Kargaların sesli olarak sayı sayabildiği ortaya çıktı

İlk defa insan dışında bir türde görüldü

Zekalarıyla bilinen kargalar, alet kullanabiliyor ve insan yüzlerini unutmuyor (Pexels)
Zekalarıyla bilinen kargalar, alet kullanabiliyor ve insan yüzlerini unutmuyor (Pexels)
TT

Kargaların sesli olarak sayı sayabildiği ortaya çıktı

Zekalarıyla bilinen kargalar, alet kullanabiliyor ve insan yüzlerini unutmuyor (Pexels)
Zekalarıyla bilinen kargalar, alet kullanabiliyor ve insan yüzlerini unutmuyor (Pexels)

Kargaların, yürümeye yeni başlayan küçük çocuklar gibi sayı sayabildiği ortaya çıktı. Bu beceri ilk defa insan dışında bir türde görülüyor. 

Daha önce maymun, şempanze, sıçan ve tavuk gibi bazı hayvanların farklı miktarlardaki şeyleri ayırt edebildiği, bal arılarının sayı algısı olduğu ve kargalarınsa sayma sayılarının yanı sıra sıfırı da kavrayabildiği tespit edilmişti.

Öte yandan bundan farklı olan, sayıyı sesle ifade etme becerisinin insanlara özgü olduğu düşünülüyordu.

Sayı saymayı öğrenme sürecinde nesnelerin çıkarılan sesle sayıldığı bir süreçten geçiliyor. Örneğin küçük bir çocuk üç tane elmayı sayarken "bir, iki, üç" değil; "bir, bir, bir" veya "üç, on, beş" diye sayabiliyor. Üç elma olduğunu anlamalarına karşın bunu "üç" diye soyut bir şekilde ifade etme becerisine henüz sahip olmuyorlar.

Science adlı hakemli dergide dün yayımlanan araştırmada leş kargası türünün de bu şekilde sayabildiği tespit edildi. 

Almanya'daki Tübingen Üniversitesi'nden araştırmacılar üç leş kargasını görsel ve işitsel uyarılar karşısında 1 ila 4 kez gaklayacak şekilde eğitti. Ekranda görülen sayı veya işittikleri sesli uyaran kadar gaklayan kargalara ödül verildi.

Bir yıllık eğitim sürecinin sonunda kargalar kendi seçtikleri uyaranlarla test edildi. Görsel veya işitsel uyarandaki kadar ses çıkarması beklenen hayvanlar bir noktayı gagalayarak işlerini bitirdiğini haber verdi. Seçtikleri görsel veya sesle aynı sayıda gaklayan kargalar ödüllendirildi. 

Her bir kargayla yapılan 20 testin sonucunda araştırmacılar, hayvanların doğru sayıda gak sesini çıkarmayı büyük ölçüde başardığını tespit etti. 

Kargalar bir sayısında çoğunlukla yüzde 100, ikide yüzde 60, üçte yüzde 50 ve 4'te yüzde 40 civarında başarı gösterdi. 

Bu beceriyi yürümeye yeni başlayan çocukların saymasına benzeten araştırmacılar, kargaların ilk sesi çıkarmadan kaç kere gaklayacaklarını önden planladığını söylüyor. 

Carnegie Mellon Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nden, araştırmada yer almayan Jessica Cantlon, "Dünyadaki şeyleri ifade etmek için sesleri kullanmaya başlayınca düşünme şekli değişiyor" diyerek şöyle ekliyor:

Başka hiçbir hayvanın bunu yapıp yapamadığı net değildi.

Öte yandan Cantlon, kargaların duydukları seslerin sayısını değil süresini ölçüyor olabileceğini ve aslında sesle sayı arasındaki ilişkiyi kuracak beceriden yoksun olabileceklerini söylüyor. 

Bunun tespit edilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulurken kargalar hakkında öğrenilenler insanların sayı algısı hakkıda da bazı soruları yanıtlayabilir. 

Matematiğin insan bilişselliğinin belirleyici bir özelliği olduğunu belirten Cantlon şöyle diyor:

Evrim ağacının farklı dallarına bakarsak, kendi düşünme tarihimizin izini sürmeye başlayabiliriz.

Independent Türkçe, Popular Science, Science Alert, Science



Türünün ilk örneği antik masa oyunu bulundu

Oyun tahtasının havadan çekilmiş görüntüsü (Latin American Antiquity)
Oyun tahtasının havadan çekilmiş görüntüsü (Latin American Antiquity)
TT

Türünün ilk örneği antik masa oyunu bulundu

Oyun tahtasının havadan çekilmiş görüntüsü (Latin American Antiquity)
Oyun tahtasının havadan çekilmiş görüntüsü (Latin American Antiquity)

Arkeologlar, Guatemala'daki Maya kenti Naachtun'da mozaik tarzı eşsiz bir masa oyununun kalıntılarını ortaya çıkararak antik dünyadaki oyun pratiklerine dair yeni bilgiler sundu.

Patolli, Aztekler ve daha önceki Mezoamerikan kültürleri tarafından Amerika kıtasında oynanan ve genellikle kumar içeren, kızma birader benzeri en eski strateji masa oyunlarından biri.

Kumaşa ya da yere çizilen, 52 karelik haç biçimli bir düzene dayanan oyunda, bir yüzü noktalı patol fasulyeleri zar gibi atılıyordu.

Ancak oyunun antik Maya toplumlarında tam nasıl oynandığı belirsizliğini koruyordu.

Bir zamanlar Maya bölgesel başkenti olan kuzey Petén'deki Naachtun'da yapılan son kazılar, insanların oyunu nasıl oynadığı ve bölgedeki diğer sporlarla arasındaki paralelliklere dair ipuçları sunuyor.

Araştırmacıların bulduğu yere oyulmuş oyun tahtası, bazıları MS 4. yüzyıla tarihlenen kırık seramik kaplardan elde edildiği düşünülen küçük kırmızı mozaik karolardan yapılmıştı.

Tahtanın bazı bölümleri tahrip olduğundan genel yapısı üzerine yalnızca tahmin yürütülebildi.

Arkeologlar, tahtanın başlangıçta yaklaşık 78 cm genişliğinde ve 110 cm uzunluğunda olduğunu ve 478 karo parçası kullanılarak yapılmış 45 kareden oluştuğunu tahmin ediyor. Araştırmacılar mozaik karo parçalarının, tahtayı antik dünyada türünün tek örneği yaptığını söylüyor.

Mozaik kullanımının, tahtanın "yapım anından itibaren mimari tasarıma dahil edildiğini" gösterdiğini düşünüyorlar.

Araştırmacılar hakemli dergi Latin American Antiquity'de yayımlanan yeni çalışmada, "Maya mimarisinde zemin mozaikleri son derece nadirdir" diye belirtiyor.

Bilim insanları "Kabuk, demir cevheri, yeşim veya turkuazdan mozaik tekniğiyle üretilmiş veya süslenmiş sayısız taşınabilir eser örneği varken, bildiğimiz kadarıyla Batı Yarımküre'nin bu bölgesinde sömürge döneminden önce zemin mozaiğine dair net bir örnek yok" ifadelerini kullanıyor.

Araştırmacılar yapım tekniğinin, Mayaların bu masa oyununu nasıl oynadığına yeni bir bakış açısı sunduğunu ve mozaik kullanımının, oyulmuş veya boyanmış tahtalara kıyasla "daha uzun bir kullanım ömrüne" işaret ettiğini söylüyor.

Tahtanın, şehrin bazı alanlarının tasarımına en baştan dahil edilmiş olabileceğini düşünüyorlar.

Independent Türkçe


Nicole Kidman'dan ayrılmak ünlü şarkıcıya yaramamış

2018'de Time'ın belirlediği dünyanın en etkili 100 ismi arasında yer alan Nicole Kidman, düzenlenen törene Keith Urban'la birlikte katılmıştı (AP)
2018'de Time'ın belirlediği dünyanın en etkili 100 ismi arasında yer alan Nicole Kidman, düzenlenen törene Keith Urban'la birlikte katılmıştı (AP)
TT

Nicole Kidman'dan ayrılmak ünlü şarkıcıya yaramamış

2018'de Time'ın belirlediği dünyanın en etkili 100 ismi arasında yer alan Nicole Kidman, düzenlenen törene Keith Urban'la birlikte katılmıştı (AP)
2018'de Time'ın belirlediği dünyanın en etkili 100 ismi arasında yer alan Nicole Kidman, düzenlenen törene Keith Urban'la birlikte katılmıştı (AP)

Hollywood'un en ünlü aktrisleri arasında yer alan Nicole Kidman boşanma davası açtığı eşi Keith Urban'dan uzaktaki ilk Noel'ini kutluyor.

58 yaşındaki oyuncu önceki günlerde Sidney'de görüntülendi. Magazin basını, Urban'dan olan kızları Sunday ve Faith'le yürüyen yıldızın kaygısız ve mutlu göründüğünü yazdı.

Kendisiyle aynı yaştaki Grammy ödüllü müzisyenin Noel'i nerede geçirdiği bilinmese de Woman's Day'in kaynakları, Urban'ın yalnızlık çektiğini söylüyor.

Amerikan dergisi, bir kaynağının şu ifadeleri kullandığını aktardı:

Tükendi, yalnız ve önceden hiç tasavvur etmediği bir geleceğe bakıyor. Nicole hem en iyi arkadaşı hem de hayattaki en büyük destekçisiydi. Onu kaybettiği için büyük bir hata yapıp yapmadığını merak ediyor.

Ünlü magazinci Rob Shuter ise Kidman cephesi hakkında şöyle konuştu:

Araları soğuk değil, donmuş halde. Nicole candan bir sohbete hazır değil, Keith ise zorlamıyor. Halihazırda sessizlik dışında anlaşabilecekleri bir durum yok.

İkilinin yollarını ayırdığının eylülde doğrulanmasının ardından TMZ, Urban'ın başka bir kadınla ilişkisinin bu ayrılığa neden olduğunu iddia etmişti. 

2006'da evlenip önceki aylara kadar birlikte olan çiftten Kidman son dönemde kariyeriyle konuşuluyor.  

Nicole Kidman, Patricia Cornwell'ın ünlü romanlarından uyarlanan Amazon Prime Video dizisi Scarpetta'dan paylaşılan ilk karelerde baş adli tıp uzmanı Dr. Kay Scarpetta rolünde karşımıza çıkıyor.

11 Mart 2026'da izleyiciyle buluşacak dizide Kidman'a, ablası Dorothy Farinelli'yi canlandıran Oscar ödüllü Jamie Lee Curtis eşlik ediyor.

Kidman ayrıca korku sinemasında yükselişini hızla sürdüren Osgood Perkins'in yeni filmi The Young People'ın oyuncu kadrosuna dahil oldu.

Cambaz (Longlegs) ve The Monkey'yle tanınan yönetmenin gelecek yıl vizyona girmesi beklenen filmde başrolleri popüler gençlik dizisi The Summer I Turned Pretty'yle tanınan Lola Tung ve Ejderhanı Nasıl Eğitirsin (How to Train Your Dragon) yıldızı Nico Parker üstleniyor.

Independent Türkçe, She Knows, Daily Mail


Martin Scorsese öldürülen meslektaşını andı

New Yorklu yönetmenler arasında 5 yaş fark var (AFP/Arşiv)
New Yorklu yönetmenler arasında 5 yaş fark var (AFP/Arşiv)
TT

Martin Scorsese öldürülen meslektaşını andı

New Yorklu yönetmenler arasında 5 yaş fark var (AFP/Arşiv)
New Yorklu yönetmenler arasında 5 yaş fark var (AFP/Arşiv)

Oyuncu, yönetmen, yazar ve politik aktivist kimlikleriyle yarım yüzyılı aşan bir kariyer inşa eden Rob Reiner, ölümünün ardından Martin Scorsese tarafından anıldı. 

83 yaşındaki usta yönetmen, New York Times'da yayımlanan yazıya başlarken Reiner'ın eşi Michele'le birlikte Kaliforniya'daki evlerinde ölü bulunduğunu hatırlattı:

Rob Reiner benim arkadaşımdı, Michele de öyle. Bundan sonra geçmiş zaman kullanmak zorundayım ve bu beni derin üzüntüye sevk ediyor. Ancak başka bir seçenek yok.

1970'li yılların başlarında Los Angeles'a taşındıktan kısa süre sonra Rob Reiner'la tanıştığını söyleyen Scorsese, ikisinin de New Yorklu olduğunu belirtti:

Rob'la takılmayı çok sevdim. Birbirimize doğal bir yakınlık duyuyorduk. Çok matraktı ve bazen komedisi keskindi. Zarif bir sınırsız özgürlük hissine sahipti, anın keyfini doya doya çıkarır, müthiş coşkun kahkahasını atardı.

Scorsese en sevdiği Reiner yapımının bir Stephen King uyarlaması olan Ölüm Kitabı (Misery) olduğunu açıkladıktan sonra "Çok özel bir film, Kathy Bates ve James Caan iyi oynuyordu" dedi. 

Kendi filmi Para Avcısı'nın (The Wolf of Wall Street) oyuncularını seçerken Leonardo DiCaprio'nun babasını canlandırması için ilk olarak Reiner'ı düşündüğünü ve böylece meslektaşını Max Belfort rolünde oynattığını aktardı. 

2013'te vizyona giren filmin çekimleri sırasında Reiner'ın doğaçlama, komedi ve oyunculuktaki ustalığına doğrudan şahit olduğunu belirtti. 

78 ve 70 yaşındaki Reinerlar, 14 Aralık'ta defalarca bıçaklanmış halde ölü bulunmuştu. Tutuklanan 32 yaşındaki oğulları Nick Reiner iki cinayetle suçlanıyor. 

Independent Türkçe, New York Times, Deadline