Çin roketi parçalanarak en az 700 parça uzay enkazı yarattı

Binden fazla cisim risk altında

Uzun Yürüyüş 6A roketi, Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi'nden 6 Ağustos'ta fırlatıldı (AP)

Çin'e ait bir roketin üst kısmı parçalanarak en az 700 parça uzay enkazına yol açtı. 

Hükümete bağlı Şanghay Uzay Bilimleri Teknolojisi Akademisi'nin geliştirdiği Uzun Yürüyüş 6A roketi, salı günü 18 internet uydusunu yörüngeye bırakmıştı.

Alçak Dünya yörüngesini takip eden şirketler kısa süre sonra roketin en az 50 parça uzay enkazı oluşturduğunu tespit etmişti. 

İlk başta enkaza neyin yol açtığı bilinmiyordu fakat ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı Uzay Komutanlığı 8 Ağustos Perşembe günü, roketin parçalandığını doğrulamıştı. 

Uzay Komutanlığı o esnada 300 civarında enkaz olduğunu belirtirken, halihazırda bu sayı 700'e ulaştı. 

ABD merkezli uzay izleme şirketi LeoLabs, uzay enkazı parçalarının 900'ü aşacağını tahmin ediyor. 

Yeryüzünden yaklaşık 800 kilometre yukarıdaki enkazın en azından birkaç yıl orada kalması bekleniyor. Uzayın bu kısmında atmosferin kuvveti çok düşük olduğu için enkazın onlarca yıl bile yörüngede kalması muhtemel. 

Fakat halihazırda enkaz parçalarının büyüklüğü bilinmediğinden, yörüngede ne kadar kalacakları kesin olarak söylenemiyor. 

Uzmanlar roketin bıraktığı enkazın, yörüngedeki en az 1100 uydu ve cisimle çarpışma riski olduğunu belirtiyor. 

Çin roketinin, uyduları Dünya'nın kutuplarında yörüngeye yerleştirmesi de ekvatordaki cisimlerle sert bir çarpışma yaşama ihtimalini öne çıkarıyor. Buffalo Üniversitesi Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi'nden John L. Crassidis bunu kavşakta bir aracın diğerine yandan çarpmasına benzeterek şöyle diyor:

En kötü senaryo, enkaz alanındaki herhangi bir parçasının ekvator etrafında hareket eden bir şeyle çarpışması.

Enkaz, 800 kilometrenin altındaki cisimlere tehlike arz ederken, Uluslararası Uzay İstasyonu da yeryüzünden 408 kilometre yukarıda yer alıyor. Ancak NASA, henüz istasyonu tehdit eden bir olayın yaşanmadığını ifade ediyor.

Roketin parçalanmasına neyin yol açtığı halihazırda bilinmiyor. İlk kez Mart 2022'de fırlatılan Uzun Yürüyüş 6A, aynı yıl kasımda da parçalanarak 500'den fazla uzay enkazı parçası oluşturmuştu. 

Uzay izleme şirketi Slingshot Aerospace'ten Audrey Schaffer "Açıkçası roketin aynı sorunu tekrar yaşaması hayal kırıklığı yarattı" diyerek ekliyor:

Bu tür enkaz yaratan, önlenme potansiyeline sahip olaylar artık yaşanmamalı.

Uzun Yürüyüş 6A'nın yörüngeye yerleştirdiği 18 uydu, Şanghay Spacecom Uydu Teknolojileri'nin kurduğu ağın ilk üyeleri. Devlete bağlı kurum, nihayetinde 14 bin araç içeren bir yapay uydu ağı kurarak SpaceX'in Starlink ağına rakip olmayı amaçlıyor.

Independent Türkçe, Reuters, CNN, Space News