SpaceX'in mahsur kalan astronotları kurtarma görevinde "beklenmedik" sorun

28 Eylül 2024'te, Florida'daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nde bir Crew-9 kapsülü, Falcon 9 roketinin üzerinde duruyor (SpaceX)
28 Eylül 2024'te, Florida'daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nde bir Crew-9 kapsülü, Falcon 9 roketinin üzerinde duruyor (SpaceX)
TT

SpaceX'in mahsur kalan astronotları kurtarma görevinde "beklenmedik" sorun

28 Eylül 2024'te, Florida'daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nde bir Crew-9 kapsülü, Falcon 9 roketinin üzerinde duruyor (SpaceX)
28 Eylül 2024'te, Florida'daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nde bir Crew-9 kapsülü, Falcon 9 roketinin üzerinde duruyor (SpaceX)

SpaceX, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (UUİ) mahsur kalan iki astronotun kurtarma görevinin kalkışındaki bir arızanın ardından Falcon 9 roketlerini geçici olarak durdurdu.

Cape Canaveral Uzay Üssü'nden gerçekleştirilen fırlatma, Crew Dragon isimli uzay aracını UUİ'ye ulaştırdı. NASA astronotları Butch Wilmore ve Sunita Williams, Boeing Starliner araçları arıza yaparak Dünya'ya mürettebatsız dönmek zorunda kaldığından beri UUİ'de mahsur kalmış durumda.

SpaceX, Falcon 9'un, Crew Dragon'ı yörüngeye yolladıktan sonra Dünya'ya dönerken ikinci aşamada bir sorunla karşılaştığını söyledi.

Şirket, fırlatmanın ardından X'te (Twitter) "Crew-9'un bugünkü başarılı fırlatılışının ardından Falcon 9'un ikinci aşaması planlandığı şekilde okyanusa atıldı ancak yörüngeden çıkmada normal olmayan bir yanma yaşandı" diye paylaştı.

Sonuçta, ikinci aşama güvenli bir biçimde okyanusa indi fakat planlanan alanın dışına çıktı. Temel sebebi daha iyi anladıktan sonra fırlatmalara devam edeceğiz.

Dragon kapsülü başarıyla UUİ'ye kenetlendi ve şubatta astronotları Dünya'ya geri getirmesi bekleniyor.

Görsel kaldırıldı.

Son Falcon 9 fırlatması, bu seneki 90. fırlatmaydı ve SpaceX, 2024'te halihazırda 96 yörünge fırlatması gerçekleştirerek 2023'teki rekoruna ulaştı.

Bir sonraki Falcon 9 fırlatmasının, uzaya Starlink uyduları ulaştırmak için pazar günü gerçekleşmesi planlanıyordu fakat görev, sorun çözülene kadar askıya alındı.

SpaceX'in an itibarıyla inşa ettiği en büyük roket olan yeni nesil Starship'in fırlatması da denetimciler güvenlik ve çevre kontrollerini tamamlayana kadar askıya alındı.

ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) SpaceX'in görev profilini değiştirmesi sebebiyle, bir sonraki Starship fırlatmasını kasımın sonlarına dek ertelediğini söylemişti.

Bir FAA sözcüsü, The Independent'a "SpaceX'in Starship'in 4. uçuş fırlatmasına yetki veren mevcut lisansı, aynı araç özelliklerine ve görev profillerine sahip bir dizi uçuşa da izin veriyor. SpaceX, Starship'in 5. uçuş fırlatma teklifinde ikisini de değiştirmeyi seçerek daha detaylı bir değerlendirmeyi tetikledi" diye açıklamıştı.

Bununla birlikte SpaceX, ağustosun ortasında 5. uçuşun çevreye etkisinin geçmişte değerlendirildiğinden daha geniş bir alanı kapsayacağını açıklayan yeni bilgiler iletti. Bu durum, FAA'nin diğer ajanslarla iletişime geçmesini gerektiriyor. FAA fırlatma yetkisi vermeden önce SpaceX'in tüm güvenlik, çevre ve diğer lisans gerekliliklerini yerine getirmesi gerekiyor.

Geçen sene FAA, güvenlik ihlali iddiasıyla SpaceX'in iki fırlatmasına 633 bin dolarlık para cezası kesmişti.

SpaceX'in patronu Elon Musk, FAA'yi "denetleme yetkisinin ötesine geçmekle" suçlayarak denetim kurumuna dava açacağını iddia etmişti.

Independent Türkçe



James Webb Uzay Teleskobu'nun bulduğu devasa galaksi bilim insanlarını şoke etti

NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)
NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)
TT

James Webb Uzay Teleskobu'nun bulduğu devasa galaksi bilim insanlarını şoke etti

NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)
NASA teleskobu, evrenin uzak köşelerinde beklenmedik keşifler yapmaya devam ediyor (NASA)

Bilim insanları evrenin ilk zamanlarında şaşırtıcı derecede davasa kütleye sahip bir büyük tasarım sarmal galaksi gözlemledi. 

Büyük tasarım sarmal galaksiler, çekirdekten çıkan kollarının diğer gökadalara kıyasla belirgin ve net olmasıyla biliniyor. Gökbilimciler galaksi kollarının, yıldızların doğduğu yoğun bölgeler olduğunu tahmin ediyor. 

Sarmal galaksilerin tam olarak ne zaman ve nasıl oluştuğu bilinmiyor. Kırmızıya kayma denen bir olgudan yararlanan bilim insanları, uzak galaksi ve yıldızların yaşını hesaplayarak bu soruyu yanıtlamaya çalışıyor. 

Standart modele göre 13,8 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Patlama'dan beri evren genişlediği için bir gökcismi veya galaksi Dünya'dan ne kadar uzaksa o kadar yaşlı oluyor. 

Dünya'dan bakıldığında bir ışık kaynağı uzaklaştıkça ışığın frekansı düşüyor ve spektrumda daha kırmızı dalga boylarına kayıyor. Kırmızıya kayma denen bu durum sayesinde bir cisimden gelen ışığa bakarak ne kadar uzak ve yaşlı olduğu anlaşılabiliyor. 

Bugüne kadar keşfedilen çoğu sarmal galaksinin kırmızıya kayma derecesi pek yüksek değil. Gökbilimciler bu galaksilerin evrenin daha sonraki dönemlerinde oluştuğunu tahmin ederken, NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu bu düşünceye meydan okuyor. 

Henüz hakem değerlendirmesinden geçmemiş ve ön baskı sunucusu arXiv'de yayımlanmış çalışmada teleskobu kullanan bilim insanları, evren henüz 1,5 milyar yaşındayken oluşmuş bir galaksi buldu.

Büyük tasarım sarmal galaksi sınıfındaki bu gökadanın, iyice belirginleşmiş iki kolu olduğu gözlemlendi. Ayrıca kırmızıya kayma derecesi de alışılmadık seviyedeydi.

Tahmini yıldız oluşum hızını hesaba katan ekip, sadece birkaç yüz milyon yıl içinde Güneş'in yaklaşık 10 milyar katı kütleye ulaştığını saptadı.

A2744-GDSp-z4 adı verilen gökadaya dair veriler, sarmal galaksilerin oluşum süreci hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Evrenin bu dönemindeki galaksilerin düzenli olmasını beklemeyen bilim insanları makalede şöyle yazıyor: 

A2744-GDSp-z4 bu kadar kısa sürede nasıl bu kadar büyük bir disk elde etti? Büyük tasarımlı spiral kollar nasıl ve ne zaman ortaya çıktı? 

Üç yıl önce faaliyete geçen James Webb Uzay Teleskobu, evrenin ilk dönemlerine ışık tutarken gökbilimcilerin varsayımlarına da meydan okuyor. 

Bu döneme ait gelişmiş galaksiler keşfetmesiyle bu yapıların oluşumuna dair bilinenlerin yanı sıra evrenin geçmişi ve yaşını da sorgulamaya açıyor.

Independent Türkçe, Live Science, Phys.org, arXiv