NASA teleskobu, atmosferi su buharıyla dolu gezegen tespit etti

GJ 9827 d, Dünya'yla Neptün arasında bir büyüklüğe sahip (NASA/ESA)
GJ 9827 d, Dünya'yla Neptün arasında bir büyüklüğe sahip (NASA/ESA)
TT

NASA teleskobu, atmosferi su buharıyla dolu gezegen tespit etti

GJ 9827 d, Dünya'yla Neptün arasında bir büyüklüğe sahip (NASA/ESA)
GJ 9827 d, Dünya'yla Neptün arasında bir büyüklüğe sahip (NASA/ESA)

James Webb Uzay Teleskobu ilk "buhar gezegenini" tespit etti. Atmosferinin neredeyse tamamı su buharından oluşan ötegezegen bilim insanlarını heyecanlandırdı.

Ötegezegenlerde suyun izlerini arayan araştırmacılar, uzun zamandır var olduğu düşünülen ancak kanıtlanamayan bir gökcismi türü tespit etti. Ötegezegen, Güneş Sistemi'nin dışındaki gezegenleri ifade ediyor. 

Dünya'dan yaklaşık 100 ışık yılı mesafedeki GJ 9827 d adlı gezegen 2017'de keşfedilmiş, 2023'te de Hubble Uzay Teleskobu atmosferinde su buharı olduğuna dair ilk işaretleri saptamıştı. 

Yeni bir çalışmada NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanan araştırmacılar, iletim spektroskopisi denen bir yöntem kullanarak gezegenin atmosferini daha detaylı inceledi. 

Gezegenler, ev sahibi yıldızın etrafında dönerken yıldızın ışığı atmosferden geçtiğinde elementler ışığın belirli dalga boylarını veya renklerini emiyor. İletim spektroskopisi, bunun sonucunda ışık  spektrumunda ortaya çıkan boşlukları inceleyerek atmosferin bileşenlerini saptamaya yarıyor.

Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide 4 Ekim'de yayımlanan çalışmada, GJ 9827 d'nin neredeyse tamamı su buharından oluşan bir atmosferi olduğu tespit edildi.

Bilim insanları bunun, "buhar gezegenlerine" dair ilk net kanıtı sunduğunu söylüyor. 

ABD'deki Michigan Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olduğu sırada çalışma ekibinde yer alan Eshan Raul, keşif hakkında "Gerçeküstü bir andı" diyor:

İlk defa böyle bir şey görüyoruz.

Dünya'nın yaklaşık iki katı büyüklüğündeki ötegezegen, arasında 8,4 milyon kilometre mesafe olan yıldızı etrafındaki dönüşünü 6 günde tamamlıyor. 

Karasal bir gezegen olan GJ 9827 d'nin yüzey sıcaklığınınsa 350 derece civarında olduğu tahmin ediliyor. 

Gezegenin yaşama ev sahipliği yapması pek mümkün görünmüyor. 

Raul, "Gezegen çoğunlukla sıcak su buharından oluşuyor gibi görünüyor; bu da onu 'buhar dünyası' dediğimiz sınıfa koyuyor" diyerek ekliyor: 

Açıkçası bu gezegen en azından Dünya'da aşina olduğumuz yaşam türlerine uygun değil.

Fakat yine de su buharının bu kadar fazla olduğu karasal bir gezegen saptanması, bilim insanlarının yaşanabilir gezegenler bulmaya gittikçe daha fazla yaklaştığını gösteriyor. 

Araştırmanın yazarlarından Ryan MacDonald "Artık nihayet Güneş Sistemi'nde örneğine rastlanmayan, Dünya'yla Neptün arasında boyutlara sahip bu gizemli dünyaların gerçekte neyden oluştuğunu öğreniyoruz" diyerek ekliyor: 

Bu, önümüzdeki yıllarda yaşanabilir ötegezegenlerin atmosferlerini tespit etmeye yönelik kritik bir adım.

Independent Türkçe, Space.com, Mashable, Astrophysical Journal Letters



Elektrikli araçlarda mıknatıssız dönem: Karbon ayak izi yüzde 40 azalacak

Elektrikli araçlar, fosil yakıtların kullanımını azaltırken bilim insanları çevreye faydalarını artırmaya çalışıyor (Reuters/Arşiv)
Elektrikli araçlar, fosil yakıtların kullanımını azaltırken bilim insanları çevreye faydalarını artırmaya çalışıyor (Reuters/Arşiv)
TT

Elektrikli araçlarda mıknatıssız dönem: Karbon ayak izi yüzde 40 azalacak

Elektrikli araçlar, fosil yakıtların kullanımını azaltırken bilim insanları çevreye faydalarını artırmaya çalışıyor (Reuters/Arşiv)
Elektrikli araçlar, fosil yakıtların kullanımını azaltırken bilim insanları çevreye faydalarını artırmaya çalışıyor (Reuters/Arşiv)

İki otomotiv şirketi yeni bir sistemle, elektrikli araçlarda mıknatıssız motora geçişi hızlandırmayı amaçlıyor. Yeni teknolojinin karbon ayak izinde yüzde 40 düşüş sağlayacağını öne sürüyorlar. 

Bugün üretilen çoğu elektrikli aracın motorunda mıknatıs olduğu için nadir toprak elementlerine ihtiyaç duyuluyor. Ancak bu elementlerin çıkarılma sürecinin maliyetli olması sorun teşkil ediyor. 

Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla bu elementlere ihtiyacın artması beklenirken, otomotiv üreticileri farklı yollar arayışına giriyor.

Almanya merkezli Mahle, Mıknatıssız Temassız Verici (MCT) adlı tasarımıyla motorların dönen bölümlerini ifade eden rotorlarda yaygın olarak kullanılan mıknatıslara duyulan ihtiyacı gideriyor. 

Bu parçalardaki fırçalar yerine kablosuz bir vericiden gönderilen elektrikle manyetize olan bobinlerin konması, nadir toprak elementlerine bağlılığı ortadan kaldırıyor.

Şirket ayrıca MCT tasarımının, fırçaların yıpranmasından kaynaklanan onarım ve bakım maliyetini de giderdiğini ifade ediyor.

Fransa merkezli otomotiv şirketi Valeo ise motorların dönmeyen kısımları statorlar ve kontrol sistemlerini mıknatıssız şekilde geliştirmeye odaklanıyor.

Yeni bir işbirliğine imza atan iki şirket, uzmanlıklarını birleştirerek mıknatısa ihtiyaç duymayan üst sınıf araçlar üretmeyi planlıyor. Valeo ve Mahle, 220 kW ve 350 kW arasında değişen maksimum güce sahip bir mıknatıssız elektrikli aks sistemi geliştirmek üzere çalışacak.

14 Ekim Pazartesi günü yaptıkları açıklamada tanıtılan Dahili Fırçasız Elektrikli Uyarma (iBEE) adlı sistemin, mıknatıssız elektrikli motorların performansında ve verimliliğinde devrim yaratabileceği öne sürülüyor.

Ayrıca yeni bir soğutma teknolojisi üzerinde çalışan şirketler bu sayede diğer elektrikli araçlara kıyasla karbon ayak izinde yüzde 40 düşüş yaşanacağını iddia ediyor. 

Valeo Güç Bölümü CEO'su Xavier Dupont, işbirliğini "mükemmel bir eşleşme" diye niteleyerek ekliyor:

Bu ortaklık, otomotiv endüstrisinin daha yenilikçi ve sürdürülebilir çözümlere doğru evrimini desteklemede kilit öneme sahip.

Valeo ve Mahle, ilk prototip testlerini 2024 sonuna kadar tamamlamayı planlıyor.

Independent Türkçe, New Atlas, Interesting Engineering, Mahle