Brezilya'da radikal sağın yeni kahramanı Elon Musk oldu

Bolsonaro'nun çağrısıyla toplananlar, Elon Musk'a destek pankartları açtı (AP)
Bolsonaro'nun çağrısıyla toplananlar, Elon Musk'a destek pankartları açtı (AP)
TT

Brezilya'da radikal sağın yeni kahramanı Elon Musk oldu

Bolsonaro'nun çağrısıyla toplananlar, Elon Musk'a destek pankartları açtı (AP)
Bolsonaro'nun çağrısıyla toplananlar, Elon Musk'a destek pankartları açtı (AP)

Teknoloji milyarderi Elon Musk, Brezilya'da radikal sağcıların yeni kahramanına dönüştü. 

Birleşik Krallık'ın önde gelen gazetelerinden Guardian, Musk'ın Brezilya Yüksek Mahkemesi Yargıcı Alexandre de Moraes'e karşı paylaşımlarıyla, radikal sağcı eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ve taraftarlarından destek topladığını yazdı.

Bolsonaro, dün Rio de Janerio'daki Copacabana plajında düzenlediği mitingde Musk'la ilgili şunları söyledikten sonra, Twitter CEO'su için destekçilerinden alkış istedi: 

Musk hepimizin özgürlüğünü gerçekten önemseyen bir adam. Demokrasimizin gittiği yönü ve özgürlüğümüzü ne kadar kaybettiğimizi gösterme cesaretine sahip biri.

Bolsonaro yanlısı parlamenterlerden Gustavo Gayer ise yaptığı konuşmada "Elon Musk burada olup biteni izliyor. Burada demokrasi için mücadele eden ve özgürlük isteyen insanlar görüyorsunuz" dedi.

2022'deki devlet başkanlığı seçimlerinin ikinci turunda solcu Luiz Inaciao Lula da Silva, oyların yüzde 50,9'unu alarak, yüzde 49,1'de kalan Bolsonaro'yu yenip ülkenin başına geçmişti. 

Lula'nın 1 Ocak 2023'te parlamentoda yemin ederek görevine başlamasından bir hafta sonra Bolsonaro yanlıları; Devlet Başkanlığı Sarayı, Ulusal Kongre ve Yüksek Mahkeme binasını basarak hükümeti devirmeye çalışmıştı.

Yüksek Mahkeme, 2019-2023'te görev yapan Bolsonaro hakkındaki davada temmuzda açıkladığı kararda, görevini kötüye kullandığı için eski lidere 8 yıl siyaset yasağı getirmişti. 

Bolsonaro ise pazar günkü mitinginde darbe organizatörlüğü suçlamasını reddederek, destekçilerine "Mücadele etmeliyiz. Savaşmazsak kuzular gibi mezbahaya gideriz" dedi.

Yüksek Mahkeme Yargıcı de Moraes, geçen yıl Twitter'dan dezenformasyonu önlemesi amacıyla Bolsonaro yanlısı bazı hesapları kapatmasını istemişti. Musk ise bu yıl 6 Nisan'da yaptığı açıklamada, de Moraes'in "Anayasa'yı çiğnediğini ve Brezilya halkına ihanet ettiğini" öne sürerek, hesapları tekrar aktif hale getireceğini belirmişti. Musk ayrıca Yüksek Mahkeme yargıcına istifa çağrısında da bulunmuştu. 

Bunun üzerine Yüksek Mahkeme'den 8 Nisan'da yapılan açıklamada, dezenformasyon gerekçesiyle Musk hakkında soruşturma başlatıldığı duyurulmuştu. 

Yüksek Mahkeme'yle giriştiği tartışma Musk'ı Brezilya'daki radikal sağcıların yeni kahramanı haline getirirken, Devlet Başkanı Lula, çarşamba günkü açıklamasında teknoloji milyarderinin adını vermeden, onu ülkenin iç işlerine karışmakla suçlamıştı.

Independent Türkçe, Guardian, Politico, AFP



Bonobolar, karşılarındaki insanın bir şeyi bilmediğini fark edebiliyor

25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
TT

Bonobolar, karşılarındaki insanın bir şeyi bilmediğini fark edebiliyor

25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)
25 yaşındaki Nyota, çalışmadaki üç bonobodan biriydi (Ape Initiative)

Bonoboların, kendi bildikleri bir şeyi karşılarındaki kişi bilmediğinde bunu fark ettiği bulundu. 

İnsanların, başkalarının ne düşündüğünü anlama becerisi sosyal yaşantıda kritik öneme sahip. Zihin teorisi denen bu özellik, farklı inanç ve bakış açılarına sahip kişileri fark ederek buna uygun davranmayı sağlıyor.

Diğer primatların da benzer bir beceriye sahip olup olmadığı uzun zamandır tartışılıyor. Daha önceki çalışmalarda bir yılan gören şempanzelerin, hayvanı fark etmeyen grup üyelerine haber verdiği saptanmıştı.

Ancak doğada bu beceriye işaret eden gözlemler yapılsa da bilim insanları, bugüne kadar kesin kanıtlara ulaşılamadığını söylüyor.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar bu soru işaretini gidermek adına üç bonoboyla bir deney yürüttü ve bulgularını hakemli dergi PNAS'te dün (3 Şubat) yayımladı.

Araştırma ekibinden Luke Townrow, sırayla bonoboların karşısına geçti ve aralarına bir masa üzerinde ters çevrilmiş üç bardak kondu. 

Başka bir araştırmacı bardaklardan birinin altına üzüm gibi ödüller sakladı. Ancak Townrow, ödülü nereye koyduğunu bazı testlerde görürken, bazılarında görüşü kapatıldı. Bonobolarsa yiyeceğin hangi bardağın altına yerleştirildiğini bütün testlerde gördü.

Townrow ödülün nereye saklandığını bilse de bilmese de "Hmmm... üzüm nerede?" diyerek bardaklara kısaca göz gezdirip 10 saniye bekledi. Eğer nerede olduğunu biliyorsa bu sürenin sonunda üzümü çıkarıp karşısındaki bonoboya verdi. Bu sayede hayvanın bildiklerini paylaşması amaçlandı.

Bilim insanları, Townrow'un görüşü engellenmediğinde bonoboların oturup beklediğini gözlemledi. Ancak araştırmacıyla bardaklar arasına bariyer konduğu durumlarda bonobolar ödülün saklandığı yeri işaret etti. 

Townrow, "Çılgınca dikkatimi çekmeye çalıştıkları ve durmadan bardağı işaret ettikleri oldu çünkü gerçekten harekete geçmemi istiyorlardı ancak kontrollü bir ortam olduğu için 10 saniye beklemek zorundalardı" diyor.

Makalenin yazarlarından Christopher Krupenye, bulgular hakkında şöyle diyor:

Bu, birinin kendilerinden farklı bir bakış açısına sahip olduğunu fark edince gerçekten harekete geçebileceklerini gösteriyor.

Yeni araştırmadaki hayvanlar, insanların olduğu ortamlarda yetiştirildiğinden, bulgular bütün bonobolar için geçerli olmayabilir.

Yine de uzmanlar, üç bonoboda bu becerinin tespit edilmesinin, biyolojilerinde ve büyük olasılıkla insanlarla paylaştıkları ortak atalarda da böyle bir potansiyel olduğuna işaret ettiğini söylüyor.

Çalışmada yer almayan bilim insanları bulguların "kıymetli" olduğunu ancak daha fazla hayvanla deneyler yapılması gerektiğini ifade ediyor.

Yeni çalışma ve şempanzelerin, tehlikeli yılanları grup üyelerine haber vermesi gibi bulgular, zihin teorisinin insanlara has bir özellik olmadığı düşüncesine katkı sunuyor.

Independent Türkçe, New Scientist, NPR, PNAS