Sakinlerinin çoğunun 100 yıldan fazla yaşadığı bir İtalyan adası... Bunu nasıl başarıyorlar?

Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)
Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)
TT

Sakinlerinin çoğunun 100 yıldan fazla yaşadığı bir İtalyan adası... Bunu nasıl başarıyorlar?

Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)
Sardinyalılar yabani kuşkonmaz avlamayı seviyor ( Arşiv- Reuters)

İtalya'nın Sardinya adası, dünyadaki beş Mavi Bölgeden veya alışılmadık derecede fazla sayıda insanın 100 yaş veya daha yukarısına kadar yaşadığı ender yerlerden biri.

Sardinya'daki bu enerjik yaşlılar için yedikleri şeyler uzun ömürlerinde önemli bir rol oynuyor. Ancak bu mutfak sağlığı faydalarından yararlanmak için İtalya'da yaşamanıza gerek yok. Daha uzun yaşamak için bir Sardunyalı gibi nasıl besleneceğiniz aşağıda açıklandı:

1: Daha az et, daha çok sebze

Et idareli kullanılıyor, Sardinya'daki yiyeceklerin çoğu yerel olarak yetiştiriliyor ve genellikle pestisit, hormon, boya veya şeker içermiyor.

CNBC'nin haberine göre sebze, salata, rezene, bakla, nohut ve domatesli fasulye çorbası yiyorlar.

Adalılar, antiinflamatuar özelliklere sahip olan ve kolesterolü düşürdüğü tespit edilen keçi ve koyun sütü ürünlerini yemeyi tercih ediyor.

Ayrıca İtalyan makarnasının ana maddesi olan yüksek proteinli, düşük glütenli tam trichome fasulyesinden yapılan kendi imzası olan gözlemeleri (carta di musica) de yiyorlar.

Her gün karaciğeri temizlediğine inanılan özel sütlü çaydan da içiyorlar.

2: Yiyeceklerin bir kısmını kendin yetiştir

Sardinyalılar yabani kuşkonmaz, yabani yeşillikler, meyveler ve mantarlar aramayı seviyor. Uygun eğitim almadan bunu kendiniz yapmayın, aksi takdirde zehirli bir şey yutma riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz.

Sardinya adası
Sardinya adası

Bahçeniz yoksa, temel İtalyan ürünlerini yetiştirmek için küçük bir arazi ayarlamayı deneyin.

3: Dışarda daha az yiyin

Sardinyalılar kendileri için yemek pişirmeyi tercih ediyor.  Lezzetli sos için soğan doğrama, sarımsak kıyma ve taze domates ezmenin tadını çıkarmak için yeterli zaman ayırmaya çalışmanızı tavsiye ediyorlar.

Evde yemek yapma alışkanlığını yavaş yavaş kazanabilirsiniz. Tam zamanlı çalışıyorsanız, hafta sonlarını haftanın iki veya üç günü yemek pişirmeye veya yemek hazırlamaya ayırın. Yemek yapmayı bir angarya olarak görmek yerine, yemek pişirme sürecini sevmenize yardımcı olabilecek şeyler ayarlayın. Örneğin ailenizi yardıma davet edebilirsiniz.

4: Daha fazla hareket et

Sardinyalılar gün boyunca özellikle mutfak faaliyetlerinde aktif kalıyorlar. Koyunlarına bakarlar, keçilerini sağarlar, yabani otları toplarlar, yemek pişirirler, temizlik yaparlar ve bahçeyle ilgilenirler.

Muhtemelen koyun gütmeyecek veya mantar toplamayacak olsanız bile gün boyunca aktif kalmanın yollarını bulabilirsiniz.

Bütün gün bilgisayar başında oturuyorsanız, telefonunuzda veya akıllı saatinizde 30 ila 45 dakikalık aralıklarla bir zamanlayıcı ayarlayın, böylece kalkıp esnemeyi veya öğleden sonra yürüyüşe çıkmayı unutmayın.

Rutininize daha fazla hareket kattığınızda  bu durum moralinizi yükseltmenize yardımcı olabilir.



Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
TT

Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)

Bilim insanları bugüne kadar görülen en büyük kara delik jeti çiftini buldu.

İkili, evrende 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor. Bu da üst üste yığılmış yaklaşık 140 tane Samanyolu Galaksisi'nin uzunluğuna denk geliyor.

Bu tür jetler, süper kütleli kara deliklerden püsküren muazzam miktarda radyasyon ve parçacık patlamalarını ifade ediyor. Milyonlarca yıl sürebilen bu jetler, maddenin uzaydaki akışını değiştirirken kozmosu yeniden şekillendiriyor ve toplam çıktısı trilyonlarca Güneş'e eş değer patlamalar yaşıyor.

Samanyolu jetleri, evrende bir galaksi tarafından üretilen en büyük oluşumlardır. Ancak yeni bulunan ikili, daha önce gördüklerimizden bile daha büyük; önceki gözlemler sadece 16 milyon ışık yılı kadar bir boyuta ulaşabileceklerini gösteriyordu.

Önceki rekor sahibi Alcyoneus adlı bir jet sistemiydi. Aynı ekip tarafından 2022'de bulunmuştu fakat uzunluğu sadece 100 Samanyolu kadardı.

Gökbilimciler jetlere Yunan mitolojisindeki bir deve ithafen Porphyrion (Porfirion) adını verdi. Evrenin sadece 6,3 milyar yaşında, yani bugünkü yaşının yarısından daha genç olduğu bir mesafede tespit edildiler.

Aynı araştırma, bu türden keşfedilmeyi bekleyen daha birçok mega yapının olabileceğini de öne sürüyor. Bilim insanları halihazırda toplam 10 binden fazlasını buldu.

Yeni makalenin başyazarı Martijn Oei, "Dev jetleri ilk bulduğumuzda epey şaşırdık" diyor. 

Bu kadar çok oldukları hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

Ayrıca jet sistemleri, galaksilerin oluşumuna fark etmediğimiz şekillerde katkı sunuyor gibi görünüyor. Evrenin daha erken bir döneminde, galaksiler arasındaki bağlantıların bugünkünden daha yakın olduğu bir zamanda var olan Porphyrion, "kozmik ağın" daha da geniş bir alanına ulaşıyordu.

Caltech'te astronomi ve veri bilimi profesörü olan, çalışmanın ortak yazarı George Djorgovski, "Gökbilimciler, galaksilerle onların merkezindeki kara deliklerin birlikte evrimleştiğini düşünüyor ve bunun kilit önemdeki bir yönü, jetlerin yaydığı muazzam miktarda enerjinin, ev sahibi galaksilerin ve yakınlardaki diğer galaksilerin büyümesini etkileyebilmesi" ifadelerini kullanıyor.

Bu keşif, etkilerinin düşündüğümüzden çok daha öteye uzanabileceğini gösteriyor.

Bulgular, hakemli dergi Nature'da yayımlanan "Black hole jets on the scale of the cosmic web" (Kozmik ağ ölçeğinde kara delik jetleri) başlıklı yeni bir makalede aktarılıyor.

Independent Türkçe