عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Şempanzelerin bitkisel tedavi yöntemleri keşfedildi

"İnsanların hayatını kurtarabilir"

Bilim insanları şempanzeler sayesinde şifalı bitkileri daha kolay saptadıklarını söylüyor (Elodie Freymann)
Bilim insanları şempanzeler sayesinde şifalı bitkileri daha kolay saptadıklarını söylüyor (Elodie Freymann)
TT
TT

Şempanzelerin bitkisel tedavi yöntemleri keşfedildi

Bilim insanları şempanzeler sayesinde şifalı bitkileri daha kolay saptadıklarını söylüyor (Elodie Freymann)
Bilim insanları şempanzeler sayesinde şifalı bitkileri daha kolay saptadıklarını söylüyor (Elodie Freymann)

Şempanzelerin ormandaki bitkilerle kendilerini tedavi ettiği bulundu. Araştırmacılar bu primatların yeni ilaçlara giden yolları açabileceğini düşünüyor.

Bilim insanları şempanzelerin ağaç kabuğu ve reçine gibi besin değeri yüksek olmayan bitkileri zaman zaman tüketmesinden dolayı böyle bir özellikleri olabileceğini bir süredir düşünüyordu. Geçen ay bitki tedavisi uygulayan ilk yabani hayvan kayıtlara geçmişti: Endonezya'da yaşayan, yüzünden yaralı bir orangutan.

Şempanzelerin bu bitkileri neden yediğini anlamak isteyen araştırmacılar Uganda'daki Budongo Merkez Orman Rezervi'nde yaşayan iki popülasyonu 4'er ay boyunca izledi. 

Hayvanların sağlık sorunu yaşarken tükettiği 13 bitkiyi saptayıp analiz eden bilim insanları bunların yüzde 88'inin bakteri üremesini engellediğini buldu. Ayrıca bitkilerin üçte birinin antiinflamatuvar özelliklere sahip olduğu, yani ağrıyı azaltıp iyileşmeye katkı sağladığı ortaya kondu.

Örneğin, ishal ve bağırsak kurdundan muzdarip bir şempanze, Alstonia boonei adlı bir ağacın kurumuş dallarını çiğnerken görüldü. Afrika'da geleneksel tıpta kullanılan bu bitkinin, yüksek derecede antibakteriyel ve antiinflamatuvar özellikler taşıdığı tespit edildi. 

Bir diğer şempanzeyse eli yaralıyken başka hiçbir akrabasının tüketmediği Christella parasitica adlı bir eğrelti otunu yedi. Araştırmacılar bu bitkinin de güçlü bir antiinflamatuvar etkisi olduğunu saptadı. 

PLOS One adlı hakemli dergide perşembe günü yayımlanan makalede bilim insanları "Farmakolojik sonuçlar Budongo şempanzelerinin güçlü tıbbi özelliklere sahip çeşitli türleri tükettiğini gösteriyor" diye yazıyor. 

Araştırmacılar şempanzelerin bu bitkileri tesadüfen tüketme ihtimalinin çok düşük olduğunu çünkü neredeyse sadece yaralı veya hasta hayvanların bunları kullandığını ifade ediyor.

Oxford Üniversitesi'nden Dr. Elodie Freymann, yürütücülüğünü üstlendiği araştırmayı Washington Post'a değerlendirirken "Belki de bu kadar şaşırmamalıyız" ifadelerini kullanıyor:

Çünkü şempanzeler son derece akıllı ve hasta veya yaralı olduklarında hangi bitkilerin onlara yardım edeceğini şimdiye kadar bulmaları çok mantıklı geliyor.

Bilim insanları çalışmada incelenen bütün şempanzelerin iyileştiğini ve eğrelti otunu yiyen hayvanın birkaç gün içinde elini kullanmaya başladığını belirtiyor. 

Dr. Freymann, BBC'ye yaptığı açıklamada "Elbette bu vakalardan herhangi birinin bu kaynakları yemenin doğrudan bir sonucu olduğunu yüzde 100 kanıtlayamayız" diyor:

Fakat bu, vahşi doğadaki diğer türleri gözlemleyerek elde edilebilecek tıbbi bilginin ve bu 'orman eczanelerini' gelecek nesiller için korumaya duyulan acil ihtiyacın altını çiziyor.

Araştırmacılar şempanzeleri izleyerek tespit edilecek şifalı bitkiler sayesinde yeni ilaçlar üretilebileceğini fakat buna uzun bir zaman olduğunu düşünüyor. 

Washington Post'a konuşan, makalenin ortak yazarı Fabien Schultz, şempanzelerin tükettiği "en ilginç bitki özlerini" araştırmayı planladıklarını söyleyerek ekliyor:

Şempanzelerin bilgisi bir gün insanların hayatını kurtarabilir.

Independent Türkçe, BBC, Washington Post, IFL Science, Evrim Ağacı, PLOS One

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Bir çağrı cihazı nasıl ölümcül bir bombaya dönüştü?

Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)
Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)
TT
TT

Bir çağrı cihazı nasıl ölümcül bir bombaya dönüştü?

Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)
Çağrı cihazlarının patlaması sonucu yaralanan birkaç kişiyi taşıdıktan sonra Beyrut'taki bir hastanenin yanında duran Lübnanlı iki askeri (AFP)

Marco Mossad

Hizbullah bugün, şifreli mesajlar göndermek ve almak için kullandığı çağrı cihazlarının kendiliğinden infilak ettiğini duyurdu. Çağrı (pager) cihazlarının tek tek patlaması sonucunda şimdiye kadar yüzlerce kişinin yaralandığı ve çok sayıda ölü olduğu bildirildi.

Akıllı telefonlar ve tabletler için kendi kendini imha teknolojisi, bu cihazların kaybolması ya da çalınması halinde sahiplerinin, içlerindeki gizli bilgileri korumak amacıyla uzaktan imha edebilmelerini sağlamak üzere geliştirilmiş bir teknolojidir. Birçok teknolojik uygulamada olduğu gibi bu teknoloji de olumlu amaçlar için kullanılabilse de bugün Lübnan'da olduğu gibi Hizbullah üyelerini hedef almak gibi olumsuz amaçlar için de kullanılabilir.

Peki, cihazlar uzaktan nasıl imha edilebilir? Bu Hizbullah'ın gizli iletişim sisteminin açık bir ihlali mi yoksa sadece bir kaza mı?

Çağrı cihazları genellikle İsrail'in dinleme tekniklerinden uzakta, sahadaki komutanlar ve üyeler arasındaki iletişimi sağlıyor. Bu cihazların ele geçirilmesi halinde Hizbullah'ın bunları terk edip başka bir teknolojiye başvurması gerekiyor. Ancak alternatif bir iletişim teknolojisinin ne kadar güvenli ve gizli olduğunu bilmedikleri için bu büyük bir risk taşıyor. Eğer patlamaların arkasında İsrail'in olduğu kanıtlanırsa, Tel Aviv Hizbullah'ın gizli iletişim ağını çökertme yönündeki stratejik hedefine ulaşmış olacak. Bu da tüm sistemin daha büyük ve daha net bir şekilde ihlal edilebileceği anlamına geliyor.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı habere göre çağrı cihazı, acil ya da hızlı arama yapılması gereken durumlarda metin mesajları yahut sesli sinyaller almak için kullanılan küçük bir elektronik cihazdır. Cep telefonlarının henüz yaygın olarak kullanılmaya başlanmadığı 1980'li ve 1990'lı yıllarda popülerdi. Küçük boyutlu ve taşınabilir olması, güvenilir bir şekilde acil durum bildirisi almaya ihtiyaç duyan doktorlar, iş adamları ve acil durum çalışanları arasında yaygın olarak kullanılmasını sağladı. Çağrı cihazı, alıcının sinyali aldığı ve mesajı ya da uyarıyı görüntülediği baz istasyonları aracılığıyla kısa radyo sinyalleri göndererek çalışır.

“Akıllı telefonlar ve tabletler için kendini imha teknolojisi, bu cihazların kaybolması yahut çalınması durumunda sahiplerinin cihazları uzaktan imha etmelerini sağlamak için geliştirilmiş bir teknolojidir.

Çağrı cihazının en önemli özelliklerinden biri, daha çok yerel iletişim ağlarına bağlı olmasıdır. Bu da onu hücresel verinin kesilmesi durumunda ya da kapsama alanının zayıf olduğu alanlarda güvenilir kılıyor. Cihaz ayrıca modern cihazlara kıyasla nispeten uzun bir pil ömrüne sahip. Pili sık sık şarj etmeye gerek kalmadan günlerce hatta haftalarca dayanabilir.

Güvenlik ve koruma açısından Hizbullah'ın askeri iletişim ağı gibi kritik alanlar için güvenilir bir seçim olmasını sağlayan çeşitli benzersiz özelliklere sahip olan çağrı cihazı, internete bağlanmadığı ve akıllı telefonlar gibi karmaşık iletişim teknolojileri barındırmadığı için hacklenme ya da kötü amaçlı yazılım gibi siber saldırılara karşı daha az savunmasızdır. Cihaz kısa radyo sinyalleri ile gönderilir. Böylece gizli dinleme ya da veri hırsızlığı olasılığını en aza indirir. Bu durum çağrı cihazı aracılığıyla gönderilen bilgileri internet üzerinden gönderilen e-postalara kıyasla daha güvenli hale getirir.

Peki bu cihazlar tüm bu iyi özelliklerine rağmen nasıl hacklenebilir ve kendiliğinden infilak edebilir?

Akıllı cihazların kendi kendini imha etme özelliği, kayıp ya da hırsızlık durumunda ek bir koruma katmanı olarak geliştirildi ve sahibi tarafından uzaktan etkinleştirilebiliyor. Çağrı cihazı, 80 santigrat dereceyi aşan sıcaklıklara ulaştığında birkaç saniye içinde yedi kata kadar genişleyen bir polimer tabakasının infilak etmesiyle kendini imha eder.

Çağrı cihazının en önemli özelliklerinden biri, daha çok yerel iletişim ağlarına bağlı olmasıdır. Bu da onu hücresel verinin kesilmesi durumunda ya da kapsama alanının zayıf olduğu alanlarda güvenilir kılıyor.

Polimer tabakası elektrotları ısıtmak için yaklaşık 500 ila 600 MW güce ihtiyaç duyar. Bu da polimerin genişlemesine ve en sonunda patlamasına neden olur.

Hizbullah üyelerine bu cihazlardan yeni bir sevkiyat yapıldığı haberleri basında yer aldı. Çağrı cihazlarında kullanılan bu polimer malzeme katmanı, yukarıda bahsedilen işlemi uzaktan gerçekleştiren kötü niyetli bir yazılımın indirilmesiyle ya da GPS sensörleri gibi, cihazın orijinal konumundan 50 ya da 100 metreden fazla uzaklaşması halinde bu özelliği devreye sokan sensörler kullanılarak yahut Hizbullah'a teslim edilen cihazlardaki ışık sensörleri aracılığıyla yapılabilir. Işık sensörleri kullanılarak yapıldığı yöntemde cihazın karanlık bir kutudan çıkarıldıktan sonra belirli bir miktarda ışığa maruz bırakılması halinde kendini imha teknolojisi devreye giriyor.

Patlamalar sonucunda çok sayıda yaralının ve onlarca ölünün olduğundan bahsedilse de  İsrail'in bu saldırıdaki öncelikli hedefi bu değildi. İsrail’in ilk stratejik hedefi, çağrı cihazlarını hackleyerek Hizbullah'ın gizli iletişim sistemini çökertmekti. Şimdi Hizbullah bu cihazları kullanmaktan vazgeçmek zorunda. Çünkü bu cihazlar üyeleri için patlama ya da gizli dinleme açısından tehlike oluşturmaya başladı. Bu yüzden Hizbullah’ın ne kadar güvenli ve özel olduklarını bilmediği başka cihazlar kullanmaya yönelmesi gerekiyor.