Antik Mısır'dan kalma tuhaf koyun boynuzları, arkeologları şaşkına çevirdi

Fotoğraf: (B. De Cupere)
Fotoğraf: (B. De Cupere)
TT

Antik Mısır'dan kalma tuhaf koyun boynuzları, arkeologları şaşkına çevirdi

Fotoğraf: (B. De Cupere)
Fotoğraf: (B. De Cupere)

Antik Mısır'dan kalma bir mezarlıkta tuhaf bir şekilde deforme olmuş koyun kafatasları bulan arkeologlar, insanların çiftlik hayvanlarının boynuzlarını değiştirmesine dair bilinen en eski örneği ortaya koydu.

Araştırmacılar Yukarı Mısır'daki Hierakonpolis'te yer alan ve yaklaşık MÖ 3700'e tarihlenen mezarlıkta büyük ve hadım edilmiş en az 6 erkek koyun kalıntısı da buldu.

Bilim insanları, kalıntıları ortaya çıkarılan eski koyunların boynuzlarının doğal halindeki gibi yana dönük olmadığını söylüyor.

Araştırmada yer alan Belçikalı bilim insanları, bunun yerine boynuzların yukarı doğru baktığını, bazı koyunlardaysa boynuzların tamamen çıkarılmış gibi göründüğünü söylüyor.

dcev
Antik Mısır'da çiftlik hayvanı boynuzlarının deforme edildiğine dair en eski kanıt (Wim Van Neer et al., Journal of Archaeological Science (2024))

Journal of Archaeological Science'ta yayımlanan çalışmada araştırmacılar şöyle yazıyor: 

Boynuzlar yukarı doğru büyümeleri için kasten yönlendirilmiş ve bu durum üç vakada dik, paralel boynuzlarla sonuçlanmış.

Çiftlik hayvanlarının boynuzları, hayvanların birbirine karşı güvenliğini sağlamak ve onları daha kolay idare etmek için bugün bile dünya genelinde değiştiriliyor.

Daha önceki çalışmalarda bu uygulamanın geçmişi Antik Mısır'a kadar dayandırılsa da tam kökeni gizemini korumaya devam ediyor.
 

erfvgt
MÖ 3700 civarına tarihlenen eski koyun kafatasında, değişiklik yapıldığına dair belirtiler görülüyor (Wim Van Neer et al., Journal of Archaeological Science (2024))

Antik Mısır bir tarım toplumuydu ve sığır, koyun gibi çiftlik hayvanları firavunlar dönemi boyunca ve hatta hanedan öncesi dönemde bile kullanılıyordu.

Et, kemik iliği, yağ ve süt ürünleri sağlayan sığırlar, nüfusun beslenme gereksinimlerinin çoğunu karşılıyordu.

Ancak bazı eski çiftlik hayvanlarının istenen görevleri yerine getirebilmesi için sadece idare edilmeleri değil, aynı zamanda vücutlarının da fiziksel olarak değiştirilmesi gerekiyordu.

Bu işlemlerden biri, hayvanın kasten veya istemeden bakıcısını yaralama ihtimalini azaltmak için sığır ve koyun boynuzlarının çıkarılması ya da değiştirilmesiydi.

Boynuzları deforme edilmiş sığırların bilinen en eski sanatsal tasvirleri, yaklaşık MÖ 2686'yla MÖ 2160 arasındaki Eski Krallık dönemine tarihlenen bir elitin mezarında bulunmuştu.
 

dc6u
Antik Mısır'dan kalma koyun kafatasında, üzerinde değişiklik yapıldığına dair işaretler var (Wim Van Neer et al., Journal of Archaeological Science (2024))

Son çalışmada saptanan değiştirilmiş koyun kafatasları çok daha eski görünüyor.

Araştırmacılara göre Hierakonpolis'teki bu koyun kalıntıları, insanların çiftlik hayvanlarının boynuzlarını değiştirdiği en eski vakayı ve bu işlemin koyunlara uygulanmasının ilk kanıtını sunuyor.

Kafatasları ve boynuz çekirdeği kalıntılarının analizi, boynuzları paralel, yukarı dönük bir hale getirmek için Antik Mısırlıların koyun boynuzlarını tabanlarından kırıp birbirine bağladığına işaret ediyor.

Bulgular, Antik Mısırlıların boynuzları şekillendirmeye çoktan aşina olduğunu gösteriyor ve uygulamanın Nil Vadisi'nde uzun bir geçmişi olduğunu doğruluyor.

Independent Türkçe



Uzaydan sahil temizliği: Plastik atıklar uydularla tespit edilecek

Sahillerdeki plastikleri, çıplak gözle veya uydularla saptamak epey zorlu bir iş (Reuters)
Sahillerdeki plastikleri, çıplak gözle veya uydularla saptamak epey zorlu bir iş (Reuters)
TT

Uzaydan sahil temizliği: Plastik atıklar uydularla tespit edilecek

Sahillerdeki plastikleri, çıplak gözle veya uydularla saptamak epey zorlu bir iş (Reuters)
Sahillerdeki plastikleri, çıplak gözle veya uydularla saptamak epey zorlu bir iş (Reuters)

Bilim insanları sahillerdeki plastik atıklarını uzaydan tespit etmeyi sağlayan bir yöntem geliştirdi. 

Okyanus ve denizlerdeki plastik kirliliği bu ekosistemlerde yaşayan canlıların hayatını riske atarken, sahillerdeki çöpler de ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Örneğin bölgede yaşayan hayvanlar plastiklere takılıp yaralanabiliyor. Ayrıca kıyıdaki kirlilik suya taşınarak daha küçük parçalara ayrılıyor. 

Balıkların yediği bu mikro veya nano plastikler, besin zincirine girerek bu yolla insanlar tarafından da tüketilebiliyor. 

Uluslararası Kıyı Temizliği ve Okyanus Koruma Örgütü, 2021'de 97 ülkeden gönüllülerin dünya çapındaki sahillerde yaklaşık 4 bin ton çöp topladığını tahmin ediyor.

Diğer yandan sahillerdeki plastikleri tespit etmek sudakilerden daha zor. Uydular okyanuslardaki çöpleri ayırt edebiliyor ancak kıyılardakileri kum veya çevredeki bitkilerden ayırmakta güçlük çekiyor.

Marine Pollution Bulletin adlı hakemli dergide yayımlanan yeni çalışmayla birlikte bu durum değişebilir. 

Avustralya'daki RMIT Üniversitesi'nden araştırmacılar, plastiklerden yansıyan ışık örüntülerini ayırt edebilen Sahil Plastik Atık İndeksi (Beached Plastic Debris Index / BPDI) adlı bir indeks geliştirdi. 

BPDI, uyduların çektiği sahil görüntülerinde plastikleri saptayabilen bir filtre görevi görüyor. 

Bilim insanları bu yöntemi test etmek için yeryüzünden 617 kilometre yükseklikteki WorldView-3 uydusundan yararlandı.

Araştırmacılar bir geri dönüşün tesisinden, sahillerde bulunabilecek farklı türden 14 parça plastik alıp 2 metrekarelik bir alana yerleştirdi.

Daha sonra uydu bu bölgenin üstünden geçerek birkaç fotoğrafını çekti. Araştırmacılar kendi indekslerini bu görüntülere uyguladı. 

Ardından sonuçları ikisi karadaki, biri de okyanustaki plastikler için daha önce geliştirilmiş diğer üç indeksle karşılaştırdılar. 

BPDI, plastikleri saptamada diğerlerine kıyasla çok daha iyi bir performans sergiledi. 

Çalışmanın yazarlarından Dr. Mariela Soto-Berelov, "Bu inanılmaz derecede heyecan verici çünkü şimdiye kadar kıyı ortamlarındaki plastikleri uzaydan tespit eden bir aracımız yoktu" diyerek ekliyor:

Uydu görüntülerinin güzelliği, geniş ve ücra alanları düzenli aralıklarla yakalayabilmesi.

Öte yandan araştırmacılar indeksin, plastik su şişeleri ve poşetler gibi yarı saydam polimerleri tespit etmekte zorlandığı ifade ediyor.

Ekip, çalışmalarını sürdürmeyi ve indeksi gerçek sahillerde test etmeyi planlıyor.

Independent Türkçe, IFL Science, Popular Science, Marine Pollution Bulletin