Umudun sınırları: Gazzeli amputelerin protezleriyle attıkları adımlar

Gazze’de her gün 10 çocuk bir ya da iki bacağını kaybederken yaşadıkları derin psikolojik krizin tek çözümü protezler oluyor

Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
TT

Umudun sınırları: Gazzeli amputelerin protezleriyle attıkları adımlar

Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
Gazze’de 77 bin yaralının üçte birinin kolu/kolları ya da bacağı/bacakları ampute edildi (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

İzzeddin Ebu Ayşe

Doktor, Gazzeli Alaa'ya yaklaşıp ampute edilen bacağının yerindeki yarayı incelemek için önüne oturdu. Doktor, yaranın iyileştiğini teyit ettikten sonra, protez takılmasına hazırlık olarak gerekli ölçüleri aldı.

Beyaz bir kağıda aldığı ölçüleri kaydeden doktor, boyu 102 santimetre, ağırlığı ise 23 kilogram olan yedi yaşındaki Alaa'nın kesilen sağ bacağının diz altından bileğine kadar 15 santimetre olan protezini ölçüsünü aldı.

Oyun oynarken

Doktor Alaa'nın bacağının ölçülerini aldıktan sonra Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) ait sahra hastanesine göndererek çocuğun yaşına, büyüme ve gelişme evrelerine uygun bir protez hazırlanması için bur ölçüleri gönderdi. Ardından sağlık çalışanlarından biri çocuğun yanına oturarak hikayesini dinlemeye başladı.

Alaa’nın anlattığına göre İsrail savaş uçakları evinin yakınlarındaki bir hedefe hava saldırısı düzenlediğinde Alaa evde oyun oynuyordu. Füzenin patlamasıyla havada uçuşan şarapnel parçaları Alaa'nın odasının camlarını kırıp içeri girerek oyun oynadığı yerde küçük bedenine saplandı.

sdfrgthy6
Protezler, uzuvları ampute edilen insanların yaşadığı derin krizlere bir çözüm oluyor (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Alev kadar sıcak olan şarapnel Alaa'nın bacağına isabet etti. Alaa, tedavi edilmek üzere hastaneye götürdü, ancak hem doktorlar bitkin durumdaydı hem de çocuğun yarasıyla ilgilenmeleri için ellerinde gerekli tıbbi malzemeler yoktu. Doktorlar Alaa'nın sağ bacağını diz altından kesmek zorunda kaldılar. Hızla gerçekleştirilen amputasyon sonrasını yarasını dikmek için onu derhal ameliyata aldılar. Ameliyatta küçük çocuğa ellerinde olmadığı için ne anestezi verilebildi ne de herhangi bir ilaç. Alaa ilaç sıkıntısı çekmeye devam etti, bu da onda ciddi psikolojik yorgunluğa ve hatta umutsuzluğa neden oldu. Fakat protez bacak takılması fikri, küçük çocuğun psikolojisinin düzelmesine katkıda bulunurken ona yeniden yürüyebileceğine dair umut verdi.

Yapay adımlar

Alaa'nın bacağının kesilmesinden yaklaşık beş ay sonra doktorlar ona protez bacak taktılar. Ardından sağlık çalışanları, yeniden yürümeye alışması ve küçük bedenine eklenen yeni uzuvla başa çıkabilmesi için hem psikolojik hem de fiziksel rehabilitasyona başladılar.

Doktorlar Alaa ile yakından ilgilendi. Haftalar süren rehabilitasyon sürecinde ona eşlik ettiler. Sonunda Alaa protez bacağının yardımıyla yeni adımlarını atabildi. Ancak küçük çocuk, gayretle ve sevinçle yürümesine rağmen ayağını kaybetmiş olmanın verdiği umutsuzluk belirtileri gösteriyordu.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Alaa, İsrail'in Gazze'de yürüttüğü savaşta uzuvlarını kaybeden binlerce ampute hastadan sadece biri olsa da savaş sırasında protez uzuv takılan şanslı kişilerden biriydi. Doktorlar, ampute edilen uzuvlara benzer uzuvlar takma ve onları yeniden normal bir hayata döndürme görevine başlamadan önce savaşın bitmesini ve Gazze'deki sağlık sisteminin iyileşmesini beklemediler.

Ampute edilen çok sayıda insan

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, Gazze'deki savaşta her gün 10 çocuğun bir ya da iki bacağını kaybettiğini açıkladı.

UNRWA, Gazze'de bir ya da iki bacağını kaybetmiş yaklaşık 2 bin çocuk bulunduğunu, aynı sayıda çocuğun da bir  ya da iki kolunu kaybettiğini ve 77 binden fazla yaralının yaklaşık üçte birinin protez uzuvlara ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.

Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref el-Kudra, yaptığı bir açıklamada, savaşın patlak vermesinden bu yana ilaç ve tıbbi malzeme sıkıntısının, doktorları Gazzelilerin hayatlarını kurtarmak için ellerindeki tek seçenek olarak ampütasyona yönelmeye ittiğini ve bunun da engelli sayısında artışa yol açtığını söyledi.

Yaralı ruhlar

Uzuvları ampute edilen hastalar ölümden döndüklerine inanıyorlar, ancak aynı zamanda ruhlarını yaralayan ve gelecekten korkmalarına neden olan yaşamın zorluklarının üstesinden gelmelerine yardımcı olacak hiçbir psikolojik desteğe ya da protez tedavisine ulaşamıyorlar.

dcfvrgbthyn
Gazze'de doktorlar her gün 10 çocuğun bir ya da iki bacağını ampute etmek zorunda kalıyorlar (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Sosyal psikoloji profesörü Vefa Musa, ister genç ister yaşlı olsun, uzuvları ampute edilen kişilerin bu kayıpla, hatta protezleriyle başa çıkmalarına yardımcı olmak için psikolojik olarak hazırlanmalarında yoğun ve uzun süreli desteğe ihtiyaç duyduklarını söyledi.

Prof. Musa, sözlerini şöyle sürdürdü:

Ampute kişilerin psikolojik durumları zordur. Rollerini normal bir şekilde yerine getirmelerine yardımcı olmak için psikoterapiye ve sosyal ve aile desteğine ihtiyaçları vardır. Ancak bu müdahale genellikle protez uzuvlar takıldıktan sonra olumlu sonuçlara yol açar.

Savaş yüzünden

Aslında BAE’nin Gazze'de kurduğu sahra hastanesi tüm ampute hastalara protez takamıyor. Çünkü ciddi bir protez sıkıntısı var ve bunları ithal etmek çok zor. Ama aynı zamanda, protez uzuvlara en çok ihtiyaç duyanların hayatlarına devam etmelerine yardımcı oluyor.

BAE Sahra Hastanesi Müdür Dr. Sultan el-Kaabi, “Yaralılara protez uzuv takmak bu ampute kişilerin normal yaşamlarına devam etmelerine yardımcı oluyor. Özellikle insanların bu tür operasyonlar için başka ülkelere gitmekte zorlandığı ve yerel olarak uzuv üretmenin imkansız olduğu Gazze'de yaptığımız şey muhteşem” şeklinde konuştu.

Kaabi'ye göre hastane sağlık ekibi, ampute hastalara fiziksel ve psikolojik rehabilitasyon hizmetleri sunarak onlara yaralanmadan önceki normal hayatlarına dönme umudu veriyor. Ancak Kabii, bu çözümlerin ileriye dönük bir şekilde ilgi görmedikleri sürece geçici olduğunu ve bunun da yalnızca savaşın sona ermesiyle sağlanabileceğini ifade etti.



7 milyar dolarlık seriden haber var: Vin Diesel açıkladı

Dünyanın en çok kazanan oyuncularından 57 yaşındaki Vin Diesel, Hızlı ve Öfkeli serisinde, senarist Gary Scott Thompson'ın 1998'de okuduğu bir makaleden esinlenerek yarattığı Dominic "Dom" Toretto karakterini canlandırıyor (Universal)
Dünyanın en çok kazanan oyuncularından 57 yaşındaki Vin Diesel, Hızlı ve Öfkeli serisinde, senarist Gary Scott Thompson'ın 1998'de okuduğu bir makaleden esinlenerek yarattığı Dominic "Dom" Toretto karakterini canlandırıyor (Universal)
TT

7 milyar dolarlık seriden haber var: Vin Diesel açıkladı

Dünyanın en çok kazanan oyuncularından 57 yaşındaki Vin Diesel, Hızlı ve Öfkeli serisinde, senarist Gary Scott Thompson'ın 1998'de okuduğu bir makaleden esinlenerek yarattığı Dominic "Dom" Toretto karakterini canlandırıyor (Universal)
Dünyanın en çok kazanan oyuncularından 57 yaşındaki Vin Diesel, Hızlı ve Öfkeli serisinde, senarist Gary Scott Thompson'ın 1998'de okuduğu bir makaleden esinlenerek yarattığı Dominic "Dom" Toretto karakterini canlandırıyor (Universal)

Dominic Toretto ve Brian O'Conner yeniden bir araya gelecek...

Hızlı ve Öfkeli (Fast & Furious) serisinin yıldızı Vin Diesel, 2013'te hayatını kaybeden oyuncu Paul Walker'ın kardeşi Cody Walker'ın düzenlediği otomobil festivali Fuel Fest'e katıldı ve serinin 11. filmi hakkında hayranlara bazı ipuçları verdi.

"Hayranlarımı dinliyorum"

Diesel, konuşmasına filmin vizyon tarihiyle ilgili beklentiyi paylaşarak başladı:

Daha dün Universal Stüdyoları'ndaydım. Stüdyo bana, 'Vin, Hızlı ve Öfkeli finalini Nisan 2027'de çıkarabilir miyiz?' diye sordu. Ben de 'Üç şartla' dedim. Çünkü hayranlarımı dinliyorum.

Ardından bu üç şartı sıraladı: 

İlk şart seriyi tekrar Los Angeles'a döndürmekti. İkinci olarak otomobil kültürüne ve sokak yarışlarına geri dönmek istedim.

Diesel, son isteğini de şu sözlerle dile getirdi: 

Üçüncüsü, Dom'la Brian O'Conner'ı yeniden bir araya getirmekti. Finalde göreceğiniz şey tam olarak bu olacak.

Paul Walker, 30 Kasım 2013'te Kaliforniya'nın Valencia kentinde geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetmişti. 40 yaşındaki oyuncu, o sırada Hızlı ve Öfkeli 7 filminde Brian karakterini canlandırıyordu. Ancak ekip, filmin finalinde Walker'ın hayat verdiği karaktere veda etmenin bir yolunu buldu; Dom ve Brian'ın otomobillerini iki ayrı yöne sürdüğü sahneyle karakter uğurlandı. Bu sahne için CGI ve görsel efekt (VFX) sanatçıları, Paul Walker'ın kardeşleri Cody ve Caleb Walker'la birlikte çalıştı. Filmde toplamda 350 özel efektli sahne yer aldı.

Görsel efekt süpervizörü Joe Letteri, 2015'te Hollywood Reporter'a verdiği röportajda, Paul Walker'ın oynadığı karakterin final sahnesinde onurlandırılmasını şöyle anlatmıştı:

CGI sahnelerin çoğunda diyalog gerekiyordu. Ses editörleri, Paul'ün daha önce kaydedilmiş repliklerinden yeni bir performans oluşturdular ve biz de o sese göre animasyonları hazırladık.

2023'teki Hollywood grevleri nedeniyle pek çok gecikme yaşayan Hızlı ve Öfkeli 11'in (Fast and Furious 11) 4 Nisan 2025'te vizyona girmesi planlanıyordu. 

Serinin son filmi Hızlı ve Öfkeli 10 (Fast X) Mayıs 2023'te gösterime girmişti. Film 340 milyon dolarlık devasa prodüksiyon bütçesine karşılık dünya çapında 700 milyon dolardan fazla hasılat elde etmişti. Diesel'a Alan Ritchson, Jason Momoa, Michelle Rodriguez, Rita Moreno ve Brie Larson gibi isimler eşlik etmişti. Hızlı ve Öfkeli 10 gösterime girdiğinde iki bölümlük bir destanın ilk bölümü olarak tanıtılmıştı.

Hızlı ve Öfkeli serisi gişede dünya çapında 7,2 milyar dolar hasılat elde etti.

Independent Türkçe, Hollywood Reporter, Variety, The Numbers