Gıdıklanınca attığımız kahkahanın diğerlerinden farklı olduğu keşfedildi: Makineler ayırt edebiliyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Gıdıklanınca attığımız kahkahanın diğerlerinden farklı olduğu keşfedildi: Makineler ayırt edebiliyor

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni bir araştırma, insanların gıdıklandığında attıkları kahkahanın diğerlerinden, örneğin bir espri duyunca attıkları kahkahadan "tamamen farklı" olduğunu ileri sürüyor.

Amsterdam Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, hem makinelerin hem insanların farklı kahkaha tiplerini ayırt etmeyi öğrenebildiğini ve kahkaha gıdıklama kaynaklı olduğunda tespit edebildiğini söylüyor.

Gülmek karmaşık bir davranış ve benzer ifade şekilleri, şempanzeler, sincap maymunları ve köpekler de dahil olmak üzere birçok memelide görülüyor.

Kendisinin veya başkasının sesini daha önce duymamış sağır insanlar bile kahkaha atıyor, bu da genetik mekanizmaların süreçte bir rolü olduğuna işaret ediyor.

Ancak bilim insanları, kahkahanın oyun oynarken ya da komik bir şey izlerken olduğu gibi çeşitli biçimleri bulunduğunu ve bu ayrımları incelemenin, benzersiz işlevlerini anlamak için önem taşıyabileceğini söylüyor.
 

cdvfbg
Geçmişteki bir araştırma, kulakları gıdıklamanın vagus sinirini uyararak kalp sağlığına iyi geldiğini ortaya çıkarmıştı (Leeds Üniversitesi)

Gıdıklama, makak maymunları ve şempanzelerde bile görülen bir oyun oynama türü ve insanlarla diğer memelilerdeki oyun kahkahaları arasındaki en yakın evrimsel bağlantı.

Çarşamba günü Biology Letters'da yayımlanan yeni çalışmada; gıdıklama, şakalaşma, komedi performansları, eğlenceli oyunlar ve birinin talihsizlik yaşadığı anı görmek gibi gerçek hayattan anlar içeren yaklaşık 900 kahkaha kesitindeki ses bileşenleri incelendi.

Bilim insanları, bu kahkaha kayıtlarını bir makine öğrenimi algoritmasını eğitmek ve sınamak üzere kullandı.

Ardından ikinci bir deneyde, 200'ün üzerinde katılımcıya 900 kesitten 30'unu dinleterek gıdıklamanın tetiklediği kahkahaları tespit etmelerini istediler.

Katılımcılar, bu kahkahayı yüzde 60'ın üzerinde bir oranda doğru tespit ederken ikinci bir dinleyici grubu da bu tür kahkahaların daha az kontrollü duyulduğunu ifade etti.

Araştırmacılar, hem makine öğrenimi modelinin hem de insan deneklerin, gıdıklanma kaynaklı kahkahaları ayırt etmekte epey becerikli olduğunu keşfetti.

Bilim insanları, "Dinleyiciler, herhangi bir görsel ipucuna erişim olmaksızın gıdıklama kaynaklı kahkahaları doğru bir şekilde ayırt edebiliyor" diyor.

Elde ettiğimiz sonuçlar, gıdıklanmanın neden olduğu kahkahanın, eşsiz bir akustik ve algısal profile sahip olduğunu ortaya koyuyor.

Bilim insanları, gıdıklandığımızda kahkaha atma şeklimizin, diğer tetikleyicilerin neden olduğu kahkahalardan açıkça ayırt edilebildiği ve bunun evrim sürecinde korunmuş bir tepki olabileceğini sonucuna varıyor.

Örneğin gıdıklanmaya bağlı kahkahalarda daha fazla tahrik olma gözlemleniyor.

Araştırmacılar, bulguların makine öğreniminin karmaşık insan davranışlarındaki kalıpları ortaya çıkararak farklı davranışların evrimsel önemini aydınlatma potansiyeli de taşıdığına inanıyor.

Bilim insanları "Son yıllardaki teknolojik gelişmeler, davranışları doğal bir şekilde ortaya çıktıkları bağlamlarda incelememizi mümkün kılıyor ve makine öğrenimi, geçmişte bilinmeyen ayrımlara ışık tutuyor" diyor.
Independent Türkçe



Net sıfırın arkasındaki bilim insanları uyardı: Ülkeler kötüye kullanabilir

Araştırmacılar küresel sıcaklıkları düşürme hedefinde büyük ölçüde ormanlar gibi doğal karbon yutaklarına bel bağlanmasının yanıltıcı sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor (Reuters)
Araştırmacılar küresel sıcaklıkları düşürme hedefinde büyük ölçüde ormanlar gibi doğal karbon yutaklarına bel bağlanmasının yanıltıcı sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor (Reuters)
TT

Net sıfırın arkasındaki bilim insanları uyardı: Ülkeler kötüye kullanabilir

Araştırmacılar küresel sıcaklıkları düşürme hedefinde büyük ölçüde ormanlar gibi doğal karbon yutaklarına bel bağlanmasının yanıltıcı sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor (Reuters)
Araştırmacılar küresel sıcaklıkları düşürme hedefinde büyük ölçüde ormanlar gibi doğal karbon yutaklarına bel bağlanmasının yanıltıcı sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor (Reuters)

Küresel ısınmayla mücadelede net sıfır emisyon hedefinin bilimsel dayanağını geliştiren araştırmacılar, ülkelerin hile yapabileceğine dair uyardı. 

Net sıfır, esasen atmosfere salınan sera gazlarıyla atmosferden çıkarılan miktarın dengede olması anlamına geliyor.

Paris İklim Anlaşması'nda belirtilen küresel sıcaklık artışını 2 dereceyle sınırlama ve mümkünse 1,5 derecenin altında tutma hedefi kapsamında net sıfır temel bir yere sahip.

Orman ve turbalık gibi doğal karbon yutakları, insan kaynaklı karbon salımlarının yılda yaklaşık yarısını temizliyor. 

Ancak net sıfırın arkasındaki bilim insanları, bu doğal yutakların emdiği karbonun hesaba katılmasının küresel ısınmanın önüne geçmeyeceğini söylüyor.

Önde gelen hakemli dergi Nature'da 18 Kasım Pazartesi günü yayımlanan makalede, doğal yutakların temizlediği karbonu dahil eden ülkelerin aslında net sıfırla amaçlanan hedefe ulaşmadan, ulaşıyormuş gibi görünebileceği ifade ediliyor.

Küresel sıcaklıkların yükselmesini durdurmak için salımların, kara ve okyanusların "pasif" temizliğine dayanmadan net sıfıra ulaşması gerekiyor. Bu sayede doğal yutakların fazla karbondioksiti emmeyi sürdürerek gazın atmosferik oranlarını düşürmesi ve okyanusun derinlerinde devam eden ısınmayı dengelemesi mümkün olabilir.

Ancak pek çok ülke net sıfır hedeflerine doğal yutakları da dahil ediyor. 

Norveç'teki CICERO Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi'nden ve çalışmanın yazarlarından Glen Peters, "Bazı ülkeler bunu kasten kötü niyetli bir şekilde kullanabilir" diyerek ekliyor: 

Bu durum, toplam arazileri içinde geniş orman alanlarına sahip ülkelerde daha büyük bir sorun yaratacak.

Bilim insanları 11-22 Kasım'da Azerbaycan'da düzenlenen COP29 İklim Zirvesi'nde net sıfırın ne anlama geldiğinin açıkça belirtilmesi çağrısı yaparak "jeolojik net sıfıra" dikkat çekiyor.

Oxford Üniversitesi'nden çalışmaya liderlik eden Myles Allen, "Ülkelerin jeolojik net sıfır ihtiyacını kabul etmesi gerekiyor" diyor: 

Yani 2050 civarında halen fosil yakıtları kullanarak karbondioksit üretiyorsanız, ürettiğiniz karbondioksiti toprağa geri vermeye yönelik bir planınız olması gerekiyor.

Araştırmacılar doğal karbon yutaklarının korunması gerektiğini de vurguluyor. Ayrıca bunların sadece yeni bir orman dikilmesi gibi durumlarda net sıfır hedefinde hesaba katılabileceğini ekliyorlar.

"Pasif karbon yutaklarını korumak zorundayız. Ormanlarımızı ve okyanuslarımızı korumak zorundayız çünkü net sıfır emisyonun insanlara vaat ettiğimiz şeyi yapabilmesi, yani küresel ısınmayı durdurması için bu karbon yutağı hizmetini sağlamalarına ihtiyacımız var" diyen Allen ekliyor: 

Ancak bu pasif yutaklar, devam eden fosil yakıt kullanımını bir şekilde telafi ediyormuş gibi davranamayız.

Independent Türkçe, Guardian, New Scientist, Nature