Uzun süreli soğuk algınlığının sebebi nedir?

Bilimsel araştırma kapsamında İngiltere’de 10 binden fazla yetişkinin verileri analiz edildi

Bilim insanları bazı insanlarda soğuk algınlığının neden bu kadar uzun sürdüğünü açıklamaya çalıştı (Şarku’l Avsat)
Bilim insanları bazı insanlarda soğuk algınlığının neden bu kadar uzun sürdüğünü açıklamaya çalıştı (Şarku’l Avsat)
TT

Uzun süreli soğuk algınlığının sebebi nedir?

Bilim insanları bazı insanlarda soğuk algınlığının neden bu kadar uzun sürdüğünü açıklamaya çalıştı (Şarku’l Avsat)
Bilim insanları bazı insanlarda soğuk algınlığının neden bu kadar uzun sürdüğünü açıklamaya çalıştı (Şarku’l Avsat)

İngiltere’de yapılan bir araştırma, Kovid-19 testi negatif çıkan akut solunum yolu enfeksiyonlarından sonra uzun süreli soğuk algınlığı yaşayabileceğini ortaya çıkardı.

The Lancet tıp dergisine bağlı EClinicalMedicine dergisinde yayınlanan araştırmada ‘Uzun süreli soğuk algınlığının en sık görülen semptomlarından bazıları öksürük, mide ağrısı ve ishaldir. ilk enfeksiyondan itibaren 4 haftadan fazla sürer” ifadelerine yer verildi.

Ekip, bazı kişilerin neden diğerlerine göre daha uzun süreli soğuk algınlığı semptomları yaşadığını belirlemek için söz konusu araştırmayı gerçekleştirdi. Ulaşılan sonuçlar, soğuk algınlığı, grip veya zatürre gibi Kovid dışı akut solunum yolu enfeksiyonlarının ardından şu anda tanımlanmayan uzun vadeli sağlık etkileri olabileceğini düşündürdü.

Araştırmada, bir Kovid-19 enfeksiyonundan sonra uzun vadeli semptomların yaygınlığı ve şiddeti ile başka bir akut solunum yolu enfeksiyonu karşılaştırıldı.

Kovid-19’dan iyileşenlerin, Kovid-19 dışında solunum yolu enfeksiyonu geçirenlere kıyasla baş dönmesi veya tat ve koku alma sorunları yaşama olasılıkları daha yüksekti.

‘Uzun süreli Kovid’ artık bilinen bir durum olsa da, Kovid-19 enfeksiyonu sonrası uzun vadeli semptomları diğer solunum yolu enfeksiyonlarıyla karşılaştıran çok az çalışma bulunuyor.

Araştırmada, semptom kümelerini belirlemek için yapılan anketler ve istatistiksel analizler yoluyla İngiltere’deki 10 binden fazla yetişkinden elde edilen verileri analiz edildi.

Görsel kaldırıldı.
Uzun süreli soğuk algınlığının en sık görülen belirtileri öksürük ve mide ağrısıdır (Public Domain)

Sonuçlar, soğuk algınlığı, grip veya zatürre gibi Kovid ile ilgisi olmayan akut solunum yolu enfeksiyonlarından sonra uzun vadeli sağlık etkileri olabileceğini ortaya çıkardı. Bunların şu anda doktorların ‘uzun vadeli Kovid’i teşhis ettiği şekilde teşhis edilmediği belirtildi. 

Ancak araştırmacıların henüz semptomların uzun süreli Kovid ile aynı şiddette veya süreye sahip olup olmayacağı yönünde kanıtları bulunmuyor.

Londra Queen Mary Üniversitesi’nden araştırmanın baş yazarı Prof. Dr. Giulia Vivaldi “Bulgularımız yalnızca uzun süreli Kovid’in insanların yaşamları üzerindeki etkisine değil, aynı zamanda diğer solunum yolu enfeksiyonlarına da ışık tutuyor” dedi.

Vivaldi üniversitenin internet sayfasında yayınlanan raporda “Uzun süreli Kovid’e yönelik araştırmalar devam ederken, diğer akut solunum yolu enfeksiyonlarının kalıcı etkilerini araştırma ve değerlendirme fırsatını değerlendirmemiz gerekiyor” ifadelerine yer verdi. Ayrıca “Solunum yolu enfeksiyonlarından sonra uzun süre devam eden bu enfeksiyonun ilk etapta teşhis ve tedavisi oldukça zordur. Zira tanı testleri yok ve olası birçok semptom söz konusu” ifadelerini de sözlerine ekledi.

Son olarak Vivaldi “Kovid ve diğer akut solunum yolu enfeksiyonlarının uzun vadeli etkileri hakkında daha fazla araştırmanın yapılması, bazı insanların neden diğerlerine göre daha uzun vadeli semptomlardan mustarip olduğunun kökenine inmeye yardımcı olma açısından önem taşıyor” ifadelerine yer verdi.



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature