Çin roketi parçalanarak en az 700 parça uzay enkazı yarattı

Binden fazla cisim risk altında

Uzun Yürüyüş 6A roketi, Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi'nden 6 Ağustos'ta fırlatıldı (AP)
Uzun Yürüyüş 6A roketi, Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi'nden 6 Ağustos'ta fırlatıldı (AP)
TT

Çin roketi parçalanarak en az 700 parça uzay enkazı yarattı

Uzun Yürüyüş 6A roketi, Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi'nden 6 Ağustos'ta fırlatıldı (AP)
Uzun Yürüyüş 6A roketi, Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi'nden 6 Ağustos'ta fırlatıldı (AP)

Çin'e ait bir roketin üst kısmı parçalanarak en az 700 parça uzay enkazına yol açtı. 

Hükümete bağlı Şanghay Uzay Bilimleri Teknolojisi Akademisi'nin geliştirdiği Uzun Yürüyüş 6A roketi, salı günü 18 internet uydusunu yörüngeye bırakmıştı.

Alçak Dünya yörüngesini takip eden şirketler kısa süre sonra roketin en az 50 parça uzay enkazı oluşturduğunu tespit etmişti. 

İlk başta enkaza neyin yol açtığı bilinmiyordu fakat ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı Uzay Komutanlığı 8 Ağustos Perşembe günü, roketin parçalandığını doğrulamıştı. 

Uzay Komutanlığı o esnada 300 civarında enkaz olduğunu belirtirken, halihazırda bu sayı 700'e ulaştı. 

ABD merkezli uzay izleme şirketi LeoLabs, uzay enkazı parçalarının 900'ü aşacağını tahmin ediyor. 

Yeryüzünden yaklaşık 800 kilometre yukarıdaki enkazın en azından birkaç yıl orada kalması bekleniyor. Uzayın bu kısmında atmosferin kuvveti çok düşük olduğu için enkazın onlarca yıl bile yörüngede kalması muhtemel. 

Fakat halihazırda enkaz parçalarının büyüklüğü bilinmediğinden, yörüngede ne kadar kalacakları kesin olarak söylenemiyor. 

Uzmanlar roketin bıraktığı enkazın, yörüngedeki en az 1100 uydu ve cisimle çarpışma riski olduğunu belirtiyor. 

Çin roketinin, uyduları Dünya'nın kutuplarında yörüngeye yerleştirmesi de ekvatordaki cisimlerle sert bir çarpışma yaşama ihtimalini öne çıkarıyor. Buffalo Üniversitesi Mühendislik ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi'nden John L. Crassidis bunu kavşakta bir aracın diğerine yandan çarpmasına benzeterek şöyle diyor:

En kötü senaryo, enkaz alanındaki herhangi bir parçasının ekvator etrafında hareket eden bir şeyle çarpışması.

Enkaz, 800 kilometrenin altındaki cisimlere tehlike arz ederken, Uluslararası Uzay İstasyonu da yeryüzünden 408 kilometre yukarıda yer alıyor. Ancak NASA, henüz istasyonu tehdit eden bir olayın yaşanmadığını ifade ediyor.

Roketin parçalanmasına neyin yol açtığı halihazırda bilinmiyor. İlk kez Mart 2022'de fırlatılan Uzun Yürüyüş 6A, aynı yıl kasımda da parçalanarak 500'den fazla uzay enkazı parçası oluşturmuştu. 

Uzay izleme şirketi Slingshot Aerospace'ten Audrey Schaffer "Açıkçası roketin aynı sorunu tekrar yaşaması hayal kırıklığı yarattı" diyerek ekliyor:

Bu tür enkaz yaratan, önlenme potansiyeline sahip olaylar artık yaşanmamalı.

Uzun Yürüyüş 6A'nın yörüngeye yerleştirdiği 18 uydu, Şanghay Spacecom Uydu Teknolojileri'nin kurduğu ağın ilk üyeleri. Devlete bağlı kurum, nihayetinde 14 bin araç içeren bir yapay uydu ağı kurarak SpaceX'in Starlink ağına rakip olmayı amaçlıyor.

Independent Türkçe, Reuters, CNN, Space News



Çin bağlantılı hackerlar, Tayvan’ın çip endüstrisini hedef alıyor

Çinli hackerların, Tayvan'daki çip sektörüne yönelik saldırıları artırdığı aktarılıyor (Reuters)
Çinli hackerların, Tayvan'daki çip sektörüne yönelik saldırıları artırdığı aktarılıyor (Reuters)
TT

Çin bağlantılı hackerlar, Tayvan’ın çip endüstrisini hedef alıyor

Çinli hackerların, Tayvan'daki çip sektörüne yönelik saldırıları artırdığı aktarılıyor (Reuters)
Çinli hackerların, Tayvan'daki çip sektörüne yönelik saldırıları artırdığı aktarılıyor (Reuters)

Çin bağlantılı bilgisayar korsanları, Tayvan’ın yarı iletken çip endüstrisini hedef alıyor.

Reuters’ın aktardığına göre, bu yıl mart ile haziran arasında Çin’le bağlantılı olduğu savunulan üç siber casusluk grubu, Tayvan’daki yarı iletken sanayisini hedef alan saldırılar gerçekleştirdi.

Sözkonusu grupların saldırılarda çip tasarımı, üretimi ve tedarik zincirine dair hassas verileri çalmayı amaçladığı yazılıyor.

Siber güvenlik firması Proofpoint’in paylaştığı verilerde, hangi şirketlerin hedef alındığına dair bilgi verilmiyor. Ancak analizde, küçük ölçekli şirketlerden küresel çapta faaliyet gösteren firmalara kadar 15 ila 20 kuruluşun saldırıya uğradığı belirtiliyor.

Proofpoint'ten Mark Kelly, “Geçmişte hiç hedef alınmamış kuruluşlara saldırı düzenlendiğini gördük” diyor.

Hackerların “yemleme” (phishing) diye de bilinen, kullanıcıların kimlik bilgilerini çalmaya yönelik saldırılar düzenlediği ifade ediliyor. Bilgisayar korsanları, Tayvan’daki üniversitelere ait e-posta adresleriyle sahte iş başvuruları gönderiyor. Gönderilen PDF dosyalarında virüslü bağlantılar bulunuyor.

Bir Amerikan bankasında çalışan ve Tayvan’daki çip sektörü üzerine yoğunlaşan yatırım analistlerine de saldırı düzenlendiği aktarılıyor. Hackerların sahte bir yatırım firması adına analistlere ulaşıp iş teklif ettiği belirtiliyor. 

Tayvanlı siber güvenlik firması TeamT5, Çinli hackerların çip altyapısına zarar vermek için saldırılarını artırdığını bildiriyor.

Çin’in Washington Büyükelçiliği’nden gönderilen açıklamada, siber saldırıların “Çin dahil tüm ülkelerin karşı karşıya kaldığı ortak bir tehdit” olduğu ifade ediliyor. Pekin yönetiminin “her türlü siber saldırı ve siber suça karşı kararlı mücadele ettiği” belirtiliyor. 

Independent Türkçe, Reuters, Straits Times