İnsan dışkısından uçak yakıtı üretmek için anlaşma sağlandı

Sürdürülebilir havacılık yakıtı, karbon salımlarının azaltılmasında önemli rol oynayacak

İnsan dışkısından uçak yakıtı üretmek için anlaşma sağlandı
TT

İnsan dışkısından uçak yakıtı üretmek için anlaşma sağlandı

İnsan dışkısından uçak yakıtı üretmek için anlaşma sağlandı

Birleşik Krallık (BK) merkezli biyoyakıt şirketi Firefly, insan dışkısını uçak yakıtına dönüştürmeye hazırlanıyor.

Firefly, kanalizasyon atıklarının sürdürülebilir havacılık yakıtına (sustainable aviation fuel / SAF) dönüştürülmesini sağlayacak ticari bir rafineri kurmak üzere Macaristan merkezli havayolu şirketi Wizz Air'la anlaşmaya vardı. 

BK'nin Essex bölgesine kurulacak rafineri, 2028'de Londra'daki havalimanlarına hizmet vermek üzere ticari amaçlı SAF tedarikine başlayabilecek. Fakat Firefly'ın ürettiği SAF, hâlâ yasal denetim sürecinden geçiyor. 

Biyoyakıt şirketi ürünlerinin, jet yakıtından "kimyasal açıdan ayırt edilemediğini" öne sürüyor. Firefly CEO'su James Hygate "Kanalizasyon atıklarını jet yakıtına dönüştürüyoruz. Bundan daha havalı pek bir şey düşünemiyorum" diyor. 

Düşük maliyetli havayolu şirketi Wizz, Firefly'ın atık bazlı yakıtından gelecek 15 yıl için 525 bin tona kadar sipariş vererek yatırım yaptığını açıkladı.

SAF üretmenin çeşitli yolları olsa da bunların çoğu normal jet yakıtı kerosenden çok daha pahalı ve kullanılmış yemeklik yağ gibi atık hammaddelerin tedariki sınırlı. Firefly Baş İşletme Görevlisi Paul Hilditch, kanalizasyon atığından dönüştürülen SAF'in daha ucuza ve daha çok miktarda üretileceğini iddia ediyor. 

Wizz Air'ın çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim sorumlusu Yvonne Moynihan şöyle diyor:

SAF, filo yenileme ve operasyonel verimlilikle birlikte, havacılıktan kaynaklanan karbon salımlarının azaltılmasında kritik rol oynuyor.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği'ne göre SAF, 2050'de net sıfır karbondioksit salımına ulaşmak için havacılığın azaltması gereken emisyonların yaklaşık yüzde 65'inin azaltılmasını sağlayabilir. Uluslararası Enerji Ajansı, küresel çaptaki enerji kaynaklı karbon salımlarının yüzde 2'sini havacılığın oluşturduğunu ve bu oranın diğer taşımacılık sektörlerinden daha hızlı arttığını belirtiyor.

Independent Türkçe, RT, Guardian, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği, Uluslararası Enerji Ajansı



Teknoloji dünyasını sallayan DeepSeek, Ay Yeni Yılı tatiline girdi

DeepSeek'in Pekin'deki ofislerinin kat işareti (AFP)
DeepSeek'in Pekin'deki ofislerinin kat işareti (AFP)
TT

Teknoloji dünyasını sallayan DeepSeek, Ay Yeni Yılı tatiline girdi

DeepSeek'in Pekin'deki ofislerinin kat işareti (AFP)
DeepSeek'in Pekin'deki ofislerinin kat işareti (AFP)

Bu hafta çığır açan yapay zeka modelleriyle teknoloji dünyasını sallayan Çinli girişim DeepSeek, Ay Yeni Yılı için bir ara verdi.

Amerikalı teknoloji devleri OpenAI, Google ve Meta'ya rakip olacak düşük maliyetli ve açık kaynaklı yapay zeka modelleri çıkararak sektörü ve küresel borsaları sarsan şirket, pazartesi günü ABD hisselerinde yaklaşık bir trilyon dolarlık değer kaybına yol açmıştı.

Silikon Vadisi, Wall Street ve yeni başkan Donald Trump da dahil Amerika'nın siyasi yönetimi hâlâ DeepSeek'in atılımını tartışıyorken şirketin Hangzhou'daki merkezi, bir hafta sürecek Yeni Ay Yılı tatiline girdi.

DeepSeek, son güncellemesini pazartesi gününün sonlarına doğru yayımladı ve yerel basında çıkan haberlerde girişimin ofislerinin salı sabahından itibaren tatil nedeniyle terk edildiği bildirildi.

Yeni Ay Yılı, 12 yıllık bir döngüden oluşuyor ve döngüdeki her sene, Çin astrolojisinde metal, ahşap, su, ateş veya toprakla eşleştirilmiş bir hayvanla bağlantılı. Yılan Yılı kutlamaları çarşamba günü itibarıyla başladı.

Tech in Asia'nın bildirdiğine göre yine de şirkete duyulan heyecan sürüyor ve güvenlik görevlileri merkeze gelen davetsiz misafirleri geri çeviriyor.

Şirket bu hafta R1 adlı gelişmiş yapay zeka modelinin, OpenAIın eğitmek için daha fazla sayıda pahalı Nvidia çipi kullandığı ChatGPT'si gibi batılı rakiplerinden çok daha düşük maliyetle eğitildiğini iddia etmişti.

DeepSeek, yapay zeka modelinin OpenAI, Meta ve Google gibi ABD şirketlerinin benzer sistemler üretmek için harcadığı milyarlarca doların aksine, eski Nvidia H800 çipleriyle eğitilmesine harcadığı hesaplama gücünün 6 milyon dolardan daha aza mal olduğunu söylemişti. Girişim eski çiplerle çalışmak zorunda kalmıştı çünkü ABD, Çin'in yapay zeka alanındaki ilerlemesini engellemek amacıyla gelişmiş Nvidia sistemlerinin ihracatını yasaklamıştı.

DeepSeek'in bu zor koşullara rağmen elde ettiği başarı, Amerikalı büyük yapay zeka şirketlerinin servetlerinde hızlı ve keskin değişimlere yol açmıştı. Salı günü hisseleri yüzde 17 düşen Nvidia, piyasa değeri 500 milyar doların üzerindeki şirketler arasında en büyük tek günlük kayıpla tarihe geçmişti.

Trump, Çin girişiminin başarısının ABD teknoloji sektörü için bir "uyarı" olduğunu söylemişti.

Salford Üniversitesi'nden bir ekonomi uzmanı olan Richard Whittle, "DeepSeek'in üst seviye yapay zeka aracını ücretsiz bir şekilde piyasaya sürmesi ve geliştirilme maliyetinin çok düşük olduğunu bildirmesi hızla ilerleyen yapay zeka pazarında Silikon Vadisi ve Amerika'nın hakimiyetine duyulan inancı sarstı" demişti.
 

xzscdfvgrth
Pekin'deki DeepSeek ofislerinin binası (AFP)

DeepSeek ekibi, kayda değer başarısına rağmen dikkat çekmekten sakınıyor. Girişimin hakim hissedarı Liang Wenfeng aynı zamanda High-Flyer adlı kantitatif serbest yatırım fonunun kurucularından. Serbest yatırım fonunun DeepSeek'te ne kadar hissesi olduğu bilinmiyor.

Hükümet kayıtları, High-Flyer'ın yapay zeka modellerini eğitmek için kullanılan çiplerin patentlerine sahip olduğunu gösteriyor.

Kamuoyu, hükümet kayıtlarına göre resmi adı Hangzhou DeepSeek Yapay Zeka Temel Teknoloji Araştırma Co Ltd olan Deepseek'in diğer çalışanları hakkında pek fazla bilgiye sahip değil.

Şirketin yapay zeka modeli üzerine arXiv veritabanında yayımladığı araştırmada, yaklaşık 70 çalışanın adı geçiyor.

Independent Türkçe