1200 yıllık devasa Viking mezarlığı bulundu

Bazı mezarlar "taştan teknelerle" çevrelenmişti.

Yüzlerce yıllık mezarlıkta çeşitli metal takılar tespit edildi (İsveç Ulusal Tarih Müzeleri)
Yüzlerce yıllık mezarlıkta çeşitli metal takılar tespit edildi (İsveç Ulusal Tarih Müzeleri)
TT

1200 yıllık devasa Viking mezarlığı bulundu

Yüzlerce yıllık mezarlıkta çeşitli metal takılar tespit edildi (İsveç Ulusal Tarih Müzeleri)
Yüzlerce yıllık mezarlıkta çeşitli metal takılar tespit edildi (İsveç Ulusal Tarih Müzeleri)

İsveç'te eski bir yerleşim yeri arayan arkeologlar, devasa bir Viking mezarlığı buldu. 

Ülkenin güneydoğusundaki Tvååker köyünde yapılacak yol çalışması öncesi bölgeyi inceleyen arkeologlar bir gömü alanı olduğunu fark etti.

İsveç Ulusal Tarih Müzeleri, 25 Ekim'de yapılan açıklamada 2019'a kadar süren çalışmalarda 139 ayrı mezar saptandığını ifade ediyor.

Tvååker'den tarihi destanlarda bahsedilmesine rağmen, bu mezarlığın yer üstündeki kalıntıları yakın zamana kadar bilinmiyordu.

Bilim insanları bunun, aradan geçen yıllarda yapılan tarım faaliyetlerinden kaynaklandığını düşünüyor.

Mezarlarda beklendiği gibi hem insan hem hayvan kemikleri tespit edildi. Sığır ve domuz adak amacıyla mezara konurken, köpeklerin ölen kişiye eşlik ettiği tahmin ediliyor. 

Araştırmacılar ayrıca hayvanlar yerleştirilmeden önce cesetlerin yakıldığını gösteren bulgular da edindi. 

MS 793 ila 1066'ya denk gelen Viking Çağı'ndaki ritüellerde, cesetler bir cenaze ateşinde yakılır, üstlerine inek veya domuz gibi hayvanlar konur ve mezar kapatılırdı.

Projeye liderlik eden Petra Nordin "Ölüler yakıldıktan sonra, muhtemelen yiyecek sunusu olarak küllerin üzerine yanmamış hayvanlar, genellikle de sığırlar yerleştiriliyordu" diye açıklıyor.

bthy
Ateşten büyük ölçüde etkilenen sikke, mezarlıktaki en eski mezarlarla aynı döneme ait (İsveç Ulusal Tarih Müzeleri)

Arkeologlar kemiklerin yanı sıra metal aksesuarlar, seramik kaplar ve bazı mezarların etrafına tekne şeklinde yerleştirilmiş büyük taşlar da buldu.

Ayrıca 795-806 dönemine tarihlenen, gümüş bir Arap sikkesinin parçası çıkması, mezarlığın hangi döneme ait olduğu hakkında fikir veriyor.

Mezarlardan birini özellikle ilgi çekici bulan Nordin "Mezarda 17 kap, insan ve hayvan kemiklerinin yanı sıra dokuma ağırlıklar ve demirden ok uçları vardı" diyerek ekliyor: 

Kare şeklindeki çukuru, yer üstündeki ölü yakma ateşine iyi bir hava akımı sağlayacak bir yapı olarak yorumladık.

Nordin gömü alanının sadece yüzde 6'sını kazdıklarını ve mezarlığın bağlı olduğu yerleşim birimini bulamadıklarını ifade ediyor. 

Yine de mezarlığın Tvååkersån Nehri'yle Järnbärarvägen diye bilinen antik bir yol arasındaki düz bir sırt üzerinde stratejik bir noktada yer alması, bu bölgenin Viking Çağı ticareti ve taşımacılığında önemli bir rol oynadığına işaret ediyor.

Arkeologlar bölgede yapılacak kazıların mezarlıkla ilgili soru işaretlerini gidereceğini umuyor.

Independent Türkçe, Live Science, Archaeology News



Uzaydan gelen gizemli sinyallerin sırrı çözüldü

Nötron yıldızından çıkan radyo dalgaları galaksideki yoğun plazmada ilerlerken birden fazla yola sapıyor ve sinyalin parlaklığı titrek görünüyor (Daniel Liévano/MIT News)
Nötron yıldızından çıkan radyo dalgaları galaksideki yoğun plazmada ilerlerken birden fazla yola sapıyor ve sinyalin parlaklığı titrek görünüyor (Daniel Liévano/MIT News)
TT

Uzaydan gelen gizemli sinyallerin sırrı çözüldü

Nötron yıldızından çıkan radyo dalgaları galaksideki yoğun plazmada ilerlerken birden fazla yola sapıyor ve sinyalin parlaklığı titrek görünüyor (Daniel Liévano/MIT News)
Nötron yıldızından çıkan radyo dalgaları galaksideki yoğun plazmada ilerlerken birden fazla yola sapıyor ve sinyalin parlaklığı titrek görünüyor (Daniel Liévano/MIT News)

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden (MIT) araştırmacılar, evrenin en gizemli patlamalarından birinin nereden geldiğini nihayet tespit etti.

Hızlı radyo patlamaları (fast radio burst / FRB), ilk kez 2007'de saptandıklarından beri bilim insanlarının kafasını kurcalıyor. 

İsminden de anlaşılabileceği gibi bu olaylar, çok kısa süren ve muazzam bir enerji açığa çıkaran radyo patlamalarını ifade ediyor. Saniyenin binde biri kadar kısa bir sürede Güneş'in üç günde saldığı kadar enerji ortaya çıkabiliyor. 

FRB'ler genellikle tekrar etmediği, yani bir kaynaktan sadece bir kere patlama sinyali geldiği için gökbilimciler bunlar üzerinde çalışmakta zorlanıyor. Yaklaşık 20 yıldır bu kadar büyük bir patlamayı neyin ürettiğini anlamaya çalışıyorlar. 

Bu patlamaların kaynağı olarak bazıları uzaylı medeniyetleri işaret etse de en güçlü aday magnetarlardı.

Magnetarlar çok güçlü bir manyetik alana sahip nötron yıldızlarını ifade ediyor. Büyük kütleli yıldızların süpernova patlaması sonrası ardında bıraktığı yoğun cisimlere nötron yıldızı deniyor.

MIT'den bilim insanları en azından bir FRB'nin magnetardan geldiğini ortaya koydu. Bulguları önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (1 Ocak) yayımlanan çalışmada, ilk kez bir FRB'nin kaynağı tespit edildi. 

Araştırmacılar 2022'de gözlemlenen, nispeten uzun ve güçlü bir FRB'ye odaklandı. 

200 milyon ışık yılı uzaktan gelen bu patlamanın kaynağını bulmak için sintilasyon denen bir olgudan yararlandılar.

Işık, uzayda ilerlerken yolu bozuluyor ve kat ettiği yol arttıkça daha titrek görünüyor. Gökyüzündeki yıldızların titremesi de sintilasyondan kaynaklanıyor. Daha yakın cisimlerden gelen ışık daha az bozulmaya uğradığı için daha az titrek görünüyor.

Ekip, 2022'deki FRB'nin parlaklığındaki değişimleri ve dalgaların yönündeki bozulmayı inceleyerek patlamanın, sinyale çok yakın bir kaynaktan geldiğini buldu.

Daha önceki bazı modellerde patlamanın daha uzakta yaşandığı öne sürülmüştü.

Yeni araştırmaya göre FRB, bir magnetarın en fazla 10 bin kilometre uzağından gelmişti. Ekip, magnetarların FRB ürettiğini gösteren ilk kanıtı bu şekilde sundu. 

Makalenin yazarlarından Kiyoshi Masui, "Magnetar diye bilinen bu yüksek seviyede manyetik nötron yıldızlarının etrafında atomlar var olamıyor; manyetik alan tarafından parçalanıyolar" diyerek ekliyor:

Burada heyecan verici olan şey, kaynağa yakın olan bu manyetik alanlarda depolanan enerjinin nasıl salındığını keşfetmemiz. Bu enerji, evrenin öteki ucundan görebileceğimiz radyo dalgaları halinde bükülüyor ve yeniden yapılandırılıyor.

Çalışmanın başyazarı Kenzie Nimmo ise "Bu parlak radyo salımlarının, yoğun plazmadan kaçıp kaçamayacağı epey tartışıldı" ifadelerini kullanıyor.

Bulgular bütün FRB'lerin magnetarlardan kaynaklandığı anlamına gelmiyor. Ancak yeni çalışmadaki yöntem kullanılarak diğer patlamaların nereden geldiği anlaşılabilir. 

Masui "Bu patlamalar her zaman oluyor" diyor: 

Meydana gelme biçimleri ve yerleri arasında büyük çeşitlilik olabilir. Sintilasyon tekniği, bu patlamaları yönlendiren çeşitli fiziksel süreçlerin anlaşılmasına katkı sağlayacak.

Independent Türkçe, Science Alert, Telegraph, MIT News, Nature