Yüksek sıcaklıkta geçirilen bir saat inme riskini ikiye katlıyor

Çalışmaya göre 33 santigrat derece ortamda bulunmak akut iskemik inme (AIS) geçirme riskini iki katına çıkarabiliyor

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Yüksek sıcaklıkta geçirilen bir saat inme riskini ikiye katlıyor

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

Sıcakta geçirilen yaklaşık bir saat gibi kısa bir sürenin bile inme riskini artırabildiği yeni bir araştırmada ortaya kondu.

33 santigrat derece ve üzeri sıcaklıklara maruz kalmak, akut iskemik inme (AIS) diye adlandırılan belirli bir inme türü riskini, 12 santigrat derece veya altındaki sıcaklıklara kıyasla anında iki katına çıkarabiliyor.

Bu tür inme, beynin bir kısmına giden kan akışı engellendiğinde meydana gelir. AIS, dünya çapında bildirilen tüm inmelerin yüzde 70'ini oluşturuyor ve sakatlık veya ölümle sonuçlanabiliyor. 

Çin'deki Fudan Üniversitesi'nden araştırmacılar, saatlik yüksek sıcaklıklarla AIS'in başlangıcı arasındaki bu doğrudan ilişkiyi buldu. Çalışma perşembe günü JAMA Network adlı bilimsel dergide yayımlandı.

Daha önceki araştırmalar günlük yüksek sıcaklıklarla inme kaynaklı hastane yatışları ve ölüm oranları arasında bağlantılar olduğunu göstermiş olsa da bu çalışma özellikle ortam sıcaklığının saatlik etkisinin AIS başlangıcı üzerindeki tesirine odaklandı.

Araştırmacılar, Çin genelindeki 200'den fazla inme merkezinden alınan verilere inceledi. Bu veriler, 2019'dan 2021'e kadar sıcak mevsimlerde AIS geçiren ve hastaneye kaldırılan 82 bin yetişkini kapsıyordu. 

Çalışmada, bir kişinin inme geçirmeden önceki yaklaşık 24 saatte maruz kaldığı saatlik sıcaklıklar kontrol edildi. Sonuçlar, sıcaklıklar yükseldikçe inme geçirme riskinin de artığını gösterdi.

Risk, sıcağa maruz kalındıktan hemen sonra en yüksek seviyedeydi ve hava aşırı ısındıktan sonra da 10 saat boyunca devam etti. Hava yaklaşık 33,3 santigrat derece gibi aşırı sıcakken inme geçirme olasılığı, havanın 12,1 santigrat derece gibi daha serin olduğu zamana kıyasla neredeyse iki kat daha yüksek.

Çalışma ayrıca belirli sağlık sorunları geçmişi olan kişilerin inme geçirme riskinin biraz daha yüksek olabileceğini ancak bunun büyük bir fark olmadığını ortaya koydu. 

Araştırmacılar, bulgularının "halk sağlığı kurumlarının, özellikle akut iskemik inme riski yüksek olan popülasyonlar arasında, sıcağa maruz kalmayı azaltan ve serinletici önlemleri güçlendiren müdahaleleri savunmaya yönelik devam eden ihtiyacın altını çizdiğini" söyledi.

Fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan tehlikeli kirliliğin körüklediği iklim krizi, dünya genelinde sıcak hava dalgalarının sayısını artırdı ve daha fazla kişinin daha uzun süre yüksek sıcaklıklara maruz kalmasına neden oldu. 

Son yıllarda yapılan çeşitli çalışmalar, bu maruziyetin hastane yatışlarında ve hastalıklarda artışa yol açtığını gösterdi.

Daha önceki çalışmalar, boğucu hava kirliliğiyle birlikte aşırı sıcaklıklara maruz kalmanın kalp krizinden ölme riskini iki katına çıkarabileceğini ortaya koymuştu.



Cambridge Sözlüğü, 2025'in sözcüğünü seçti

YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)
YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)
TT

Cambridge Sözlüğü, 2025'in sözcüğünü seçti

YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)
YouTube yıldızı IShowSpeed'in, kendini "1 numaralı parasosyal" diye niteleyen saplantılı bir hayranını engellemesi üzerine bu kelimeyi sözlükte arayanların sayısında patlama yaşandı (AFP)

Cambridge Üniversitesi Yayınları'nın İngilizce sözlüğü, bu yılın kelimesini "parasocial" olarak açıkladı. 

Türkçeye parasosyal diye çevrilen bu sözcük, insanların tanımadığı biriyle ya da yapay zekayla kurduğu ilişkiyi tarif ediyor. 

İlk olarak 1956'da Donald Horton ve Richard Wohl adlı sosyologlar tarafından oluşturulan bu kavram, televizyon izleyicilerinin ekranda gördüğü kişilerle kurduğu ilişkileri açıklamak için kullanılmıştı. 

Bilgisayar ve cep telefonlarının topluma yayılmasıyla birlikte sosyal medya fenomenleri ve internet karakterleri de bu ilişkilerin yaygınlığını ve önemini artırdı. 

Cambridge Dictionary'nin kelimeye verdiği örnek kullanımlardan biri, bu yıl NFL yıldızı Travis Kelce'yle nişanlandığını açıklayan ABD'li şarkıcı Taylor Swift'in hayranlarının, şahsen hiç tanımadıkları bu çifti canı gönülden tebrik etmesi oldu.

Lily Allen'ın son albümü West End Girl'de anlattığı ayrılık hikayesinin, Britanyalı şarkıcının "aşk hayatına yönelik parasosyal bir ilgi" doğurduğu da sözlük tarafından hatırlatıldı.

Parasosyalin 2025'in sözcüğü seçilmesinin bir diğer nedeniyse insanların ChatGPT gibi yapay zeka sohbet robotlarıyla kurdukları ilişkiye yönelik endişelerin artması.

Cambridge Dictionary yazarlarından Colin McIntosh, yayımladığı açıklamada bu kelimenin "2025'in ruhunu yakaladığını" söyledi:

Bir zamanların akademik terimi artık ana akıma girdi. Milyonlarca kişi parasosyal ilişkiler içinde, çok daha fazlası da bunların artışıyla ilgili.

Cambridge Üniversitesi'nde deneysel sosyal psikoloji dersleri veren Simone Schnall da "Pek çok kişinin sosyal medya fenomenleriyle yoğun ve sağlıksız parasosyal ilişkiler kurduğu bir döneme girdik. Bu, insanların parasosyal ilişkiler kurduğu kişileri tanıdığını düşündüğü, onlara güvendiği ve aşırıya kaçan bağlılık biçimleri geliştirdiği ancak tamamen tek taraflı bir durum" dedi.

Cambridge Dictionary bu sene dikkat çeken diğer kelimeleri de sıraladı. Bunlardan ikisi şöyle:

Slop: Genelde üretken yapay zeka teknolojisi kullanılarak oluşturulan, düşük kaliteli internet içeriğine deniyor.

Memeify: Bir olayı, görseli ya da kişiyi internet mimi haline getirmek.

Birleşik Krallık üniversitesinin sözlüğüne, bu yıl 6 bin kelime daha eklendi. Özellikle Z kuşağı şu sözcükleri yaygın kullanıyor:

Delulu: Gerçekle yüzleşmek yerine gerçek olmayan şeylere tutunmayı tercih etmek.

Skibidi: Havalı ya da kötü gibi farklı manalara gelebilen bu sözcük, espri amacıyla hiçbir anlam taşımadan da kullanılabiliyor.

Tradwife: Geleneksel "evli kadın" rolüne, yapılan ev işlerinin sosyal medyada paylaşılması da eklendi.

Independent Türkçe, BBC, CNN


Dünyanın en çok izlenen YouTube videosu, neden yaratıcısını zengin etmedi?

Baby Shark'ın dizisi ve video oyunları da yapıldı (Nickelodeon)
Baby Shark'ın dizisi ve video oyunları da yapıldı (Nickelodeon)
TT

Dünyanın en çok izlenen YouTube videosu, neden yaratıcısını zengin etmedi?

Baby Shark'ın dizisi ve video oyunları da yapıldı (Nickelodeon)
Baby Shark'ın dizisi ve video oyunları da yapıldı (Nickelodeon)

2016'da YouTube'a yüklenen Baby Shark Dance, 16,4 milyar izlenmeyi aşarak bu video platformunun en çok izlenen içeriği unvanını perçinlemeyi sürdürüyor. 

En yakın rakibi Luis Fonsi'nin Despacito parçasının klibi. 8 yıl önce yüklenen videonun görüntülenme sayısı 8,9 milyara yaklaşıyor.

ABD'li şarkıcı Taylor Swift'in en popüler 10 YouTube videosunu toplayınca ya da dünya nüfusunu iki kere çarpınca Baby Shark'ın izlenme sayısına denk oluyor.

Çocukların müptelası olduğu şarkısı, günde ortalama 4,7 milyon kere dinleniyor. 

25 farklı dile çevrilen şarkısını en çok ABD'liler izlerken en çok beğeni Brezilya'dan geldi.

Ancak tüm bu viral güç, köpekbalığı ailesinin şarkısını yaratan Güney Kore şirketi için dev bir servete dönüşmedi. 

Geçen sene 67 milyon dolarlık ciro açıklayan Pinkfong'un işletme kârıysa 13 milyon dolarda kaldı. 

Konuyu haberleştiren Wall Street Journal, çocuk içeriklerine yönelik reklam kısıtlamalarının Pinkfong'u üzdüğünü bildiriyor.

Boston Üniversitesi'nden Garrett Johnson'ın tahminlerine göre 2019'da getirilen sınırlamalar olmasa şirket iki ya da üç kat daha fazla para kazanabilirdi.

Şirket, YouTube'un yanı sıra konserler, lisans ve ürün satışlarıyla da kasasını dolduruyor. 

Güney Kore borsasında salı günü halka açılan şirketin hisselerinin değeri yüzde 60 artışı dahi gördü. 

Halka arzla kasasına en az 50 milyon dolar koyması beklenen şirket, 2028'e kadar üç yeni projeyi daha tanıtmayı planlıyor.

Bebeklere yönelik içeriklerle tanınan Pinkfong, tüm aileyi eğlendirecek işlere geçmek niyetinde.

Independent Türkçe, WSJ, Reuters


469 milyon dolarlık serinin yeni halkası: İkonik dedektif dönüyor

57 yaşındaki "emekli James Bond" Daniel Craig, 2019 yapımı ilk Bıçaklar Çekildi filminden beri özel dedektif Benoit Blanc rolünde izleyici karşısına çıkıyor (Netflix)
57 yaşındaki "emekli James Bond" Daniel Craig, 2019 yapımı ilk Bıçaklar Çekildi filminden beri özel dedektif Benoit Blanc rolünde izleyici karşısına çıkıyor (Netflix)
TT

469 milyon dolarlık serinin yeni halkası: İkonik dedektif dönüyor

57 yaşındaki "emekli James Bond" Daniel Craig, 2019 yapımı ilk Bıçaklar Çekildi filminden beri özel dedektif Benoit Blanc rolünde izleyici karşısına çıkıyor (Netflix)
57 yaşındaki "emekli James Bond" Daniel Craig, 2019 yapımı ilk Bıçaklar Çekildi filminden beri özel dedektif Benoit Blanc rolünde izleyici karşısına çıkıyor (Netflix)

Netflix'in yeni filmi Bıçaklar Çekildi: Ölü Adamın Uyanışı (Wake Up Dead Man: A Knives Out Mystery) için yayımlanan fragman, Benoit Blanc'ın bugüne kadarki en tehlikeli vakasıyla geri döneceğini gösteriyor. 

Rian Johnson'ın Bıçaklar Çekildi serisinin üçüncü halkası olan film, 26 Kasım'da iki haftalık sınırlı gösterimle sinemalarda vizyona girecek ve 12 Aralık'ta Netflix'te yayımlanacak.

Daniel Craig'in bir kez daha hayat verdiği dedektif Benoit Blanc, bu kez küçük bir kasabayı sarsan cinayetin peşine düşüyor. 

Resmi özete göre "Beklenmedik ve çözülmesi imkansız gibi görünen bir cinayetin kasabayı altüst etmesi üzerine, yerel polis şefi Geraldine Scott ünlü dedektif Benoit Blanc'la güçlerini birleştiriyor".

Fragmanda, Josh O'Connor'ın canlandırdığı ve boksörlükten rahipliğe geçen Peder Jud Duplenticy'nin, kendisine yöneltilen suçlamalar karşısında Blanc'tan destek aldığı görülüyor. 

Karizmatik Monsenyör Jefferson Wicks'in öldürülmesinin ardından, sırlarla dolu kasaba kilisesinde kanlı ellerle yakalanan Duplenticy, "Herkes benim yaptığımı düşünüyor ama ben yapmadım” diyerek masumiyetini savunuyor.

Hollywood Reporter'ın baş film eleştirmeni David Rooney, filmle ilgili değerlendirmesinde Craig'in oynadığı karakteri şöyle anlatıyor: 

Daniel Craig'in zeka, ustalık ve muziplik parıltılarıyla canlandırdığı Blanc, şık takımları ve abartılı Güneyli aksanıyla her zamanki gibi zarif ve centilmen bir dedektif.

Rooney ayrıca, Craig'le O'Connor'ın ekranda "bulaşıcı bir enerjiyle birbirini besleyen, son derece uyumlu bir ikili" oluşturduğunu yazıyor.

Eylüldeki Toronto Film Festivali prömiyerinin ardından konuşan Craig, serinin kendisi için "sürekli bir sürpriz" olduğunu söylerken ilk Bıçaklar Çekildi senaryosunu dün gibi hatırladığını belirtmişti: 

Hiçbir beklentimiz yoktu. 'Sadece elimizden gelenin en iyisini yapalım' dedik. Sonrasında bir şeye dönüştü ve işte buradayız.

Craig, karakteri tekrar oynamaya açık olduğunu da vurgulamıştı: 

Bu filmlerin çok yüksek bir seviyede olması gerekiyor. Aksi halde yapmanın anlamı yok. Bu standart sürdükçe devam ederiz.

Filmi yine Rian Johnson yazıp yönetti. Ortağı Ram Bergman'la birlikte projenin yapımcılığını da üstlendi. 

Bıçaklar Çekildi: Ölü Adamın Uyanışı, sınırlı gösterimi takiben, ödül sezonuna yetişecek şekilde platformdaki yerini alacak. 

Johnson, Bıçaklar Çekildi filmleriyle daha önce hem özgün hem de uyarlama senaryo dallarında Oscar'a aday gösterilmişti. 

Netflix, serinin haklarını 2021'de 469 milyon dolarlık dev bir anlaşmayla satın almıştı.

Independent Türkçe, Variety, Hollywood Reporter