Kanalizasyondan Yunan tanrısı heykeli çıktı

Mermer heykel, Türkiye'nin komşusunda bulundu

Tanrıların habercisi Hermes'in Antik Roma inanışındaki karşılığı Merkür'dü (Archaeologia Bulgarica/Facebook)
Tanrıların habercisi Hermes'in Antik Roma inanışındaki karşılığı Merkür'dü (Archaeologia Bulgarica/Facebook)
TT

Kanalizasyondan Yunan tanrısı heykeli çıktı

Tanrıların habercisi Hermes'in Antik Roma inanışındaki karşılığı Merkür'dü (Archaeologia Bulgarica/Facebook)
Tanrıların habercisi Hermes'in Antik Roma inanışındaki karşılığı Merkür'dü (Archaeologia Bulgarica/Facebook)

Antik Roma döneminden kalma bir kanalizasyonda Yunan tanrılarından birini tasvir ettiği düşünülen bir heykel çıkarıldı. 

Bulgaristan'ın güneybatısında yer alan antik şehir Heraclea Sintica'da kazı yapan arkeologlar bu hafta mermer bir heykel buldu. Çok iyi korunmuş heykelin Antik Yunan tanrılarından Hermes'i tasvir ettiği düşünülüyor. 

Bugünkü Bulgaristan'ın, Yunanistan sınırına yakın bir yerindeki Heraclea Sintica, Makedonya Kralı II. Filip tarafından MÖ 356 ila MÖ 339'da kurulmuştu. 

Bilim insanları MS 4. yüzyıl sonlarındaki bir deprem yüzünden şehrin büyük ölçüde yıkıldığını söylüyor. Doğal afetin ardından hızla çöküşe geçen Heraclea Sintica, MS 500 civarinda tamamen terk edilmişti.

Yeni kazıları yürüten ekip yaklaşık 2 metre boyundaki heykelin, depremin ardından kanalizasyona yerleştirilerek toprakla kaplanması sayesinde çok iyi korunduğunu düşünüyor.
Heykelin bulunduğu Heraclea Sintica, 2002'de keşfedilmişti (Reuters)Heykelin bulunduğu Heraclea Sintica, 2002'de keşfedilmişti (Reuters)

Çalışmaya liderlik eden Lyudmil Vagalinski, "Başı korunmuş, çok iyi durumda. Ellerinde birkaç kırık var" diyor. Arkeolog heykelin, Antik Yunanlılara ait bir eserin Romalılar tarafından yapılan bir kopyası olduğunu ekliyor.

Arkeologlar, Roma İmparatorluğu'nda Hıristiyanlığın resmi din olmasından sonra bile Heraclea Sintica halkının heykeli korumaya çalışmış olabileceği görüşünde. Vagalinski şu ifadeleri kullanıyor:

Pagan olan her şey yasaktı ve yeni ideolojiye katıldılar ancak görünüşe göre eski tanrılarına sahip çıkmışlar.

Öte yandan heykelin kanalizasyona konması, eski inanışların sembolik bir reddi olarak da yorumlanabilir.

Arkeologlar, mermer heykelin hem Heraclea Sintica'da hem de Bulgaristan'da bulunan en iyi durumdaki antik dönem heykellerinden biri olduğunu tahmin ediyor.

Independent Türkçe, Reuters, Heritage Daily



Kertenkele türündeki "6. his" keşfedildi

Gekko gecko türündeki gekkolar, Asya'nın güneydoğu ve doğu kesimlerinde yaşıyor (Duncan Leitch)
Gekko gecko türündeki gekkolar, Asya'nın güneydoğu ve doğu kesimlerinde yaşıyor (Duncan Leitch)
TT

Kertenkele türündeki "6. his" keşfedildi

Gekko gecko türündeki gekkolar, Asya'nın güneydoğu ve doğu kesimlerinde yaşıyor (Duncan Leitch)
Gekko gecko türündeki gekkolar, Asya'nın güneydoğu ve doğu kesimlerinde yaşıyor (Duncan Leitch)

Bilim insanları, gekkoların "6. hissi" olduğunu tespit etti. Bulgular hem insanların hem de diğer hayvanların işitme becerilerinin nasıl evrimleştiğine ışık tutabilir. 

Pek çok sürüngen havada hareket eden ses dalgalarını işitme becerisinden yoksun. Bu canlılar yerdeki titreşimleri hissederek "duyuyor". 

Öte yandan geçen yıl yapılan bir araştırmada bazı yılan türlerinin havadaki sesleri ve insanların çığlığını duyabildiği kaydedilmişti.

Bir kertenkele türü olan gekkolar da havada yol alan sesleri işitebiliyor. Ayrıca bu hayvanların iç kulağındaki bir kesecik dengelerini korumada önemli bir rol oynuyor.

Hakemli dergi Current Biology'de dün (4 Ekim) yayımlanan bir çalışmada sözkonusu keseciğin, gekkoların düşük frekanstaki sesleri saptamasını sağladığı bulundu. 

Bilim insanlarının 6. hisse benzettiği bu beceri, sürüngenlerin çevrelerine dair algılarını da şekillendiriyor. 

Maryland Üniversitesi'nden araştırmacılar, Gekko gecko türündeki kertenkeleleri laboratuvar ortamında bir dizi farklı uyarana maruz bıraktı. Bu esnada iç kulaktaki keseciğin verdiği tepkiler gözlemlendi. 

Keseciğin 50 ila 200 Hz bandındaki sesleri yakaladığını kaydeden araştırmacılar, bunun gekkoların sadece kulaklarıyla duyduğu frekansın çok altında kaldığını belirtiyor. 

Ekibe göre bu, keseciğin işitme sistemini destekleyen özel bir rol oynadığını gösteriyor. 

Makalenin ortak yazarı biyolog Catherine Carr, "Kulak, bildiğimiz haliyle havadaki sesleri duyuyor. Ancak genellikle dengeyle ilişkilendirilen bu eski iç yol, gekkoların yer veya su gibi ortamlardan geçen titreşimleri algılamasını sağlıyor" diyor:

İç kulaktaki yapının balık ve amfibilerde de görüldüğünü söyleyen Carr, bulguların kara ve suda yaşayan hayvanların işitme sisteminin evrimine ışık tuttuğunu ekliyor. 

Ekip ayrıca yeni çalışmanın, işitme becerilerinin gelişmediği varsayılan diğer hayvanların iletişim kurma yolları hakkında yeni bulgular edinilmesini sağlayabileceği görüşünde. Duyamadığı sanılan diğer sürüngenler de benzer bir mekanizmayla çevrelerini algılıyor olabilir. 

Yeni araştırma doğrudan insanların işitme sistemiyle ilgili değil fakat bilim insanları bazı benzerlikler olduğunu düşünüyor. 

"Bir rock konserinde olduğunuzu hayal edin" diyen Carr ekliyor: 

Gürültüden dolayı başınız ve bütün vücudunuz titreşir. Müziği sadece duymayıp aynı zamanda hissedersiniz. Bu his, insandaki vestibüler sistemin, bu yüksek sesli konserlerde uyarılabileceğini, yani işitme ve denge duyularımızın yakından bağlantılı olabileceğine işaret ediyor.

İç kulaktaki organları içeren vestibüler sistem, denge duygusunun korunmasını sağlıyor. 

Araştırmacılar bulguların, memelilerin işitme sistemleriyle ilgili çalışmaların önünü açmasını umuyor. 

Makalenin ortak yazarı Dawei Han "Bu araştırmanın sonuçları sürüngenler dünyasının ötesine uzanıyor" ifadelerini kullanıyor: 

Bu gizli mekanizmaları ortaya çıkardıkça hayvanların çevrelerini nasıl algıladığı ve etkileşime girdiğine dair daha zengin ve incelikli bir resim elde ediyoruz ve belki de kendi duyusal deneyimlerimize dair yeni bilgilere ulaşacağız.

Independent Türkçe, Popular Science, Neuroscience News, Current Biology, Cosmos Magazine