İsrail-Gazze çatışması hakkında konuşan ünlü sanatçı, "kendimizden utanmalıyız" dedi

Britanyalı müzisyen, "Bir dakika önce mermi ve bomba tedarik ediyorsunuz... Sonra yiyecek gönderiyorsunuz. Bu nasıl oluyor?" dedi.

Paul Weller, Filistinlilerin zor durumu için "kendimizden utanmalıyız" dedi (Reuters)
Paul Weller, Filistinlilerin zor durumu için "kendimizden utanmalıyız" dedi (Reuters)
TT

İsrail-Gazze çatışması hakkında konuşan ünlü sanatçı, "kendimizden utanmalıyız" dedi

Paul Weller, Filistinlilerin zor durumu için "kendimizden utanmalıyız" dedi (Reuters)
Paul Weller, Filistinlilerin zor durumu için "kendimizden utanmalıyız" dedi (Reuters)

Birleşmiş Milletler'in (BM) en üst mahkemesi, İsrail'in Refah kentindeki askeri saldırısını derhal durdurmasını emrederken Rock yıldızı Paul Weller, İsrail'in Gazze'ye yönelik devam eden saldırılarını sert bir şekilde eleştirdi. 

66 yaşındaki Weller geçen aylarda Filistin'e desteğini dile getirmiş ve Birleşik Krallık'taki canlı performanslarında Filistin bayrağı açmıştı.

Britanyalı müzisyen 1970'lerin sonlarında grubu The Jam'le üne kavuşmuş ardından 1980'lerde The Style Council'la başarı yakaladıktan sonra solo kariyerine atılmıştı. 

The Guardian'a verdiği bir röportaj sırasında bayrakla ilgili bir soru üzerine şöyle dedi:

Soykırımlara ve etnik temizliğe karşı mıyım? Evet, ne tuhaftır ki öyleyim.

Weller, sözlerine şöyle devam etti:

Neden daha fazla kişinin olup bitenler hakkında ayağa kalkmadığını anlayamıyorum. Bence kendimizden utanmalıyız. Bir dakika önce mermi, bomba ve silah tedarik ediyorsunuz, sonra da yiyecek gönderiyorsunuz. Bu nasıl oluyor?

Önceki günlerde Uluslararası Adalet Divanı, Gazze'deki Hamas'a yönelik saldırılarını geri çekmesi için İsrail'in üzerindeki baskıyı artırdı.

Bu yıl üçüncü kez 15 yargıçtan oluşan heyet, 35 bini aşan ölü sayısını azaltmak ve bölgedeki insani acıyı hafifletmek için bir önlem kararı yayımladı.

Kendisini Hamas'a karşı savunma hakkı olduğu hakkında defalarca ısrar eden ve soykırım yaptığı iddialarını şiddetle reddeden İsrail'in karara uyması pek olası görünmüyor.

Hamas'ın 7 Ekim'de yaklaşık 1200 kişiyi öldürdüğü ve 250'den fazla kişiyi rehin aldığı terör saldırısının ardından İsrail'in Gazze'ye yönelik hava ve kara savaşını başlatmasından bu yana 35 binden fazla Filistinli öldürüldü.

Weller röportajının başka bir kısmında, Birleşik Krallık'taki siyasetçilerin çoğunda gördüğü "yolsuzluk, adam kayırma, yalanlar ve hilekarlığa" ateş püskürdü.

Weller, "Onların sizin üstatlarınız, liderleriniz olması gerekiyor" dedi. 

Ama yıllardır NHS'nin (Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi) çevresini satıyorlar ve bakıma muhtaç hale gelmesine izin veriyorlar, ellerinden çıkana ve tamamen özelleştirilene kadar da yiyip bitirmeye devam edecekler. NHS bizim en değerli hazinelerimizden biri. Bizim olması gerekiyordu, hepimiz bunun için para ödüyoruz. Bu tam bir saçmalık. Halk, 'Kendi başımın çaresine bakmak zorundayım' diye düşünecek noktaya geliyor.  Bunun bir devrim olup olmadığını bilmiyorum.

Weller'in 17. solo albümü 66 halihazırda piyasaya sürüldü. 
Independent Türkçe



Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
TT

Ölüme yakın deneyimlerde zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)
Ölüme yakın deneyim yaşayan bazı kişiler, sanki zaman ortadan kalkmış gibi hissettiğini söylüyor (Unsplash)

Ölümle burun buruna gelen kişiler, yaşadıkları deneyim sırasında zamanın durmuş veya yavaşlamış gibi geldiğini sıkça bildiriyor. 

Başından böyle bir olay geçmeyen kişilerin aklına film sahneleri gelecektir. Örneğin bir trafik kazasında hayatını kaybetmekten kıl payı kurtulan bir karakter etrafına bakarken, sahne daha yavaş akıyor. 

Ölüme yakın deneyimler üzerine çalışan psikiyatr Bruce Greyson'ın 1980-1990'larda yaptığı çalışmalarda, bu türden deneyimler yaşayan kişilerin yaklaşık yüzde 70'i "zamanın durduğunu veya anlamını yitirdiğini" bildirmişti. 

Peki bu travmatik olaylar neden böyle bir etki yaratıyor ve zamanın nasıl algılandığı hakkında neler söylüyor? 

İnsanlar zamanı nasıl algılıyor?

Liverpool John Moores Üniversitesi'nde zaman psikolojisi üzerine çalışan Dr. Ruth Ogden, yıllar önce geçirdiği bir trafik kazasından sonra bu alana ilgi duymaya başlamış. 

Psikoloji hocası, Conversation için kaleme aldığı yazıda, başka bir araçla çarpıştıktan sonra adeta zaman durmuş gibi hissettiğini anlatıyor.  

15 yıl boyunca ölüme yakın deneyimlerde neden zamanın yavaşladığı ve zamanın nasıl algılandığı üzerine araştırmalar yürüten Dr. Ruth Ogden ulaştığı sonuçları şöyle açıklıyor:

Biz saniyeleri ve dakikaları mükemmel bir doğrulukla kaydeden saatler gibi değiliz. Bundan ziyade beynimiz, zamanı çevremizdeki dünyaya duyarlı bir şekilde algılamaya ayarlanmış gibi görünüyor.

Dr. Ogden, beynin duygusal ve fizyolojik uyarılmayı düzenleyen bazı bölgelerinin, aynı zamanda zamanın işlenmesinde de rol oynadığını ekliyor. 

Bu nedenle duygular yoğunlaştığı sırada beynin zaman algısı da etkileniyor. Örneğin keyifli vakit geçirirken zaman uçup gidiyor ve sıkıcı ortamlarda geçmek bilmiyor. 

Ölüme yaklaşınca zaman neden yavaşlıyor?

Ölüme yakın deneyimlerde zamanın neden yavaşladığı kesin olarak bilinmiyor. Bilim insanları bunun altında savaş ya da kaç tepkisinin yattığını düşünüyor. Evrimsel süreçte hayatta kalma içgüdüsü olarak gelişen bu tepki, tehdit anında ortaya çıkıyor.

Tehlike karşısında beyin daha hızlı çalıştığı için ölüme yakın deneyim yaşayan kişiler çevrelerinin daha yavaş hareket ettiğini görüyor. 

Psikoloji ve Ruh Sağlığı Sınır Alanları Enstitüsü'nden araştırmacı Marc Wittmann bu durumu şöyle açıklıyor:

Organizma çevresel uyaranları normalden daha hızlı işleyerek kişinin daha kolay tepki vermesini sağlıyor. Daha hızlı algılamak, düşünmek ve hareket etmek hayatta kalmak için avantaj demek.

Yaşlandıkça zaman daha mı hızlı akıyor?

Herkes ölüme yakın bir deneyim yaşamayabilir fakat birçok kişi yaşı ilerledikçe zamanın akıp gittiğinden yakınıyor. 

Geçmişe bakınca çocukken vakit daha yavaş akıyormuş gibi gelirken, yetişkinlikle beraber sanki göz açıp kapayıncaya kadar yıllar geçiyor.

Bilim insanları bu durumun birkaç nedeni olduğunu söylüyor. Örneğin çocukken bir yıl, yaşanan sürenin daha büyük bir kısmına tekabül ediyor. Nörolog Santosh Kesari "10 yaşındaki bir çocuk için bir yıl, hayatının yüzde 10'u. 60 yaşındaki biri için ise hayatının yüzde ikisinden daha azı" diyor. 

Ayrıca çocukken sürekli yeni şeylerle karşılaşmak, hafızada daha kalıcı etkiler bırakıyor. Kesari şu ifadeleri kullanıyor:

Zamanı unutulmaz olaylarla ölçüyoruz ve yaşlandıkça hatırlanmaya değecek daha az yeni şey yaşanıyor. Bu da çocukluğun daha uzun sürmüş gibi görünmesine yol açıyor.

Bilim insanın burada bahsettiği, zamanın o an içinde nasıl algılandığından ziyade, nasıl hatırlandığı. 

Yine de bazı çalışmalarda çocukken zamanın akışının daha yavaş algılandığı bulunmuştu. Nörobilimci Patricia Costello, çocukların gelişim aşamasında olduğunu belirterek "Sinirsel iletimleri yetişkinlere kıyasla fiziksel olarak daha yavaş. Bu da zamanın geçişini algılama biçimlerini etkiliyor" diyor:

Yetişkinliğe ulaşınca zaman devrelerimiz kablolamayı tamamlıyor ve zamanın geçişini doğru bir şekilde nasıl kodlayacağımızı deneyimlerimizle öğreniyoruz.

Yaşlanınca zamanın daha hızlı akıyormuş gibi gelmesi, büyük ölçüde yeni deneyimlerin azlığıyla ilişkilendiriliyor. Costello bu histen kurtulmak isteyenlere hayatlarına yenilik katmasını öneriyor.

Bilim insanı "Her şeyin çok hızlı geçip gittiği, kendi hayatımızı kaçırdığımız hissini nasıl durdurabiliriz? İş dönüp dolaşıp yeni şeyler öğrenmeye geliyor" diyerek ekliyor: 

Yeni bir beceri öğreniyor musunuz? Farklı bir şeyler pişiriyor musunuz? Mümkün olduğunca hayatınıza yenilik katmak, anıların öne çıkmasını sağlayacak ve bir bakıma zamanı uzatacaktır.

Independent Türkçe, Conversation, Psychology Today, NBC News