İspanya'daki Cordoba şehrinin kuzeyinde doğalgaz boru hattı döşeyen işçilerin keşfettiği Roma dönemine ait kurşun külçeler, imparatorluğun çöküşüyle bağlantılı olabileceği söylenen zehirli metal ticaretine yeni bir ışık tutuyor.
Ağırlıkları 24 ile 32 kilo arasında değişen üç üçgen külçe, geçen yüzyılda Mağrip-Avrupa doğalgaz boru hattındaki çalışmalar sırasında keşfedilmişti.
MS.1. yüzyıldan kalma külçeleri inceleyen arkeologlar, antik Batı dünyasının ana kurşun eritme merkezinin Cordoba olduğunu söylüyor.
Journal of Roman Archaeology isimli akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, bu bölgenin kaşık, karo ve boru gibi çeşitli gündelik eşyalar için kurşun ürettiğini belirtiyor.
Roma İmparatorluğu'nda kurşun kullanımı yaygındı, aristokratlar bu metalden yapılmış pişirme kapları ve su boruları kullanıyordu.
Hatta bazı zengin Romalılar, şaraplarını tatlandırmak amacıyla içine kurşun asetat koyarak, kendilerini farkında olmadan nörotoksinle zehirliyordu.
Bazı tarihçiler, imparatorluğun liderlerinin yaygın bir şekilde kurşundan zehirlenmesinin güçlü imparatorluğun yıkılmasında etkili olduğunu ileri sürüyor.
Cordoba'da keşfedilen külçelerin ikisinde bulunan tanımlayıcı işaretler, Roma döneminde Sierra Morena bölgesinin merkezindeki kurşun madenciliğinin önemini açığa çıkarıyor.
"S S" işareti, cıva minerali zincifrenin üretimiyle bilinen La Bienvenida'daki madencilik şirketi Societas Sisaponensis'i ifade ediyor.
Araştırmacılar, külçelerin üçgen şekline sokularak depolama için en uygun hale getirildiğini ve işaretin, külçelerin gemilerle ihraç edilmesinin amaçlandığını gösterdiğini düşünüyor.
Bu, Cordoba'nın kuzeyindeki madencilikte yerel kullanımın yanı sıra ihracat için de kurşun ve gümüş üretildiğini, bölgenin böylelikle Akdeniz'deki metal ticaretinde önemli bir merkeze dönüştüğü anlamına geliyor.
Araştırmacılar, üç külçenin metal bileşimini analiz ederek hepsinin aynı kökenden, keşfedildikleri kazı alanından geldiğini saptadı.
Külçelerin üretildiği yerde bulunması arkeologların kafasını karıştırdı çünkü o dönemde ihracat için üretilmiş metaller, çoğunlukla Akdeniz'in dibindeki gemi enkazlarından çıkarılıyor.
Araştırmanın ortak yazarlarından Antonio Monterroso Checa "Bu bilgiler, Cordoba'nın kuzey bölgelerinin, antik dönemde Akdeniz'de ticari ve ekonomik açıdan önemli, geniş metalürji ağlarına sahip olduğunu gösteriyor" diyor.
Bulgular, antik Roma'daki metal işçilerinin sanılandan daha yüksek bir sanayileşme seviyesiyle metal üretimine dair daha gelişmiş bilgi ve becerilere sahip olduğuna da işaret ediyor.
Cordoba'daki kazı alanının içinde dökümhane, işleme alanı ve muhtemelen bir kale de yer alan antik bir maden kenti olabileceğini düşünen araştırmacılar "tüm bunların halen araştırılması gerektiğini" de ekliyor.
Independent Türkçe
