ABD'de kürtaj kısıtlamaları tehlikeli yöntemlere başvurulmasına yol açıyor

Kadınlar alkol aldıklarını, kendi karınlarına vurduklarını veya vücutlarına cisimler soktuklarını bildirdi

Kürtaj hakları protestocuları 24 Haziran 2022'de Iowa'nın Des Moines kentinde, Roe-Wade kararı iptal edilerek ülke çapında kürtaja erişimi sonlandırdıktan sonra bir gösteriye katılıyor. Yüksek Mahkeme'nin iki yıl önceki kararının ardından daha fazla kadın hamileliklerini sonlandırmak için tehlikeli yöntemlere başvuruyor (AP)
Kürtaj hakları protestocuları 24 Haziran 2022'de Iowa'nın Des Moines kentinde, Roe-Wade kararı iptal edilerek ülke çapında kürtaja erişimi sonlandırdıktan sonra bir gösteriye katılıyor. Yüksek Mahkeme'nin iki yıl önceki kararının ardından daha fazla kadın hamileliklerini sonlandırmak için tehlikeli yöntemlere başvuruyor (AP)
TT

ABD'de kürtaj kısıtlamaları tehlikeli yöntemlere başvurulmasına yol açıyor

Kürtaj hakları protestocuları 24 Haziran 2022'de Iowa'nın Des Moines kentinde, Roe-Wade kararı iptal edilerek ülke çapında kürtaja erişimi sonlandırdıktan sonra bir gösteriye katılıyor. Yüksek Mahkeme'nin iki yıl önceki kararının ardından daha fazla kadın hamileliklerini sonlandırmak için tehlikeli yöntemlere başvuruyor (AP)
Kürtaj hakları protestocuları 24 Haziran 2022'de Iowa'nın Des Moines kentinde, Roe-Wade kararı iptal edilerek ülke çapında kürtaja erişimi sonlandırdıktan sonra bir gösteriye katılıyor. Yüksek Mahkeme'nin iki yıl önceki kararının ardından daha fazla kadın hamileliklerini sonlandırmak için tehlikeli yöntemlere başvuruyor (AP)

Bir araştırma, ABD Yüksek Mahkemesi'nin iki yıl önce ülke çapında kürtaja erişimi kaldıran kararından sonra daha fazla kadının hamileliğini sonlandırmak için tehlikeli yöntemlere başvurduğunu ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, Haziran 2022'de mahkeme Roe-Wade kararını iptal ettikten sonra hamileliğini kendi başına sonlandırmaya çalıştığını bildiren üreme çağındaki kadınların yüzde 2,4'ten yüzde 3,3'e çıktığını keşfetti.

Salı günü hakemli tıp dergisi JAMA'da yayımlanan çalışma, kadınların kullandığını bildirdiği yöntemler arasında bitki yeme, alkol alma, kendi karnına vurma, vücuduna bir cisim yerleştirme ve ağır eşyalar kaldırmanın bulunduğunu aktardı.

Araştırma, daha sonra bazı kadınlarda ağrı, kanama ve ateş de dahil olmak üzere tıbbi müdahale gerektiren komplikasyonlar görüldüğünü belirtti. Diğer vakalarda kadınlar klinikte kürtaj yaptırdı veya hamileliğini sürdürdü.

Araştırmanın ortak yazarı, San Francisco'daki California Üniversitesi'nde epidemiyolojist olan Dr. Lauren Ralph, The Associated Press'e "Elimizdeki veri, kürtaja erişimi zorlaştırmanın insanların kürtaja daha az istek veya ihtiyaç duyduğu anlamına gelmediğini gösteriyor" dedi.

Anketi yanıtlayanlardan bazıları reçetesiz alınabilen ilaçlar kullandığını bildirdi. Bazıları, sağlık sisteminin dışında temin ettikleri acil doğum kontrol haplarıyla misoprostol ve mifepriston kürtaj haplarını kullandı.

Mifepriston, kullanımı güvenli olan ve bu sene Yüksek Mahkeme'deki bir davada itiraz edilen bir kürtaj ilacı. Ülkenin en yüksek mahkemesi geçen ay davayı düşürerek itirazı bir süreliğine sonlandırmıştı. Fakat Axios, halihazırda bazı Cumhuriyetçi yasa koyucularının yeni bir dava açmaya yemin ettiğini bildiriyor.

Araştırmada yer almayan Pittsburghlü bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Dr. Grace Ferguson, çalışma için "bunca zamandır yaptığımız açıklamayı (doğruluyor): Eğer resmi kurumlarda (kürtaj) yaptırmayı zorlaştırırsanız, insanlar gayriresmi yollarla yapar" dedi.

Dobbs-Jackson kararının ardından kürtaj, hepsi Cumhuriyetçilerin kontrolünde olan 14 eyalette birkaç istisna dışında tamamen yasaklanmıştı. Bu, pek çok kişinin hayati tehlike taşıyan hamilelikleri sürdürmeye zorlandığı anlamına geliyor.

34 yaşındaki Breanna Cecil daha önce The Independent'a, Tennessee'de gelecekte çocuk sahibi olma yetisini ortadan kaldıran bir hamilelik için kürtaj talebinin reddedildiğini anlatmıştı.

Geçen aylarda Cecil, The Independent'a "Tennesse eyaleti benim doğurganlığımı elimden aldı" demişti.

(Eyaletteki yasa koyucular) yürürlüğe soktuğu bu korkunç yasalarla aile sahibi olma yani kendi biyolojik aileme sahip olma şansımı elimden aldı.

Diğerleri, eyalet dışındaki en yakın kürtaj kliniğine yüzlerce kilometre seyahat etmek zorunda kalmıştı.

Axios, güneydeki bazı county'lerde (sözcük anlamı kontluk; ABD ve BK’de yer alan Türkiye’de karşılığı olmayan idari birim -çn.) yaşayanların 1126 kilometreden daha fazla yol aşması gerektiğini aktarıyor. Roe-Wade kaldırılmadan bir yıl önce, Haziran 2021'de yalnızca 216 county'de yaşayanlar bu mesafeyi katetmek zorundaydı.
Independent Türkçe



Bilim insanları diş kaybıyla hafıza gerilemesi arasındaki ilişkiye ışık tuttu

Diş ve beyin arasındaki sinyallerin bozulması hafızayı etkiliyor olabilir (Unsplash)
Diş ve beyin arasındaki sinyallerin bozulması hafızayı etkiliyor olabilir (Unsplash)
TT

Bilim insanları diş kaybıyla hafıza gerilemesi arasındaki ilişkiye ışık tuttu

Diş ve beyin arasındaki sinyallerin bozulması hafızayı etkiliyor olabilir (Unsplash)
Diş ve beyin arasındaki sinyallerin bozulması hafızayı etkiliyor olabilir (Unsplash)

Bilim insanları, diş kaybının beslenmeden bağımsız olarak hafızayı olumsuz etkileyebileceğini buldu.

Ağız sağlığı ve bilişsel beceriler arasındaki ilişki uzun zamandır incelenen bir konu. Ancak araştırmacılar bu bağlantının arkasındaki mekanizmayı tam olarak bilmiyordu.

Hiroşima Üniversitesi'nden Rie Hatakeyama "Diş kaybı yaşlanan popülasyonlarda yaygın görülse de bunun doğrudan nörolojik etkisi belirsizliğini koruyordu" diyor.

Hatakeyama ve ekibi bu nedenle, tek başına diş kaybının etkilerini anlamak üzere bir çalışma yürüttü.

Bulguları hakemli dergi Archives of Oral Biology'de yayımlanan çalışmada yaşlı farelerden oluşan grubun yarısının üst azı dişleri çekildi.

Ardından her gruptaki farelerin yarısı normal, diğer yarısı düşük proteinli diyetle beslendi.

6 ayın ardından fareler davranış testlerine tabi tutuldu ve beyin dokuları analiz edildi. 

Davranış testindeki sonuçlara göre dişleri çekilen fareler hafıza görevlerinde daha kötü performans gösterdi. 

Dahası, dişlerini kaybeden farelerin hafıza gerilemesi, aynı şekilde beslendikleri kontrol gruplarına kıyasla çok daha kötüydü.

 Beyin dokusu analizleri de davranış deneyinin bulgularını destekledi.

Diş kaybı, hipokampusun hafıza oluşumu ve depolanması için hayati önem taşıyan bölgelerinde iltihaplanmaya ve hücre ölümüne neden oldu.

Buna karşılık düşük proteinli diyetin etkileri, örüntü tamamlamada rol oynayan bölgeyle sınırlı kaldı.

Bilim insanları sonuçlara dayanarak bilişsel gerilemenin protein alımından değil, diş kaybından kaynaklandığını belirtiyor.

Olası açıklamalardan biri, dişlerin trigeminal sinir yoluyla beyne bağlanmasına dikkat çekiyor. Çiğneme eylemi bu sinir aracılığıyla, dikkat, öğrenme ve hafızayı yöneten beyin bölgelerine bilgi gönderiyor. 

Diş kaybı da farelerde bu sinyalleri bozarak beyin aktivitesini etkiliyor olabilir.

Bulgular henüz insanlarda doğrulanmadığı için diş kaybının demansla ilişkisi hakkında kesin bir şey söylemek mümkün değil.

Ancak araştırmacılar yine de kişinin dişlerine iyi bakmasının, yaşlandığında daha iyi bir bilişsel sağlığa sahip olmasına yardım edebileceğini söylüyor.

Hatakeyama şu ifadeleri kullanıyor: 

Nihai hedefimiz, protetik diş tedavisi yoluyla çiğneme yeteneğinin korunmasının veya geri kazanılmasının, yaşlılarda bilişsel gerilemeyi önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabileceğini insanlarda kanıtlamak.

Independent Türkçe, Study Finds, MedicalXpress, Archives of Oral Biology


Binlerce yıllık bulgular, insanların kurtlarla ilişkisine ışık tuttu

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Binlerce yıllık bulgular, insanların kurtlarla ilişkisine ışık tuttu

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir araştırmaya göre bir Baltık adasında bulunan tarih öncesi kurt kalıntıları, köpeklerin tamamen ortaya çıkmasından binlerce yıl önce insanların kurtlara bakım sağladığına işaret ediyor.

Arkeologlar 3 bin ila 5 bin yıl öncesine ait kalıntıları, İsveç'in Stora Karlsö adasındaki Stora Förvar mağarasında buldu. Stockholm Üniversitesi'nden araştırmacılar mağaranın, Taş ve Bronz Devri'nde fok avcıları ve balıkçılar tarafından yoğun bir şekilde kullanıldığına dair izler taşıdığını söylüyor.

Sadece 2,5 kilometrekare büyüklüğündeki adada yerli kara memelilerin yaşadığına dair hiçbir kanıt yok. Araştırmacılar bu izolasyon nedeniyle kurtların büyük olasılıkla gemilerle, insanlar tarafından adaya götürüldüğünü düşünüyor.

Diğer evcil hayvanlardan önce ortaya çıkan köpekler ilk kez Kaba Taş Devri'nde kurtlardan türedi. Ancak evcilleştirmenin nerede ve kaç sefer gerçekleştiği belirsizliğini korumaya devam ediyor.

Önde gelen teorilerden biri, kurtların yavaş yavaş insanların yakınında yaşamaya adapte olduğunu öne sürerken, bir diğeriyse insanların kurt yavrularını çok erken yaşlardan itibaren elleriyle beslediğini savunuyor. Evcilleştirmenin en erken aşamalarına ait köpek kalıntıları henüz tespit edilemedi.

İsveç adasında kurtlarla insanların birlikte yaşadığını gösteren yeni kanıtlar, bu hayvanların tarih öncesi dönemde evcilleştirilmiş olabileceğine işaret ediyor.

Mağarada bulunan iki kemiğin DNA analizi, hayvanların köpek değil kurt olduğunu doğrularken, bazı özellikleri de bu kurtların insanlarla yakın temas kurduğunu gösteriyor.

Kurtlardan biri, muhtemelen avlanmasını zorlaştıracak bir uzuv yaralanmasıyla hayatta kalmış gibi görünüyor ve bu durum kendisiyle ilgilenildiği sinyalini veriyor.

Hakemli dergi PNAS'te yayımlanan çalışmanın yazarlarından, Aberdeen Üniversitesi'nden Linus Girdland-Flink, "Bu kurtların ücra bir adada keşfedilmesi hiç beklenmeyen bir durum" diyor.

Bu kurtlar yalnızca diğer Avrasya kurtlarından ayırt edilemeyen bir soya sahip olmakla kalmıyor, aynı zamanda yalnızca tekneyle ulaşılabilen bir yerde insanlarla birlikte yaşıyor, onların yiyeceklerini yiyor gibi görünüyorlar.

Görsel kaldırıldı.
İsveç'in Stora Karlsö adasındaki Stora Förvar mağarasının manzarası (Stockholm Üniversitesi)

Fosillere dayanarak kurtların evcilleştirilip evcilleştirilmediği, esaret altında tutulup tutulmadığı veya başka bir şekilde idare edilip edilmediği belirlenemese de bulgular, insanlarla kurtlar arasındaki ilişkinin bir zamanlar sanılandan çok daha çeşitli olduğunu gösteriyor.

Bilim insanları mağaradaki insanlarla kurtlar arasındaki etkileşimlerin yakın bir işbirliği içerdiğini ve erken dönem evcilleştirme deneylerinin doğrudan modern köpekleri ortaya çıkarmadığını ima ettiğini söylüyor.

Doğu Anglia Üniversitesi'nden çalışmanın bir diğer yazarı Anders Bergström şöyle diyor:

Bu kurtların doğal nedenlerle düşük genetik çeşitliliğe sahip olduğu ihtimalini eleyemeyiz ancak bu durum, insanların kurtlarla daha önce düşünmediğimiz şekillerde etkileşime girdiğini ve onları idare ettiğini gösteriyor.

Francis Crick Enstitüsü'nden makalenin ortak yazarı Pontus Skoglund da "Bu, belirli ortamlarda insanların yerleşim yerlerinde kurtları tutabildiği ve bunun yararını gördüğü olasılığını ortaya koyan düşündürücü bir vaka" ifadelerini kullanıyor.

Independent Türkçe


Ünlü oyuncu sevilen komedide yıllar sonra kamera karşısında

45 yaşındaki Jason Segel (sağda), Shrinking'de Indiana Jones efsanesi Harrison Ford'la (solda) birlikte rol almaktan duyduğu mutluluğu her fırsatta dile getiriyor (Apple TV)
45 yaşındaki Jason Segel (sağda), Shrinking'de Indiana Jones efsanesi Harrison Ford'la (solda) birlikte rol almaktan duyduğu mutluluğu her fırsatta dile getiriyor (Apple TV)
TT

Ünlü oyuncu sevilen komedide yıllar sonra kamera karşısında

45 yaşındaki Jason Segel (sağda), Shrinking'de Indiana Jones efsanesi Harrison Ford'la (solda) birlikte rol almaktan duyduğu mutluluğu her fırsatta dile getiriyor (Apple TV)
45 yaşındaki Jason Segel (sağda), Shrinking'de Indiana Jones efsanesi Harrison Ford'la (solda) birlikte rol almaktan duyduğu mutluluğu her fırsatta dile getiriyor (Apple TV)

Michael J. Fox, Shrinking'le yıllar sonra yeniden kamera karşısına geçti.

Apple TV, Jason Segel ve Harrison Ford'un başrollerini paylaştığı Shrinking'in üçüncü sezon fragmanını yayımladı. Tanıtımda Fox, bir bekleme salonunda Ford'un hayat verdiği Dr. Paul Rhoades'la karşılaşıyor.

Fox, Paul'a "Ne için geldin?" diye soruyor. Paul da "Parkinson. Ya sen?" diye yanıt verince Fox şaka yapıyor: 

Sadece saç kestirmeye.

Ardından ikili kahkahalara boğuluyor.

Paul, ilk sezondan beri Parkinson hastası. Ancak hastalığıyla yüzleşmesi gerektiğini anlayana kadar bunu saklamaya çalışmıştı.

Dizi, Fox'un 2020'de emekli olmasından bu yana canlı çekim bir yapımda kamera önündeki ilk görünümü. 

Fox, 2024'te Entertainment Tonight'a yaptığı açıklamada, "Bana bir rol teklif edilirse ve bunu yapıp iyi vakit geçirirsem, harika. Kendi gerçekliğimi, zorluklarımı içine katabileceğim bir şey çıkarsa ve bunu nasıl yapacağımı çözebilirsem oyunculuğu yaparım" demişti.

Fox, Disney'in geçen ay gösterime giren rekortmen animasyon filmi Zootropolis 2'de (Zootopia 2) ise seslendirme yapmıştı.

Geleceğe Dönüş (Back to the Future) yıldızının, Apple TV'nin komedi ve dram türlerini harmanlayan dizisine konuk olacağı mayısta duyurulmuştu.

Shrinking, Segel'ın canlandırdığı yas içindeki terapist Jimmy'yi takip ediyor. Jimmy, danışanlarına aklından geçenleri olduğu gibi söyleyerek ve mesleki etik kuralları görmezden gelerek sınırları aşmaya başlıyor. Bunun sonucunda hem başkalarının hem de kendi hayatında değişimlere yol açıyor.

Shrinking'in üçüncü sezonu, ilk bölümüyle 28 Ocak'ta Apple TV'de başlayacak. Dizi, 8 Nisan 2026'ya kadar haftalık bölümlerle sürecek.

Independent Türkçe, Entertainment Weekly, Hollywood Reporter, Entertainment Tonight