Ünlü sinemacıdan olay yaratan Oscar konuşmasına destek

"Tartışılmaz, reddedilemez bir açıklama"

Britanyalı yönetmen Jonathan Glazer, Auschwitz'de geçen Holokost draması İlgi Alanı'yla En İyi Uluslararası Film ödülünü almıştı (AP)
Britanyalı yönetmen Jonathan Glazer, Auschwitz'de geçen Holokost draması İlgi Alanı'yla En İyi Uluslararası Film ödülünü almıştı (AP)
TT

Ünlü sinemacıdan olay yaratan Oscar konuşmasına destek

Britanyalı yönetmen Jonathan Glazer, Auschwitz'de geçen Holokost draması İlgi Alanı'yla En İyi Uluslararası Film ödülünü almıştı (AP)
Britanyalı yönetmen Jonathan Glazer, Auschwitz'de geçen Holokost draması İlgi Alanı'yla En İyi Uluslararası Film ödülünü almıştı (AP)

İlgi Alanı'nın (The Zone of Interest) yönetmeni Jonathan Glazer'ın Oscar töreninde Gazze savaşıyla ilgili konuşması olay yaratmıştı. Tartışmaya senarist ve oyun yazarı Tony Kushner da katıldı.

Kushner, Jonathan Glazer'ın Oscar ödüllerindeki kabul konuşmasını destekleyerek Britanyalı yönetmenin törende yaptığı yorumlar için "reddedilemez bir açıklama" ifadelerini kullandı.

Dün yayımlanan Haaretz Podcast'te bin kişinin imzaladığı ve Glazer'ı kınayan açık mektup gündeme getirildi ve usta senarist Kushner'a İsrail-Gazze çatışmasıyla ilgili düşünceleri soruldu. 

Tel Aviv'de oynayan Tony ödüllü oyunu Angels in America'nın tanıtımını yapmak üzere podcast'e konuk olan Kushner, Glazer'ın konuşmasını "gerçekten tartışılmaz, reddedilemez bir açıklama" diye tanımladı. 

4 kez Akademi Ödülü'ne aday gösterilen senariste, Glazer'ın yorumlarına katılıp katılmadığı soruldu. Kushner, "Elbette, yani kim katılmaz ki?" dedi.

"Söylediği şey çok basit"

67 yaşındaki Kushner şöyle açıkladı: 

Glazer'ın söylediği şey çok basit. Yahudiliğin, Yahudi kimliğinin, Yahudi tarihinin, Holokost tarihinin, Yahudilerin çektiği acıların tarihinin, diğer insanları insanlıktan çıkarma ya da katletme projesi için bir bahane olarak kullanılmaması gerektiğini söylüyor.

Ödüllü yazar sözlerine şöyle devam etti:

Bu, Yahudi olmanın ne anlama geldiğinin, Holokost'un ne anlama geldiğinin kötüye kullanılması ve o bunu reddediyor. Buna kim katılmaz ki?

"Yazıklar olsun size"

Kushner, "Ne tür bir insan şu anda Gazze'de olanların kabul edilebilir olduğunu düşünür?" diyerek ekledi: 

Ve eğer kendinizi yüksek sesle ve herkesin içinde, 'Yaptıkları benim için sorun değil' derken bulursanız çünkü sizin için tek seçeneğin, bir Yahudi olduğunuz için, İsrail'in yaptığı her şeyi savunmak olduğunu hissediyorsanız, yazıklar olsun size.

Bine yakın Yahudi yaratıcı, yönetici ve Hollywood çalışanı, Glazer'ın Oscar konuşmasını kınayan bir açık mektuba imza atmıştı.

Debra Messing, Jennifer Jason Leigh ve Tovah Feldshuh gibi oyuncular, Eli Roth'la Rod Lurie gibi yönetmenler, yöneticiler, yaratıcılar, yapımcılar ve temsilcilerden oluşan grup, Glazer'ın 10 Mart'ta Akademi Ödülü'nü kabul ederken yaptığı tartışmalı yorumları kınadıklarını bildirmişti.

"Reddediyoruz"

Mektupta şu ifadeler kullanılmıştı:

Bir ırkı yok etmeye çalışan Nazi rejimiyle kendi yok oluşunu engellemeye çalışan İsrail ulusu arasında ahlaki bir eşdeğerlik kurmak amacıyla Yahudiliğimizin istismar edilmesini reddediyoruz.

Açık mektup şöyle devam ediyor: 

Binlerce yıllık bir vatanı savunan ve Birleşmiş Milletler tarafından bir devlet olarak tanınan yerli bir Yahudi halkını tanımlamak için 'işgal' gibi kelimelerin kullanılması tarihi çarpıtmaktadır.

Variety'nin aktardığına göre açık mektubun yayımlanmasından bu yana yaklaşık 50 kişi daha isimlerini ekledi.

"Nasıl direneceğiz?"

Kendisi de Yahudi olan 58 yaşındaki Glazer, önceden hazırladığı notlarda yazanları okumuş, gerekli oyunculara teşekkür etmiş ve İlgi Alanı'yla Gazze'deki mevcut çatışma arasında paralellik kurmuştu.

Akademi'nin resmi konuşma metnine göre Glazer, "Tüm seçimlerimiz bizi günümüze yansıtmak ve yüzleştirmek için yapıldı, bakın o zaman ne yaptılar demek için değil, bakın şimdi ne yapıyoruz demek için" demişti.

Filmimiz dehümanizasyonun en kötü noktaya vardığını gösteriyor. Bu geçmişimizi ve bugünümüzü şekillendirdi. Şu anda burada Yahudiliklerini ve Holokost'un pek çok masum insan için çatışmaya yol açan bir işgal tarafından gasp edildiğini reddeden insanlar olarak duruyoruz. İster ekimin kurbanları olsun, İsrail'de 7 Ekim'in kurbanları ya da Gazze'de devam eden saldırının kurbanları, bu insanlık dışı muamelenin tüm kurbanları olarak nasıl direneceğiz?

Independent Türkçe, Hollywood Reporter, Variety



Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
TT

Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)

Ölümle burun buruna gelen kişiler, yaşadıkları deneyim sırasında zamanın durmuş veya yavaşlamış gibi geldiğini sıkça bildiriyor. 

Başından böyle bir olay geçmeyen kişilerin aklına film sahneleri gelecektir. Örneğin bir trafik kazasında hayatını kaybetmekten kıl payı kurtulan bir karakter etrafına bakarken, sahne daha yavaş akıyor. 

Ölüme yakın deneyimler üzerine çalışan psikiyatr Bruce Greyson'ın 1980-1990'larda yaptığı çalışmalarda, bu türden deneyimler yaşayan kişilerin yaklaşık yüzde 70'i "zamanın durduğunu veya anlamını yitirdiğini" bildirmişti. 

Peki bu travmatik olaylar neden böyle bir etki yaratıyor ve zamanın nasıl algılandığı hakkında neler söylüyor? 

İnsanlar zamanı nasıl algılıyor?

Liverpool John Moores Üniversitesi'nde zaman psikolojisi üzerine çalışan Dr. Ruth Ogden, yıllar önce geçirdiği bir trafik kazasından sonra bu alana ilgi duymaya başlamış. 

Psikoloji hocası, Conversation için kaleme aldığı yazıda, başka bir araçla çarpıştıktan sonra adeta zaman durmuş gibi hissettiğini anlatıyor.  

15 yıl boyunca ölüme yakın deneyimlerde neden zamanın yavaşladığı ve zamanın nasıl algılandığı üzerine araştırmalar yürüten Dr. Ruth Ogden ulaştığı sonuçları şöyle açıklıyor:

Biz saniyeleri ve dakikaları mükemmel bir doğrulukla kaydeden saatler gibi değiliz. Bundan ziyade beynimiz, zamanı çevremizdeki dünyaya duyarlı bir şekilde algılamaya ayarlanmış gibi görünüyor.

Dr. Ogden, beynin duygusal ve fizyolojik uyarılmayı düzenleyen bazı bölgelerinin, aynı zamanda zamanın işlenmesinde de rol oynadığını ekliyor. 

Bu nedenle duygular yoğunlaştığı sırada beynin zaman algısı da etkileniyor. Örneğin keyifli vakit geçirirken zaman uçup gidiyor ve sıkıcı ortamlarda geçmek bilmiyor. 

Ölüme yaklaşınca zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyimlerde zamanın neden yavaşladığı kesin olarak bilinmiyor. Bilim insanları bunun altında savaş ya da kaç tepkisinin yattığını düşünüyor. Evrimsel süreçte hayatta kalma içgüdüsü olarak gelişen bu tepki, tehdit anında ortaya çıkıyor.

Tehlike karşısında beyin daha hızlı çalıştığı için ölüme yakın deneyim yaşayan kişiler çevrelerinin daha yavaş hareket ettiğini görüyor. 

Psikoloji ve Ruh Sağlığı Sınır Alanları Enstitüsü'nden araştırmacı Marc Wittmann bu durumu şöyle açıklıyor:

Organizma çevresel uyaranları normalden daha hızlı işleyerek kişinin daha kolay tepki vermesini sağlıyor. Daha hızlı algılamak, düşünmek ve hareket etmek hayatta kalmak için avantaj demek.

Yaşlandıkça zaman daha mı hızlı akıyor?

Herkes ölüme yakın bir deneyim yaşamayabilir fakat birçok kişi yaşı ilerledikçe zamanın akıp gittiğinden yakınıyor. 

Geçmişe bakınca çocukken vakit daha yavaş akıyormuş gibi gelirken, yetişkinlikle beraber sanki göz açıp kapayıncaya kadar yıllar geçiyor.

Bilim insanları bu durumun birkaç nedeni olduğunu söylüyor. Örneğin çocukken bir yıl, yaşanan sürenin daha büyük bir kısmına tekabül ediyor. Nörolog Santosh Kesari "10 yaşındaki bir çocuk için bir yıl, hayatının yüzde 10'u. 60 yaşındaki biri için ise hayatının yüzde ikisinden daha azı" diyor. 

Ayrıca çocukken sürekli yeni şeylerle karşılaşmak, hafızada daha kalıcı etkiler bırakıyor. Kesari şu ifadeleri kullanıyor:

Zamanı unutulmaz olaylarla ölçüyoruz ve yaşlandıkça hatırlanmaya değecek daha az yeni şey yaşanıyor. Bu da çocukluğun daha uzun sürmüş gibi görünmesine yol açıyor.

Bilim insanın burada bahsettiği, zamanın o an içinde nasıl algılandığından ziyade, nasıl hatırlandığı. 

Yine de bazı çalışmalarda çocukken zamanın akışının daha yavaş algılandığı bulunmuştu. Nörobilimci Patricia Costello, çocukların gelişim aşamasında olduğunu belirterek "Sinirsel iletimleri yetişkinlere kıyasla fiziksel olarak daha yavaş. Bu da zamanın geçişini algılama biçimlerini etkiliyor" diyor:

Yetişkinliğe ulaşınca zaman devrelerimiz kablolamayı tamamlıyor ve zamanın geçişini doğru bir şekilde nasıl kodlayacağımızı deneyimlerimizle öğreniyoruz.

Yaşlanınca zamanın daha hızlı akıyormuş gibi gelmesi, büyük ölçüde yeni deneyimlerin azlığıyla ilişkilendiriliyor. Costello bu histen kurtulmak isteyenlere hayatlarına yenilik katmasını öneriyor.

Bilim insanı "Her şeyin çok hızlı geçip gittiği, kendi hayatımızı kaçırdığımız hissini nasıl durdurabiliriz? İş dönüp dolaşıp yeni şeyler öğrenmeye geliyor" diyerek ekliyor: 

Yeni bir beceri öğreniyor musunuz? Farklı bir şeyler pişiriyor musunuz? Mümkün olduğunca hayatınıza yenilik katmak, anıların öne çıkmasını sağlayacak ve bir bakıma zamanı uzatacaktır.

Independent Türkçe, Conversation, Psychology Today, NBC News