Norovirüs hakkında ne biliyoruz nasıl korunabiliriz?

Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğusunda enfeksiyonlar artıyor

Hastalığa yılın herhangi bir zamanında yakalanabilirsiniz ancak soğuk aylarda yakalanma ihtimaliniz daha fazla (Reuters)
Hastalığa yılın herhangi bir zamanında yakalanabilirsiniz ancak soğuk aylarda yakalanma ihtimaliniz daha fazla (Reuters)
TT

Norovirüs hakkında ne biliyoruz nasıl korunabiliriz?

Hastalığa yılın herhangi bir zamanında yakalanabilirsiniz ancak soğuk aylarda yakalanma ihtimaliniz daha fazla (Reuters)
Hastalığa yılın herhangi bir zamanında yakalanabilirsiniz ancak soğuk aylarda yakalanma ihtimaliniz daha fazla (Reuters)

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden (CDC) alınan son verilere göre, kusma ve ishale neden olan oldukça bulaşıcı bir hastalık olan norovirüs vakaları son zamanlarda Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğusunda artış gösterdi.

Gözetim verileri, norovirüs enfeksiyonlarının kış aylarında tipik olarak yaptığı gibi, ülke çapında pozitif test sonuçlarında bir artış olduğunu gösteriyor ancak kuzeydoğu eyaletleri özellikle ağır etkilendi.

Şarku’l Avsat’ın Health web sitesinden aktardığı habere göre Norovirüs hakkında bilmeniz gerekenler ve kendinizi hastalığa yakalanmaktan korumanın en iyi yolları işte bunlar:

Buffalo Üniversitesi'nde bulaşıcı hastalıklar bölümü profesörü ve şefi olan Thomas Russo'ya göre, norovirüs vakalarındaki mevcut artış endişe verici olsa da yılın bu dönemi için tipiktir. Hastalığa yılın herhangi bir zamanında yakalanabilirsiniz ancak soğuk aylarda yakalanma ihtimaliniz daha fazla. Health'e konuşan Russo, "Hastalık genellikle Kasım'dan Nisan'a kadar yayılıyor ancak genellikle Ocak ayında zirveye ulaşıyor" dedi.

Norovirüs oldukça bulaşıcı olarak kabul edilir çünkü bir kişiye hastalığı bulaştırmak için sadece 100'den az miktarda partikül gerekir. Norovirüs ile enfekte olan bir kişi dışkı ve kusmukla milyarlarca virüs partikülü saçabilir.

Virüs enfeksiyonu genellikle kış aylarında insanların yakın yerlerde bulunmasıyla birleşerek vakalarda artışa neden olmaktadır. Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi'nde kıdemli bir akademisyen olan bulaşıcı hastalık uzmanı Dr. Amesh A. Adalja, Health'e konuştu: "Her türlü sosyal etkileşim sizi bu hastalığa sahip insanlarla temas ettirecektir."

Çoğu zaman virüs, hasta bir arkadaşa veya aile üyesine bakmak gibi enfekte bir kişiyle doğrudan temas yoluyla yayılır. Ayrıca, kontamine yiyecekleri yemek veya kontamine sıvıları içmek (bu genellikle restoranlarda olur), enfeksiyon partikülleri içeren yüzeylere dokunmak ve ardından yüzünüze veya ağzınıza dokunmak veya hasta bir kişiyle bardak veya mutfak eşyalarını paylaşmak yoluyla da bulaşır.

Kendinizi ve başkalarını nasıl koruyabilirsiniz?

Russo, norovirüsün "şu anda neredeyse her yere" yayıldığını söylese de uzun süre bu şekilde kalmayacağını umuyor.

Ne olacağını tahmin etmek imkansız olsa da uzmanlar, bahara girerken ABD genelinde artan sıcaklıkların virüsün yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olabileceğini öne sürdü.

Bu arada, kendinizi enfeksiyondan korumanın en iyi yolu iyi hijyen  ve belki de hijyene normalden daha fazla dikkat etmek.

Adalja, "Ellerinizi iyice yıkayın" önerisinde bulunuyor çünkü ona göre el dezenfektanı norovirüse karşı pek işe yaramıyor.

Adalja ayrıca virüs tipik olarak yemek servisi çalışanları tarafından bulaştığından bölgenizde vakalar özellikle yüksekse restoranlarda yemek yemekten kaçınmak isteyebileceğinizi söyledi.

Bulaşıcı hastalıklar konusunda uzmanlaşmış bir doktor ve Vanderbilt Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde profesör olan William Schaffner, evinizdeki birine "norovirüs" bulaşmışsa, kirlenmiş yüzeyleri çamaşır suyu solüsyonu kullanarak iyice temizlemenin önemli olduğunu açıkladı. Kapı kolları ve uzaktan kumandalar gibi sık dokunulan diğer yüzeylerin de temiz tutulması tavsiyesinde bulundu.

Resmi bir tavsiye olmasa da Russo, hasta bir kişiye bakarken maske ve eldiven takmanın yardımcı olabileceğini, çünkü virüsün kusma sırasında damlacıklar ve partiküller yoluyla yayılabileceğini sözlerine ekledi.

Russo, norovirüs için özel bir tedavi olmadığını, ancak hastalanırsanız bol su içmenin önemli olduğunu açıkladı.

Kusma ve ishal yoluyla çok fazla sıvı kaybederseniz, susuz kalabilirsiniz ve rehidrate olmak için intravenöz (IV) sıvılara ihtiyaç duyabilirsiniz.

Kendinizi daha iyi hissetmeye başladıktan sonra iki haftaya kadar virüsü yaymaya devam edebileceğiniz için el yıkama hastalar için de önemli bir tavsiyedir. Norovirüs ile enfekte olmuş kişiler, semptomlar durduktan sonra en az 48 saat boyunca başkalarıyla yakın etkileşimde bulunmamalıdır (yemek hazırlamak, sağlık hizmeti vermek de dahil)

Schaffner, çoğu insanın virüsten nispeten hızlı bir şekilde kurtulmasına rağmen, enfeksiyonun hala çok küçük çocuklarda veya yaşlılarda ciddi hastalıklara veya ölüme neden olabileceğini söyledi.

Ayrıca emetofobi olarak bilinen yoğun kusma korkusu olan kişiler de var ve bu kişiler kusmaları ya da kusan birinin yanında bulunmaları halinde büyük sıkıntı yaşayabilirler.



26 katil balinanın karaya vurması gizemini koruyor

Uzmanlar Arjantin'in Tierra del Fuego eyaletindeki San Sebastián Körfezi'nde karaya vurmuş halde bulunan orkaları inceliyor (IMMA Project)
Uzmanlar Arjantin'in Tierra del Fuego eyaletindeki San Sebastián Körfezi'nde karaya vurmuş halde bulunan orkaları inceliyor (IMMA Project)
TT

26 katil balinanın karaya vurması gizemini koruyor

Uzmanlar Arjantin'in Tierra del Fuego eyaletindeki San Sebastián Körfezi'nde karaya vurmuş halde bulunan orkaları inceliyor (IMMA Project)
Uzmanlar Arjantin'in Tierra del Fuego eyaletindeki San Sebastián Körfezi'nde karaya vurmuş halde bulunan orkaları inceliyor (IMMA Project)

Deniz biyologlarından oluşan bir ekip, 26 katil balinanın herhangi bir yaralanma ya da travma belirtisi olmaksızın sahilde bulunması üzerine Arjantin'deki gizemli toplu karaya vurma olayını araştırıyor

Ulusal Bilim ve Teknik Araştırma Konseyi (CONICET) ve Güney Bilimsel Araştırma Merkezi (CADIC) uzmanları, eylülde Tierra del Fuego eyaletindeki San Sebastián Körfezi'nde bulunan iki D ekotipi orkadan haberdar edildi.

İlk keşiften birkaç hafta sonra park korucuları San Sebastián Körfezi'nin kuzeyinde ulaşılması zor bir bölgede başka karaya vurmuş orkalar buldu.

CONICET ve CADIC tarafından yapılan açıklamada, "Ekip oraya vardığında bunların da D ekotipi orkalar olduğunu doğruladı" dendi.

Karaya vuran orka sayısı şu anda 26.

gtyuı
Bilim insanlarına göre balinalarda herhangi bir yaralanma ya da travma izine rastlanmadı (IMMA Project)

Orkalar incelendiğinde teknelerden, ağlardan ya da diğer insan faaliyetlerinden kaynaklanan herhangi bir yaralanma izine rastlanmadı. Uzmanlar, çürüme düzeylerine bakarak en büyük grubun daha önce bulunan iki tanesiyle aynı zamanda karaya vurduğuna inanıyor.

Uzmanlar karaya vurmaya neyin sebep olduğunu belirlemek ve bu az bilinen orkalar hakkında daha fazla bilgi edinmek için araştırmalarını sürdürüyor.

D tipi orkalar, ayırt edici özellikleri sayesinde diğer katil balinalardan kolayca ayrılır. Küçük postoküler leke (ya da göz bandı), daha yuvarlak kafalar ve sırt yüzgeçlerinin arkasında soluk bir yama bunlardan bazıları. Subantarktik sularda yaşarlar ve genellikle büyük gruplar halinde görülürler.

sdrt
Bilim insanları toplu karaya vurmaya neyin sebep olduğunu tespit etmeye çalışıyor (IMMA Project)

D tipi orkaların karaya vurması özellikle nadir görülen bir durum. Son olayın dünya çapında bilinen üçüncü karaya vurma vakası olduğuna inanılıyor. Daha önce 1955'te Yeni Zelanda'da Paraparaumu Plajı'nda 17 orkanın karaya vurduğu ve 2022'de Şili'nin güney ucundaki Macellan Boğazı'nda bu türden 9 katil balinanın bulunduğu kaydedilmişti.

Bilim insanları D tipi orkaların sadece Güney Yarımküre'de, özellikle de 40 ila 60 derece güney enlem aralığında bulunduğunu açıkladı. Okyanusun bu bölgesinde karaya vurabilecekleri çok az kara parçası var; tek büyük kara parçaları Yeni Zelanda, Tazmanya ve Güney Amerika'nın güney ucu.

Independent Türkçe


Ünlü aktör yeni filmindeki çıplak sahnede yaralanmış: İzi duruyor

Çatıda Biri Var'da Channing Tatum, soyduğu yerlere çatıdan girdiği için "Çatıdaki Adam" lakabını alan kibar hırsız Jeffrey Manchester rolünde (Paramount Pictures)
Çatıda Biri Var'da Channing Tatum, soyduğu yerlere çatıdan girdiği için "Çatıdaki Adam" lakabını alan kibar hırsız Jeffrey Manchester rolünde (Paramount Pictures)
TT

Ünlü aktör yeni filmindeki çıplak sahnede yaralanmış: İzi duruyor

Çatıda Biri Var'da Channing Tatum, soyduğu yerlere çatıdan girdiği için "Çatıdaki Adam" lakabını alan kibar hırsız Jeffrey Manchester rolünde (Paramount Pictures)
Çatıda Biri Var'da Channing Tatum, soyduğu yerlere çatıdan girdiği için "Çatıdaki Adam" lakabını alan kibar hırsız Jeffrey Manchester rolünde (Paramount Pictures)

Channing Tatum, yeni filmi Çatıda Biri Var'ın (Roofman) çekimleri sırasında beklenmedik bir kazayla yaralandığını ve o günden kalan bir yara izinin hâlâ bacağında durduğunu anlattı.

45 yaşındaki Amerikalı yıldız, gerçek bir hikayeden uyarlanan filmde Jeffrey Manchester adındaki bir kaçağı canlandırıyor. Manchester, hem bir baba hem de ABD Kara Kuvvetleri yedek subayı. Hapisten kaçıp bir Toys 'R' Us mağazasında saklanıyor. Oyuncu, Entertainment Weekly'ye verdiği röportajda, tamamen çıplak olduğu bir sahnede yaralandığını anlattı:

Yani pek harika değildi çünkü tamamen çıplaktım, dolayısıyla koruyucu bir şey takamıyorsun. Üstelik ıslak ve sabunluydum. Sahne tam bir kaostu.

Sözkonusu sahnede, Game of Thrones yıldızı Peter Dinklage'ın canlandırdığı mağaza müdürü Mitch, kaçağı duş alırken yakalıyor. Panikleyen Jeffrey, tamamen çıplak halde mağazada koşarak kaçmaya başlıyor. Raflara çarpıyor, eşyaların üzerinden atlıyor ve son olarak kaçmak için bir duvara tırmanıyor.

Tatum o anları şöyle anlattı:

Gerçekten de bisiklet rafına atladığım sahnede yaralandım. Saklandığım küçük bölmeye komik bir zıplayış yapmam gerekiyordu ama kenarı aşamadım, bacağımı kestim. Hâlâ izi duruyor.

Oyuncu, sahnenin çekim sürecinde yaşadığı endişeyi de mizahla hatırladı:

Sanırım en unutulmaz an, yönetmen Derek Cianfrance'a dönüp 'Bu sahneyi nasıl çekeceğiz?' diye sorduğum andı. Çünkü hangi açıdan çekersek çekelim, bir şeyler görünecekti. O da 'Evet, bir şekilde hallederiz' dedi.

Cianfrance daha önce Tatum'un bu sahnede varını yoğunu ortaya koyarak oynadığını doğrulamıştı. Üstelik bu sahne, Tatum'un rol arkadaşı Peter Dinklage'le ilk tanışma anıydı.

Tatum o anı gülerek şöyle anlattı:

'Merhaba Bay Dinklage, ben Channing. Bugün birlikte ilginç bir deneyim yaşayacağız sanırım' dedim. Ama o öyle bir adam ki... Gerçekten bir efsane. Tam bir profesyonel ve inanılmaz komik. Onunla çalışmak her şeyi çok daha kolay ve eğlenceli hale getirdi.

Toronto Film Festivali'nde prömiyer yapan Çatıda Biri Var'da Kirsten Dunst da rol alıyor. 

Independent Türkçe, Entertainment Weekly, Deadline


Pennywise dönüyor: Stephen King uyarlaması korku dizisine geri sayım

Pennywise rolündeki performansıyla övgü alan 35 yaşındaki İsveçli aktör Bill Skarsgård, Robert Eggers imzalı Nosferatu'da da Kont Orlok'u canlandırdı (HBO Max)
Pennywise rolündeki performansıyla övgü alan 35 yaşındaki İsveçli aktör Bill Skarsgård, Robert Eggers imzalı Nosferatu'da da Kont Orlok'u canlandırdı (HBO Max)
TT

Pennywise dönüyor: Stephen King uyarlaması korku dizisine geri sayım

Pennywise rolündeki performansıyla övgü alan 35 yaşındaki İsveçli aktör Bill Skarsgård, Robert Eggers imzalı Nosferatu'da da Kont Orlok'u canlandırdı (HBO Max)
Pennywise rolündeki performansıyla övgü alan 35 yaşındaki İsveçli aktör Bill Skarsgård, Robert Eggers imzalı Nosferatu'da da Kont Orlok'u canlandırdı (HBO Max)

HBO, Stephen King evreninin yeni dizisi It: Welcome to Derry için kanlı, ürkütücü ve palyaço Pennywise'ın da göründüğü bir fragman paylaştı.

Kısa tanıtımda izleyiciler, Ezikler Kulübü'nün erken dönemine tanık oluyor. Fragmanda ayrıca lanetli kasabada yaşayan bir grup yetişkin de öyküde önemli yer tutuyor. Bu karakterlerden biri, geleceğin Ezikler Kulübü üyesi Mike Hanlon'ın babası Leroy Hanlon. Hanlon, askeri görev nedeniyle Derry'ye gönderiliyor.

Fragmanın bir sahnesinde ABD askerlerinin silahlarıyla kanalizasyona doğru ilerlediği görülüyor. O sırada Pennywise, zombiye dönüşmüş bir "Sam Amca" kılığında karşılarına çıkıyor. 

8 bölümlük It: Welcome to Derry, ABD'de 26 Ekim'de prömiyer yapacak. Merakla beklenen dizi, Türkiye'de ise 27 Ekim'den itibaren HBO Max'te yayımlanacak. Yeni bölümler her hafta izleyiciyle buluşacak ve sezon finali 15 Aralık'ta ekranlara gelecek.

Andy Muschietti'nin yönettiği O (IT) filmlerinin evrenini genişleten yapım, 1962'de geçiyor. Muschietti dizinin birkaç bölümünde de yönetmen koltuğunda yer alıyor. 

Fragman ilk kez New York Comic Con'da kapalı kapılar ardında gösterilmişti. Katılımcılar, etkinlikte diziden üç sahne görme fırsatı da bulmuştu: Bunların ikisi Dick Hallorann ve Leroy Hanlon'ın dostluğuna odaklanıyordu. Üçüncü sahne ise hâlâ gizemini koruyor.

It: Welcome to Derry'de Bill Skarsgård, korkunç palyaço Pennywise rolüyle bir kez daha izleyici karşısına çıkıyor. Ona Chris Chalk, Jovan Adepo, Taylour Paige ve James Remar gibi isimler eşlik ediyor.

Independent Türkçe, GamesRadar, Bloody Disgusting