini görüntülerinin yaratıcısı tarihi olmayan çeşitli görüntüler de yarattı. Örneğin, Nazi askerlerini fotoğraflaması istendiğinde, siyah insanların illüstrasyonlarını dahil etti. Askeri üniforma giyiyorlardı ve Papa'yı çizmesi istendiğinde, papalık cübbesi giyen bir kadın görüntüsü ortaya çıktı.

Bu AT&T'ninkinden daha karmaşık bir hataydı. Google, sorunu çözene kadar yapay zeka kullanarak oluşturulan görüntülerin üretimini geçici olarak durdurdu.

Axios'a göre Google, özellikle yapay zekaya göre tüm teröristlerin koyu tenli göründüğü insan görüntüleri dünyasında, her yapay zeka şirketinin yıllar süren utanç verici hatalardan sonra uygulamayı öğrendiklerine çok benzer önlemler alıyordu.

Site, AT&T ve Google olaylarında, insanların bilgisayarlardan yapmalarını istedikleri şeyler nedeniyle sistemlerin başarısız olduğuna dikkati çekti. AT&T'nin kablosuz hizmeti, sistemin yanıt vermemesine neden olan bir hata ya da tutarsızlık içeren yeni bir talimatı takip etmeye çalıştığında çöktü. Bilgisayarların icadından bu yana çoğu bilgisayar arızası bu şekilde meydana gelmiştir.

Ancak Axios, çoğu yapay zeka sisteminin komutlar ve talimatlarla çalışmadığına, bunun yerine çıktıları oluşturmak için olasılıklar kullandığına da dikkati çekti.

Gemini ile müdahale edildi ancak uzmanlar istedikleri sonuçları alamadı.

Üretken yapay zeka "yaratıcılıktan" alıkonulamaz

Site, İkizler’in tarihsel araştırma ile yaratıcılık arasındaki fark hakkında net bir şekilde ‘düşünemediğini’ açıkladı ve "En akıllı sistem ya da makul bir şekilde bilgilendirilmiş herhangi bir insan, Roma'daki Katolik Kilisesi'nin hiçbir zaman erkek olmayan bir papaya sahip olmadığını bilirdi" dedi.

Siteye göre, geleneksel programlar bir sonraki talimatları yürütmek için kod tabanlarına bakarken; Üretken YZ programları daha sonra insanların kendilerine verdiği talimatlara dayanarak bir dizideki bir sonraki kelimeyi veya pikseli ‘tahmin eder.’

Yapay zekaya ince ayar yaparak çıktılarını az ya da çok rastgele hale getirebilirsiniz. Ancak yaratmasını engelleyemezsiniz, aksi takdirde hiçbir şey yapmayacaktır.

Sonuç olarak, yapay zeka modelleri tarafından yapılan seçimler genellikle belirsizdir ve siteye göre yaratıcıları bile nasıl çalıştıklarını tam olarak anlamamaktadır, bu nedenle geliştiriciler örneğin görüntü sonuçlarını çeşitlendirmek veya siyasi propaganda ve nefret söylemini sınırlamak için ‘korkuluklar’ eklemeye çalıştıklarında, müdahaleleri ters etki yaratabilecek sonuçlara yol açıyor. Ancak müdahale etmemek de yanlı ve rahatsız edici sonuçlara yol açmaya devam edecek.

Yapay zeka ne kadar çok ‘geliştirilirse, ‘halüsinasyonları’ da o kadar artacak.

Site, gerçekliği doğru bir şekilde temsil etmek ve bilişsel araçlar olarak hizmet etmek için üretken yapay zeka sistemlerini kullanmaya çalıştıkça, sektörün ‘halüsinasyonlar’ ve tarihsel hatalar etrafında sınırlar belirlemeye çalışmasının daha acil hale geldiğine dikkati çekti.

Zaman içinde ve bu uzmanlık alanını öğrendikçe, YZ programcıları modellerini daha gerçekçi ve daha az önyargılı olacak şekilde başarılı bir şekilde evcilleştirebilir ve ince ayar yapabilir. Ancak Axios'a göre, üretken YZ'yi bilişsel çalışmalar için birincil arayüz olarak kullanmak, kafamızı karıştırmaya devam edecek çok kötü bir fikre dönüşebilir.



NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TT

NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)

Bilim insanları, beklenmedik hareketler sergileyen bir ötegezegenin, gezegen sistemlerine dair bilinenlere meydan okuduğunu söylüyor. 

Dünya'dan yaklaşık 455 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın etrafında dönen TOI-1408 b adlı bir sıcak Jüpiter geçen yıl keşfedilmişti. 

Sıcak Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki Jüpiter'e benzese de yıldızına çok yakın yörüngelerle dönen gaz devlerini ifade ediyor.

NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu'nun (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) saptadığı gezegen, Jüpiter'in iki katı genişliğe ve kütleye sahipti. 

Gezegenin, TOI-1408 adlı yıldızına çok yakın dönmesi bilim insanlarını hayrete düşürmüştü. Ancak bu yıl yapılan başka bir keşif, şaşkınlıklarını daha da artırdı.

Lund Üniversitesi'nden araştırmacılar yine TESS'in yardımıyla, sistemde yıldıza daha yakın ve daha küçük başka bir gezegen tespit etti. 

Bulgularını The Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide aktaran ekip, TOI-1408 c adlı küçük gezegenin aynı zamanda tuhaf bir yörüngeye de sahip olduğunu gözlemledi. 

Dünya'nın iki katı genişliğe ve 8 katı kütleye sahip ötegezegenin, gaz ve kaya karışımından oluştuğu tahmin ediliyor. Ötegezegen, Güneş Sistemi dışındaki gezegen anlamına geliyor. 

Araştırmacılar, TOI-1408 c'nin yıldızı etrafında dönme hızının beklenmedik şekilde değiştiğini gördü. 

Makalenin başyazarı Dr. Judith Korth, 5 Eylül Perşembe günü yaptığı açıklamada "Küçük gezegen çok sıradışı bir yörünge davranışı sergiliyor ve yıldızının önünden geçtiği zamanla ilgili ciddi farklılıklar sergiliyor; bu da genellikle görmediğimiz bir şey" diyerek ekliyor:

Küçük gezegenin varlığı, gezegen sistemlerinin oluşumu ve istikrarı hakkındaki mevcut teorilere meydan okuyor.

Bilim insanları alışılmadık bu yörünge hareketinden ve yıldızlarına yakınlıklarından dolayı sistemdeki iki gezegenin yörünge hareketlerini inceledi. 

Analizlerin ardından büyük gezegenin yıldız etrafında attığı her tura karşılık, küçük yoldaşının iki tur attığı sonucuna varıldı. 

Araştırmacılar, yıldızın etrafında "ritmik bir dans" içinde döndüğünü söyledikleri gezegenlerin bu sayede yakın yörüngelerde varlıklarını sürdürebildiğini buldu. 

Dr. Korth, Space.com'a yaptığı açıklamada "Hem TOI-1408 b hem de TOI-1408 c, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlere kıyasla yıldızlarına inanılmaz derecede yakın. Jüpiter'in neredeyse her 4 günde bir (Merkür'ün periyodunun 20'de biri) Güneş'e çok yakın bir yörüngede döndüğünü düşünün" diyerek ekliyor:

Bu zaten yıldıza çok yakın bir yörünge ve yıldıza daha da yakın başka bir gezegen tespit ettik. Bu gezegen, büyük komşusuyla güçlü bir etkileşime girerek yörüngelerinin daha önce hiç görmediğimiz şekillerde sallanmasına neden oluyor.

Araştırmacılar ayrıca sistemde henüz keşfedilmemiş üçüncü bir gezegen de olabileceğini düşünüyor. Gözlemlenen tuhaf yörünge hareketlerinin bir açıklaması da bu gökcismi olabilir. 

Ekip, keşfettikleri nadir sistemin, gezegen sistemine dair çalışmalara katkı sunacağını umuyor. 

Dr. Korth "Elde ettiğimiz sonuçlar, gezegenlerin nasıl oluştuğu ve özellikle dev gezegenlerin bulunduğu sistemlerde birbirlerine çok yakın olduklarında nasıl davrandıkları hakkında daha fazla bilgi edinilmesine fayda sağlayabilir" diyor. 

Independent Türkçe, Space.com, Debrief, Lund Üniversitesi, The Astrophysical Journal Letters