Omurilik, beyne ihtiyaç duymadan öğrenme ve hatırlama davranışlarını nasıl sergiliyor?

Omurilik hasarı tedavilerinde yeni yöntemlere zemin hazırlayabilir

Bilim insanları biri motor öğrenimi gerçekleştirme, diğeri de bunları hatırlamada kilit rol oynayan iki nöron grubunun önemini ortaya koydu (Pixabay)
Bilim insanları biri motor öğrenimi gerçekleştirme, diğeri de bunları hatırlamada kilit rol oynayan iki nöron grubunun önemini ortaya koydu (Pixabay)
TT

Omurilik, beyne ihtiyaç duymadan öğrenme ve hatırlama davranışlarını nasıl sergiliyor?

Bilim insanları biri motor öğrenimi gerçekleştirme, diğeri de bunları hatırlamada kilit rol oynayan iki nöron grubunun önemini ortaya koydu (Pixabay)
Bilim insanları biri motor öğrenimi gerçekleştirme, diğeri de bunları hatırlamada kilit rol oynayan iki nöron grubunun önemini ortaya koydu (Pixabay)

Omuriliğin beyinden bağımsız şekilde bazı şeyleri nasıl öğrenip hatırlayabildiği tespit edildi. Araştırmacılar bunun omurilik hasarı tedavilerinde yeni bir kapıyı aralayabileceğini düşünüyor.

Böceklerin kafaları koptuktan sonra ayaklarını hareket ettirebilmesi gibi gözlemlerden dolayı bilim insanları omuriliğin sadece beyinden aldığı komutlarla tepki vermediğini, daha özerk bir yapıya sahip olduğunu tahmin ediyordu. 

Science adlı bilimsel dergide yayımlanan yeni araştırmada bilim insanları, omurilikteki iki nöron grubunun bunu başarmada kilit bir rol oynadığını saptadı.

Japonya'daki RIKEN Beyin Bilimi Enstitüsü'ndeki ekip, beyinden sinyal almadan farelerin omuriliğinin yeni tehditlere nasıl adapte olduğunu inceleyebilecekleri bir düzenek kurdu. Yapılan testlerde fareler arka ayakları serbestçe sallanacak şekilde düzeneğe yerleştirilerek iki gruba ayrıldı. Deney grubundaki fareler ayakları çok fazla aşağı sarktığında elektriğe maruz kalırken, kontrol grubundaki farelere ayaklarının konumuna bakılmaksızın aynı anda ve derecede elektrik şoku verildi.

10 dakikanın sonunda deney grubundaki fareler elektrik akımından kaçınmak için ayaklarını sürekli havada tutarken, diğer grupta böyle bir davranış gözlemlenmedi. Omuriliğin, beyne ihtiyaç duymadan motor öğrenme gerçekleştirebildiğini saptayan araştırmacılar, bu öğrenmenin kalıcılığını test etmek için bir deney daha yaptı.

Bundan 24 saat sonra iki fare grubunun yeri değiştirilerek 10 dakikalık deney tekrar edildi. İlk testteki deney fareleri ayaklarını yüksekte tutmaya devam ederken bilim insanları omuriliğin geçmiş deneyimleri hatırlayabildiğini kaydetti.

Aya Takeoka liderliğindeki ekip, bunların nasıl gerçekleştiğini anlamak için her birinin omuriliğindeki farklı bir nöronun devre dışı bırakıldığı, genetiği değiştirilmiş 6 farklı fare üzerinde başka bir deney yaptı. Omuriliğin özellikle Ptf1a genini ifade eden üst kısmı etkisiz hale getirildiğinde farelerin elektrik şokundan kaçınmaya yönelik bir adaptasyon sergilemediği gözlemlendi. 

En1 geninin ifade edildiği alt kısım devre dışı bırakıldığındaysa elektrik şokuna adapte olan fareler bir gün sonra bu bilgiyi unuttu. En1'i ifade eden bu nöronları hatırlama aşamasında uyaran araştırmacılar çarpıcı bir gözlem yaptı. Fareler öğrenilen davranışı hatırlamakla kalmadı, bacaklarını yüzde 80 daha hızlı bir şekilde elektrikten kaçınmak için aldığı pozisyona getirdi. Takeoka şöyle diyor: 

Bu sonuçlar motor öğrenme ve hafızanın yalnızca beyin devreleriyle sınırlı olduğu yönündeki hakim düşünceye meydan okumakla kalmıyor, aynı zamanda omuriliğin motor hafızasını kontrol edebileceğimizi de gösteriyor. Bunun da omurilik hasarından sonraki iyileşme sürecini geliştirmek için tasarlanan tedaviler üzerinde etkisi olacak.

Independent Türkçe, Medical News, Earth, Science



Netflix'in Polonya yapımı yeni dizisi izleyicileri ekrana kilitledi

Holigan, 29 Ocak'ta izleyiciyle buluştu (Netflix)
Holigan, 29 Ocak'ta izleyiciyle buluştu (Netflix)
TT

Netflix'in Polonya yapımı yeni dizisi izleyicileri ekrana kilitledi

Holigan, 29 Ocak'ta izleyiciyle buluştu (Netflix)
Holigan, 29 Ocak'ta izleyiciyle buluştu (Netflix)

Netflix'in Polonya yapımı yeni dizisi Holigan (The Hooligan), sürükleyici hikayesi ve beklenmedik olay örgüsüyle büyük ilgi görüyor.

Dizi, 17 yaşındaki Kuba'nın, babasının onu tanıştırdığı dünyada yolunu bulmaya çalışmasını konu alıyor. 

Geçen ay yayına giren Holigan, kısa sürede platformun en çok izlenen 10 dizisi arasına girmeyi başardı.

Netflix, 18 yaşından küçük izleyiciler için uygun olmadığını belirttiği dramanın konusunu şöyle özetliyor:

17 yaşındaki Kuba, hapisten çıkan holigan babasının izinden gitme isteğine karşı koyamaz. Ne de olsa futbol demek, aile demektir.

Diziyi izleyenler, sosyal medyada ve IMDb'de olumlu yorumlar yaparak Holigan'ı övgüye boğdu.

"Her şey en ince ayrıntısına kadar düşünülmüş"

Bir izleyici, IMDb'de şunları yazdı:

Gerçekten iyi çekilmiş, iyi düşünülmüş ve planlanmış bir dizi. Çok fazla Polonya yapımı film veya dizi izlemedim, bu yüzden 5 bölümün de bu kadar başarılı olması beni şaşırttı.

Bir başka izleyici ise dizinin sürükleyiciliğini vurgulayarak şunları söyledi:

Bazı diziler sadece izlenir, bazılarıysa yaşanır. Bu dizi kesinlikle ikinci kategoriye giriyor. İlk bölümden itibaren muhteşem sinematografisi ve gerilim dolu hikayesiyle sizi içine çekiyor. Renk paletinden dinamik ve duygusal sahnelere kadar her şey en ince ayrıntısına kadar düşünülmüş.

Futbola ilgi duymayan izleyiciler bile dizinin etkileyiciliğini kabul etti:

İlginç bir hikaye, izleyiciyi içine çekiyor. Futbol dünyasının bir parçası olmayanlar için bile izlemeye değer.

YouTube'daki fragmanının altına yapılan yorumlarda da izleyiciler ikinci sezon beklentilerini dile getirdi.

"Umarım ikinci sezon gelir"

Bir hayran, "Az önce bitirdim. Gerçekten çok iyiydi, umarım ikinci sezon gelir" diye yazarken diğeri ekledi:

Bu dizi şaşılacak derecede iyiydi.

Dizinin başrollerinde Marta Żmuda Trzebiatowska, Wojciech Zieliński, Kamil Nożyński, Mila Jankowska ve Karol Pocheć gibi isimler yer alıyor.

Holigan'ın yönetmen koltuğunda Polonyalı sinemacı Łukasz Palkowski oturuyor. Senaryo ise Klaudiusz Kuś tarafından kaleme alındı.

5 bölümden oluşan ilk sezonun ardından ikinci sezon olup olmayacağı ise henüz bilinmiyor.

Independent Türkçe, Daily Mail, Metro