Bilim insanları Ay'ın tüm yüzeyinde su izi buldu

Aydınlanma çemberindeki kraterlerin fotoğrafları Apollo 12 görevi sırasında yörüngeden çekilmişti (NASA)
Aydınlanma çemberindeki kraterlerin fotoğrafları Apollo 12 görevi sırasında yörüngeden çekilmişti (NASA)
TT

Bilim insanları Ay'ın tüm yüzeyinde su izi buldu

Aydınlanma çemberindeki kraterlerin fotoğrafları Apollo 12 görevi sırasında yörüngeden çekilmişti (NASA)
Aydınlanma çemberindeki kraterlerin fotoğrafları Apollo 12 görevi sırasında yörüngeden çekilmişti (NASA)

Mineraloji haritalarını yeniden inceleyen bilim insanları, Ay'ın farklı enlemleri ve yüzeylerinde su ve hidroksil bulunabileceğini ortaya koydu. Hidroksil de su gibi hidrojen ve oksijenden oluşuyor. 

Bu keşif hem Ay'ın jeolojik geçmişini ve süregelen süreçlerin anlaşılmasını sağlayabilir hem de Dünya'nın uydusuna yapılacak insanlı seyahatler için önemli bilgiler sunabilir.

Gezegen Bilimleri Enstitüsü'nden Roger Clark şöyle diyor:

Gelecekte astronotlar su bakımından zengin bu bölgelerden faydalanarak, ekvator yakınlarında dahi su bulabilir. Önceden yalnızca kutupta, özellikle de kutuplardaki derin kraterlerde yeterince su bulunabileceği düşünülüyordu. Suyun nerede olduğunu anlamak yalnızca Ay'ın jeolojik tarihini gözler önüne sermiyor, aynı zamanda astronotların gelecekte nerede su bulabileceğini de ortaya koyuyor.

Ay'ın üzerinde göl, nehir ya da benzeri su birikintileri yok. Eski araştırmalar özellikle yüksek enlemlere işaret ederek Güneş'ten doğrudan ışık ya da ısı almayan derin kraterlerde metrelerce buz olabileceğinin altını çiziyordu.

dhyj
Ay Mineraloji Haritalandırıcı'yla toplanan görseller minerallere göre renklendirildi. Mavi renkler feldspatları işaret ederken kutuplarda daha fazla su ve hidroksil görünüyor (NASA/PSI/R. Clark)

Ancak yeni çalışmalar, Ay'ın farklı yerlerinde önemli su kaynakları olduğunu vurguluyor. Clark ve çalışma arkadaşlarının son araştırması da su ve hidroksilin yayılımının boyutunu gözler önüne serdi. Buna göre Ay'ın yüzeyindeki kayalar ve topraklarda yer alan minerallere bağlı su ve hidroksil kaynakları hiç de azımsanmayacak kadar bol.

Araştırmacılar, 2008-2009'da Hindistan'ın Ay'ın yörüngesinde dolaştırdığı Chandrayaan-1 uydusunun NASA'nın Ay Mineraloji Haritalandırıcı'yla topladığı verileri kullanarak bu sonuca vardı. 

Tüm enlemlerde ve hatta doğrudan Güneş ışığı alan yerlerde bile su bulunsa da Ay denizinin daha kurak olduğu bildirildi. 

Krater oluşumu ve Güneş rüzgarının radyasyonuyla suyun milyonlarca yıllık süre zarfında yok olabildiği ancak bu sürecin de arkasında hidroksil bıraktığı belirtildi. Buna göre astronotlar, taşı sıkıp su çıkarmanın yolunu bulabilir.

Piroksenlerdeki su izlerinin Güneş ışınlarının vuruş açısına göre değiştiği ve Ay girdaplarının su bakımından çok zayıf olduğu da araştırmada bulundu. 

Araştırmanın sonuçları The Planetary Science Journal adlı bilimsel dergide yayımlandı.

Independent Türkçe, Science Alert, Daily Galaxy



Bir dönüm noktası: Televizyon tarihini değiştiren dizi 30 yaşında

Bazı eleştirmenler, Friends'in çeşitlilikten yoksun olduğunu ve günümüzün kültürel meselelerine karşı modası geçmiş tutumlar sergilediğini dile getiriyor (AP)
Bazı eleştirmenler, Friends'in çeşitlilikten yoksun olduğunu ve günümüzün kültürel meselelerine karşı modası geçmiş tutumlar sergilediğini dile getiriyor (AP)
TT

Bir dönüm noktası: Televizyon tarihini değiştiren dizi 30 yaşında

Bazı eleştirmenler, Friends'in çeşitlilikten yoksun olduğunu ve günümüzün kültürel meselelerine karşı modası geçmiş tutumlar sergilediğini dile getiriyor (AP)
Bazı eleştirmenler, Friends'in çeşitlilikten yoksun olduğunu ve günümüzün kültürel meselelerine karşı modası geçmiş tutumlar sergilediğini dile getiriyor (AP)

30 yıl önce, New York'ta Central Perk adlı bir kafede 20'li yaşlarda 6 genç... 

Monica "şarapçı"yla ilişkisinden bahsediyor. Ross'un eşi onu bir kadın için terk etmiş. Rachel, sevmediği nişanlısıyla evlenmekten son anda vazgeçmiş. Gelinliğiyle, üstü başı perişan bir halde kafeye geliyor.

Herkesin favori 6'lısı

Marta Kauffman ve David Crane tarafından yaratılan Friends'in ilk bölümünün açılış sahnesinde Monica (Courteney Cox), Ross (David Schwimmer), Rachel (Jennifer Aniston), Chandler (Matthew Perry, geçen yıl ketamin zehirlenmesi nedeniyle yaşamını yitirdi), Joey (Matt LeBlanc) ve Phoebe (Lisa Kudrow) yer alıyor. Çok geçmeden bu ekip, herkesin favori 6'lısı haline geliyor.

22 Eylül 1994, günlerden perşembe. Yeni sezonun ilk haftasıydı ve NBC, televizyon tarihinin en popüler komedilerinden biri olacak Friends'i yayına sokmak üzereydi. 

Prömiyerini perşembe günleri saat 20.30'da, Mad About You ve Seinfeld'den sonra yaptı ve anında hit oldu.

Birinci sezonun ortalarında Friends, yüksek izlenme oranlarıyla rakiplerini bir bir geride bırakmaya başladı. Ve 2001-2002 sezonuna gelindiğinde, tüm televizyon kanallarındaki yapımlar arasında en çok izlenen dizi oldu.

Final bölümü 52,5 milyon izleyici çekti

Televizyon yazarlarına göre "küresel fenomen" ifadesinin bile yetersiz kaldığı, komediyi ve hatta insanların konuşma tarzlarını bile değiştiren Friends, halen milyonlarca dolar kazandırıyor. 

10 yıl ve 10 sezon boyunca devam eden dizi, Warner Bros'a tahmini 4,8 milyar dolar kazandırdı. 2004'teki final bölümüyse 52,5 milyon izleyici çekti.

Ana kadronun "hepimiz birimiz için" dediği meşhur maaş pazarlığı anlaşması, her birine bölüm başına 1 milyon dolar ödenmesi anlamına geliyordu.

30. yıldönümüne özel içerikler

Yayın platformu Max, Friends'in 30. yıldönümü şerefine hayranların en sevdiği bölümler, özel görüntüler, uygulama içi sürprizler ve daha fazlasını içeren geniş kapsamlı bir küresel kampanya başlattı. Max'in Friends koleksiyon sayfasında ayrıca meşhur dizinin hayranlarını memnun edecek pek çok belgesel de yer alıyor.

Manhattan'da yaşayan 6 arkadaşın etrafında dönen Friends, 1994'ten 2004'e kadar NBC'de ekranlara gelmişti.

Dizi, 10 sezon boyunca 62 Emmy'ye aday gösterildi ve 2002'de 8. sezonuyla En İyi Komedi Dizisi ödülünü kazanmayı başarmıştı.

"Çocuğunuz 30 yaşına geldiğinde..."

Friends'in ortak yaratıcısı David Crane, 20 Eylül'de Marta Kauffman ve yönetici yapımcı Kevin Bright'la birlikte Today'de yayımlanan röportajda şunları söyledi:

Çocuğunuz 30 yaşına geldiğinde ve 'Bu nasıl oldu?' dediğinizde hissettiğiniz gibi bir şey olduğunu düşünüyorum.

Independent Türkçe, Forbes, Guardian, Deadline, Today, The Conversation