Anoreksiyanın çaresi ketojenik diyet mi?

Bilim insanları kilo alma kaygısını azaltabileceğini düşünüyor.

Anoreksiyadan muzdarip kişilerin yüzde 5 ila 10'unun 10 yıl içinde hayatını kaybettiği tahmin ediliyor (Unsplash)
Anoreksiyadan muzdarip kişilerin yüzde 5 ila 10'unun 10 yıl içinde hayatını kaybettiği tahmin ediliyor (Unsplash)
TT

Anoreksiyanın çaresi ketojenik diyet mi?

Anoreksiyadan muzdarip kişilerin yüzde 5 ila 10'unun 10 yıl içinde hayatını kaybettiği tahmin ediliyor (Unsplash)
Anoreksiyadan muzdarip kişilerin yüzde 5 ila 10'unun 10 yıl içinde hayatını kaybettiği tahmin ediliyor (Unsplash)

Bilim insanları ketojenik diyetin, anoreksiyayı tedavi edebileceğini öne sürüyor. 

Düşük karbonhidrat, yeterli protein ve yüksek seviyede yağ içeren ketojenik diyet, vücudun yağ rezervlerini yakmasını ve bu sayede zayıflamayı sağlıyor. 

Bugüne kadar yapılan çalışmalarda bu beslenme biçiminin, kanser ve diyabet üzerinde de olumlu etkilere neden olabildiği görülüyor.

Öte yandan uzmanlar, uzun süre bu şekilde beslenmenin ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini de vurguluyor.

Bilim insanları son yıllarda ketojenik diyetin, yeme bozukluklarını da tedavi etme potansiyelini araştırıyor. 

Frontiers in Nutrition adlı hakemli dergide 4 Eylül'de yayımlanan bir çalışmayı yürüten ekip, ketojenik diyetin anoreksiya tedavisinde kullanılabilecek bir yöntem olduğunu söylüyor. 

Yemek yemekten kaçınma ve aşırı kilolu olduğunu düşünmeyle kendini gösteren anoreksiya nervozadan muzdarip kişiler genellikle çok zayıf oluyor.

Kaybedilen kiloların geri alımı durumunda vücutlarıyla ilgili memnuniyetsizlik duydukları ve kilo alma korkularının arttığı gözlemleniyor. 

Anoreksiyada kişi, enerji kaynağı olarak glukoz yerine keton adlı cisimciklerin kullanıldığı ketozis adlı bir metabolizma değişikliği yaşıyor. 

Araştırmacılar bu kişilerin vücuduna keton verilmesinin kendilerini aç bırakmalarının önüne geçeceğini düşünüyor. 

Terapötik ketojenik diyette vücuda karbonhidrat girmediği için yağların yakılması sonucu keton üretiliyor. 

Bilim insanları bu sayede ketozisin kilo almaya yönelik kaygıyı düşüreceğini öne sürüyor. Ayrıca ketonlar, beynin enerji alımının da artırıyor. 

Yeni çalışmada kilosunu geri kazanmış ancak yeme bozukluğu düşüncelerine sahip 5 kişi, kilolarını korumaya yönelik terapötik ketojenik diyete başladı. 

Bir vaka çalışmasından yola çıkan araştırmacılar katılımcılara ketamin de verdi. 

8 haftanın sonunda yapılan anketlerde yeme bozukluğu belirtilerinde kayda değer bir gerileme görüldü. 

Araştırmacılar, ketamin verilmeden önce de önemli bir gelişme kaydedildiğini söylüyor. 

Bulgular ketojenik diyetin anoreksiya tedavisinde duygu durumunu düzenleme ve kilo kaybını engelleme potansiyeli taşıdığına işaret ediyor.

Ancak araştırmacılar bunların ön sonuçlar olduğunu vurguluyor. Ayrıca katılımcı sayısının çok az olması da önemli bir sınırlılık. 

Ketojenik diyetin yeme bozuklukları tedavisinde yaratabileceği etkiye dair daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. 

Independent Türkçe, News Medical, Frontiers in Nutrition, Healthline, Acıbadem



Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
TT

Eşi görülmemiş büyüklükte kara delik jeti bulundu: Samanyolu'nun 140 katı

Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)
Bugüne kadar gözlemlenen en uzun kara delik jet sisteminin bir sanatçının gözünden tasviri. Mitolojik bir Yunan devine ithafen Porphyrion adı verilen bu jetler kabaca 7 megaparsek veya 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor (E. Wernquist / D. Nelson (IllustrisTNG İşbirliği) / M. Oei)

Bilim insanları bugüne kadar görülen en büyük kara delik jeti çiftini buldu.

İkili, evrende 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor. Bu da üst üste yığılmış yaklaşık 140 tane Samanyolu Galaksisi'nin uzunluğuna denk geliyor.

Bu tür jetler, süper kütleli kara deliklerden püsküren muazzam miktarda radyasyon ve parçacık patlamalarını ifade ediyor. Milyonlarca yıl sürebilen bu jetler, maddenin uzaydaki akışını değiştirirken kozmosu yeniden şekillendiriyor ve toplam çıktısı trilyonlarca Güneş'e eş değer patlamalar yaşıyor.

Samanyolu jetleri, evrende bir galaksi tarafından üretilen en büyük oluşumlardır. Ancak yeni bulunan ikili, daha önce gördüklerimizden bile daha büyük; önceki gözlemler sadece 16 milyon ışık yılı kadar bir boyuta ulaşabileceklerini gösteriyordu.

Önceki rekor sahibi Alcyoneus adlı bir jet sistemiydi. Aynı ekip tarafından 2022'de bulunmuştu fakat uzunluğu sadece 100 Samanyolu kadardı.

Gökbilimciler jetlere Yunan mitolojisindeki bir deve ithafen Porphyrion (Porfirion) adını verdi. Evrenin sadece 6,3 milyar yaşında, yani bugünkü yaşının yarısından daha genç olduğu bir mesafede tespit edildiler.

Aynı araştırma, bu türden keşfedilmeyi bekleyen daha birçok mega yapının olabileceğini de öne sürüyor. Bilim insanları halihazırda toplam 10 binden fazlasını buldu.

Yeni makalenin başyazarı Martijn Oei, "Dev jetleri ilk bulduğumuzda epey şaşırdık" diyor. 

Bu kadar çok oldukları hakkında hiçbir fikrimiz yoktu.

Ayrıca jet sistemleri, galaksilerin oluşumuna fark etmediğimiz şekillerde katkı sunuyor gibi görünüyor. Evrenin daha erken bir döneminde, galaksiler arasındaki bağlantıların bugünkünden daha yakın olduğu bir zamanda var olan Porphyrion, "kozmik ağın" daha da geniş bir alanına ulaşıyordu.

Caltech'te astronomi ve veri bilimi profesörü olan, çalışmanın ortak yazarı George Djorgovski, "Gökbilimciler, galaksilerle onların merkezindeki kara deliklerin birlikte evrimleştiğini düşünüyor ve bunun kilit önemdeki bir yönü, jetlerin yaydığı muazzam miktarda enerjinin, ev sahibi galaksilerin ve yakınlardaki diğer galaksilerin büyümesini etkileyebilmesi" ifadelerini kullanıyor.

Bu keşif, etkilerinin düşündüğümüzden çok daha öteye uzanabileceğini gösteriyor.

Bulgular, hakemli dergi Nature'da yayımlanan "Black hole jets on the scale of the cosmic web" (Kozmik ağ ölçeğinde kara delik jetleri) başlıklı yeni bir makalede aktarılıyor.

Independent Türkçe