Sıcak hava dalgalarının yaşlılardan çok gençleri öldürdüğü tespit edildi

Ölümlerin nispeten düşük sıcaklıklarda gerçekleşmesi endişe yarattı

2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)
2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)
TT

Sıcak hava dalgalarının yaşlılardan çok gençleri öldürdüğü tespit edildi

2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)
2024'ün kayıtlardaki en sıcak yıl olması beklenirken, aşırı sıcaklardan kaynaklı ölümler artıyor (AFP)

Yüksek sıcaklıkların yaşlılardan ziyade gençleri öldürme ihtimalinin daha fazla olduğu ortaya kondu. Bilim insanları ölümlerin nispeten düşük sıcaklıklarda gerçekleştiğine dikkat çekerek küresel ısınmayla birlikte gelecek yıllarda sayının artacağını söylüyor. 

Dünya çapında ardı ardına sıcaklık rekorları kırılırken genellikle yaşlı nüfusa temkinli olma çağrısı yapılıyor. Son yıllarda yapılan bazı araştırmalarda da bu grubun aşırı sıcaklara karşı daha hassas olduğu öne sürülüyor.

Ancak Meksika'da yürütülen kapsamlı bir çalışmaya göre küçük çocuklar ve 18-35 yaşındaki grup daha ciddi bir risk altında.

Bilim insanları, ölüm oranları ve günlük sıcaklık verilerini detaylıca tutmasından dolayı çalışmalarını Meksika'ya odaklamayı tercih etti.

1998-2019 dönemi verilerini inceleyen araştırmacılar, fazladan ölümleri (ortalamanın üstünde kalan ölüm sayısı), sıcaklık ve nem bilgileriyle karşılaştırdı. 

Bulgularını hakemli dergi Science Advances'ta dün (6 Aralık) yayımlayan ekip, Latin Amerika ülkesinde yüksek sıcaklıklardan kaynaklı yılda yaklaşık 3 bin 300 kişinin hayatını kaybettiğini tespit etti.

Bu ölümlerin yüzde 75'i 35 yaş altı kişileri kapsarken, 5 yaşından küçük çocuklar ve 18-35 yaşındaki genç nüfusun sıcaktan ölme ihtimalinin daha yüksek olduğu gözlemlendi.

Hem yüzeye daha fazla temas ederek daha fazla ısı depoladıkları hem de terleyerek serinleme mekanizmaları yeterince gelişmediği için çocukların yüksek sıcaklıklardan etkilendikleri biliniyordu. 

Ancak 18-35 yaş grubunun nüfusun en dayanıklı kesimi olması beklenirken, çalışmanın yazarlarından Jeffrey Shrader "Bu çok şaşırtıcı" diyor. 

Araştırmacılar, gençlerin açık hava aktiviteleri veya işleri yapmaya daha yatkın olmasının bulguları açıklayabileceğini düşünüyor.

Columbia Üniversitesi'nden makalenin başyazarı R. Daniel Bressler, "Bu sadece fizyolojik hassasiyetle ilgili değil" diyerek ekliyor: 

Mesele, sıcağa daha fazla maruz kalmaya neden olan ekonomik ve sosyal faktörlerle ilgili.

Ölümlerin çoğunun yaklaşık yüzde 50 nem ve 31 derece sıcaklıkta görülmesi de bilim insanlarını endişelendirdi. 

İklim kriziyle birlikte aşırı sıcakların artması beklendiği için gençlerin ölümüne neden olan orta seviyede sıcakların çok daha yaygın hale geleceğini tahmin ediyorlar. 

Ekip, çocuk ve genç yetişkinler arasındaki ölümlerin 2100'e kadar yüzde 32 oranında artacağını öngörüyor.

Yeni çalışmada yaşlıların hava sıcaklığının artmasından ziyade düşmesinden ölme riskinin de daha yüksek olduğu bulundu. 50 yaşından büyükler, soğuk kaynaklı ölümlerin yüzde 96'sını oluşturuyordu.

Bu durum, yaşlıların soğuk havalarda hastalanmaya daha yatkın olmasıyla açıklanabilir. 

Bulguların, klimanın daha yaygın kullanıldığı veya açık havada çalışanların daha az olduğu ülkeler için geçerli olup olmadığı henüz net değil.

Ekip bundan sonra ABD ve Brezilya'da benzer bir çalışma yürüterek bu soruları yanıtlamayı umuyor. Diğer yandan Meksika çevresel ve ekonomik açıdan benzer ülkeler için bir gösterge görevi görebilir.

Bressler, "İklim sıcak hale geldikçe sıcaklığa bağlı ölümlerin artacağını ve bundan en çok gençlerin zarar göreceğini tahmin ediyoruz" diyor.

Independent Türkçe, Phys.org, New York Times, Science Advances



Araştırma: Yapay zeka araçlarına güvenmek insanları tembel ve aptallaştırıyor

Araştırma: Yapay zeka araçlarına güvenmek insanları tembel ve aptallaştırıyor
TT

Araştırma: Yapay zeka araçlarına güvenmek insanları tembel ve aptallaştırıyor

Araştırma: Yapay zeka araçlarına güvenmek insanları tembel ve aptallaştırıyor

İş yerinde yapay zekâ araçlarını kullanan kişilerin katıldığı yeni bir araştırmada, bu araçların kendileri yerine düşünmesini sağlayarak kolay yolu seçtikleri ve bunun karşılığında zihinsel kapasitelerini kaybettikleri ortaya çıktı.

“Copilot AI“ adlı yapay zeka sisteminin geliştiricisi Amerikan yazılım şirketi Microsoft tarafından yürütülen ve bilişsel işlerde çalışan 300'den fazla kişinin dahil edildiği çalışma, ‘ankete katılanların birçoğunun işlerini yaparken yapay zekayı nasıl kullandıklarına dair 900’den fazla örneği açıklamalarının ardından bilişsel çabalarında önemli bir düşüş olduğunu” ortaya koydu.

Şarku'l Avsat'ın Alman Haber Ajansı'nın DPA'dan aktardığı hbaere göre 26 Nisan - 1 Mayıs tarihleri arasında Japonya'nın Yokohama kentinde düzenlenecek olan “Bilgisayar Sistemlerinde İnsan Faktörleri” konulu Association for Computing Machinery konferansında açıklanacak olan çalışmaya göre, teknolojinin yanlış kullanımı, korunması gereken bilişsel yeteneklerin bozulmasına yol açabilir.

Başka bir deyişle, YZ kullanımı, insanların strateji oluşturma ve problem çözme gibi zorlu bilişsel görevleri terk etmelerine ve YZ araçlarının üretimini kontrol etmek gibi rutin görevlerle yetinmelerine yol açabilir.

Patronlarına e-posta yazmak veya iş arkadaşlarının performansını gözden geçirmek gibi görevler için ChatGPT gibi YZ araçlarını kullanan çalışanların yanıtlarını değerlendiren Microsoft ve Carnegie Mellon Üniversitesi'nden ortak çalışma ekibi, üretken YZ, eleştirel düşünmenin doğasını basitçe bilgileri kontrol etmeye, yanıtları entegre etmeye ve görevleri yönetmeye kaydırdığını belirtti.