عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

7 yılda sadece 4 kilometre kazılmış: Elon Musk'ın süper hızlı yolculuk hayali suya mı düştü?

Birçok tünele ilişkin planlar ya başarısız oldu ya da iptal edildi

Musk bu sistemin geleceğin ulaşım aracı olacağını söylüyordu (AFP)
Musk bu sistemin geleceğin ulaşım aracı olacağını söylüyordu (AFP)
TT
TT

7 yılda sadece 4 kilometre kazılmış: Elon Musk'ın süper hızlı yolculuk hayali suya mı düştü?

Musk bu sistemin geleceğin ulaşım aracı olacağını söylüyordu (AFP)
Musk bu sistemin geleceğin ulaşım aracı olacağını söylüyordu (AFP)

Elon Musk'ın geleceğin ulaşım aracı olarak hayal ettiği "hyperloop" için 7 yılda sadece 4 kilometre tünel kazdığı ortaya çıktı.

Musk, "hyperloop" teknolojisini hayata geçirmek için 2016'da Boring Company adlı bir şirket kurmuştu.

İki yıl önce ABD'deki Las Vegas Kongre Merkezi'nde düzenlenen etkinlikte ziyaretçileri küçük bir tünel içinde yolculuğa çıkaran Musk, bu konuda epey kararlı görünüyordu.

Ancak Fortune'un haberine göre şirket, kuruluşundan bu yana yalnızca 4 kilometrelik operasyonel bir tünel inşa edebildi.

Ülke çapındaki birçok tünele ilişkin planlar ya başarısız oldu ya da iptal edildi.

Hyperloop nedir?

Hyperloop sisteminde sürücüsüz araçlar, bir tünel içindeki basınç kapsülleri üzerinde hareket ediyor.

Sisteme özel motorlara sahip bu araçlar, boru şeklindeki bu vakumlu ortamda çok daha hızlı gidebiliyor.

Türkçe'de "hızyuvar" diye de bilinen bu teknoloji ilk kez 2012'te SpaceX ve Tesla CEO'su Musk tarafından ortaya atılmıştı.

Boring Company'nin kuruluşunu uzay firması Virgin Galactic'in kurucusu Richard Branson'ın girişimi olan Virgin Hyperloop şirketi izlemişti.

Firmaların çalışmalarının büyük ölçüde fon yetersizliği sebebiyle yavaş ilerlediği biliniyordu.

DAHA FAZLA OKU

Elon Musk, OpenAI'ın tehlikeli bir buluş yaptığından endişeli

Elon Musk, OpenAI'ın tehlikeli bir buluş yaptığından endişeli

Elon Musk, X platformundan reklamlarını kaldıran firmalara sert çıktı

Elon Musk, X platformundan reklamlarını kaldıran firmalara sert çıktı

Musk şirkete uğramıyor

Diğer yandan Fortune'a göre, Boring Company'de personel ve yönetici sayısı endişe verici bir hızla değişiyor.

Bu arada Musk'ın da şirkete ya uğramadığı ya da orada çok az zaman geçirdiği öne sürülüyor.

Gazeteye konuşan ve adı açıklanmayan eski bir çalışan, "Elon'ın Boring Company fikri iyi bir fikirdi" dedi.

Ancak henüz başarıyla hayata geçirilemedi.

Yine adı açıklanmayan eski bir şirket yöneticisi de, "Tünel mühendisleri, Elon'ın diğer şirketlerinde işe alınanlardan farklı. Düşüncelerinde çok daha muhafazakarlar" ifadelerini kullandı:

Elon için çalışmak istiyorsanız Boring Company son tercihiniz olur.

İddiaya göre Baltimore ve Washington'ı birbirine bağlayacak ikiz tünel sistemi gibi birçok büyük proje rafa kaldırıldı.

Şirketin halihazırda Las Vegas'ta kurulmuş olan tüneli 100 kilometreye kadar uzatmaya odaklandığı tahmin ediliyor.

Çin bu alana büyük yatırım yapıyor

Halihazırda maglev trenleri gibi yenilikçi ve son derece hızlı ulaşım araçlarının gündelik hayatta kullanıldığı Çin'in hyperloop teknolojisine gözünü dikmesiyse ülkenin bu alanda öncü olup olamayacağı sorusunu gündeme getiriyor.

Nitekim Çin'deki ultra hızlı hyperloop treni, Ocak 2023'te ilk test sürüşlerini tamamlamıştı.

Şanşi eyaletinde gerçekleştirilen üç test sürüşünde tren saatte 50 kilometre hıza ulaşmıştı.

Yeni nesil ulaşım aracının nihai amacı, yolcuları veya kargoları saatte yaklaşık bin kilometre hızla gidecekleri yere ulaştırmak.

Independent Türkçe

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
TT
TT

Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)

Ölümle burun buruna gelen kişiler, yaşadıkları deneyim sırasında zamanın durmuş veya yavaşlamış gibi geldiğini sıkça bildiriyor. 

Başından böyle bir olay geçmeyen kişilerin aklına film sahneleri gelecektir. Örneğin bir trafik kazasında hayatını kaybetmekten kıl payı kurtulan bir karakter etrafına bakarken, sahne daha yavaş akıyor. 

Ölüme yakın deneyimler üzerine çalışan psikiyatr Bruce Greyson'ın 1980-1990'larda yaptığı çalışmalarda, bu türden deneyimler yaşayan kişilerin yaklaşık yüzde 70'i "zamanın durduğunu veya anlamını yitirdiğini" bildirmişti. 

Peki bu travmatik olaylar neden böyle bir etki yaratıyor ve zamanın nasıl algılandığı hakkında neler söylüyor? 

İnsanlar zamanı nasıl algılıyor?

Liverpool John Moores Üniversitesi'nde zaman psikolojisi üzerine çalışan Dr. Ruth Ogden, yıllar önce geçirdiği bir trafik kazasından sonra bu alana ilgi duymaya başlamış. 

Psikoloji hocası, Conversation için kaleme aldığı yazıda, başka bir araçla çarpıştıktan sonra adeta zaman durmuş gibi hissettiğini anlatıyor.  

15 yıl boyunca ölüme yakın deneyimlerde neden zamanın yavaşladığı ve zamanın nasıl algılandığı üzerine araştırmalar yürüten Dr. Ruth Ogden ulaştığı sonuçları şöyle açıklıyor:

Biz saniyeleri ve dakikaları mükemmel bir doğrulukla kaydeden saatler gibi değiliz. Bundan ziyade beynimiz, zamanı çevremizdeki dünyaya duyarlı bir şekilde algılamaya ayarlanmış gibi görünüyor.

Dr. Ogden, beynin duygusal ve fizyolojik uyarılmayı düzenleyen bazı bölgelerinin, aynı zamanda zamanın işlenmesinde de rol oynadığını ekliyor. 

Bu nedenle duygular yoğunlaştığı sırada beynin zaman algısı da etkileniyor. Örneğin keyifli vakit geçirirken zaman uçup gidiyor ve sıkıcı ortamlarda geçmek bilmiyor. 

Ölüme yaklaşınca zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyimlerde zamanın neden yavaşladığı kesin olarak bilinmiyor. Bilim insanları bunun altında savaş ya da kaç tepkisinin yattığını düşünüyor. Evrimsel süreçte hayatta kalma içgüdüsü olarak gelişen bu tepki, tehdit anında ortaya çıkıyor.

Tehlike karşısında beyin daha hızlı çalıştığı için ölüme yakın deneyim yaşayan kişiler çevrelerinin daha yavaş hareket ettiğini görüyor. 

Psikoloji ve Ruh Sağlığı Sınır Alanları Enstitüsü'nden araştırmacı Marc Wittmann bu durumu şöyle açıklıyor:

Organizma çevresel uyaranları normalden daha hızlı işleyerek kişinin daha kolay tepki vermesini sağlıyor. Daha hızlı algılamak, düşünmek ve hareket etmek hayatta kalmak için avantaj demek.

Yaşlandıkça zaman daha mı hızlı akıyor?

Herkes ölüme yakın bir deneyim yaşamayabilir fakat birçok kişi yaşı ilerledikçe zamanın akıp gittiğinden yakınıyor. 

Geçmişe bakınca çocukken vakit daha yavaş akıyormuş gibi gelirken, yetişkinlikle beraber sanki göz açıp kapayıncaya kadar yıllar geçiyor.

Bilim insanları bu durumun birkaç nedeni olduğunu söylüyor. Örneğin çocukken bir yıl, yaşanan sürenin daha büyük bir kısmına tekabül ediyor. Nörolog Santosh Kesari "10 yaşındaki bir çocuk için bir yıl, hayatının yüzde 10'u. 60 yaşındaki biri için ise hayatının yüzde ikisinden daha azı" diyor. 

Ayrıca çocukken sürekli yeni şeylerle karşılaşmak, hafızada daha kalıcı etkiler bırakıyor. Kesari şu ifadeleri kullanıyor:

Zamanı unutulmaz olaylarla ölçüyoruz ve yaşlandıkça hatırlanmaya değecek daha az yeni şey yaşanıyor. Bu da çocukluğun daha uzun sürmüş gibi görünmesine yol açıyor.

Bilim insanın burada bahsettiği, zamanın o an içinde nasıl algılandığından ziyade, nasıl hatırlandığı. 

Yine de bazı çalışmalarda çocukken zamanın akışının daha yavaş algılandığı bulunmuştu. Nörobilimci Patricia Costello, çocukların gelişim aşamasında olduğunu belirterek "Sinirsel iletimleri yetişkinlere kıyasla fiziksel olarak daha yavaş. Bu da zamanın geçişini algılama biçimlerini etkiliyor" diyor:

Yetişkinliğe ulaşınca zaman devrelerimiz kablolamayı tamamlıyor ve zamanın geçişini doğru bir şekilde nasıl kodlayacağımızı deneyimlerimizle öğreniyoruz.

Yaşlanınca zamanın daha hızlı akıyormuş gibi gelmesi, büyük ölçüde yeni deneyimlerin azlığıyla ilişkilendiriliyor. Costello bu histen kurtulmak isteyenlere hayatlarına yenilik katmasını öneriyor.

Bilim insanı "Her şeyin çok hızlı geçip gittiği, kendi hayatımızı kaçırdığımız hissini nasıl durdurabiliriz? İş dönüp dolaşıp yeni şeyler öğrenmeye geliyor" diyerek ekliyor: 

Yeni bir beceri öğreniyor musunuz? Farklı bir şeyler pişiriyor musunuz? Mümkün olduğunca hayatınıza yenilik katmak, anıların öne çıkmasını sağlayacak ve bir bakıma zamanı uzatacaktır.

Independent Türkçe, Conversation, Psychology Today, NBC News