Gladyatör 2'deki deniz savaşları gerçek miydi?

Ridley Scott'ın Gladyatör 2'si "Tam bir Hollywood saçmalığını" satmakla suçlanıyor ancak filmin birçok yönü tarihi kayıtlarla destekleniyor.

Ridley Scott'ın Gladyatör 2'sinde Kolezyum'da deniz savaşı yapılıyor (Paramount Pictures)
Ridley Scott'ın Gladyatör 2'sinde Kolezyum'da deniz savaşı yapılıyor (Paramount Pictures)
TT

Gladyatör 2'deki deniz savaşları gerçek miydi?

Ridley Scott'ın Gladyatör 2'sinde Kolezyum'da deniz savaşı yapılıyor (Paramount Pictures)
Ridley Scott'ın Gladyatör 2'sinde Kolezyum'da deniz savaşı yapılıyor (Paramount Pictures)

Ridley Scott'ın Gladyatör 2 (Gladiator 2) filmi bu hafta ABD sinemalarında gösterime girdiğinde, bazı izleyiciler Roma'daki Kolezyum'un deniz savaşlarına ev sahipliği yapmak üzere sular altında bırakıldığı muhteşem sahnelerin, yönetmenin aşırı aktif hayal gücünün ürünü olduğunu düşünebilir.

Nitekim klasik bilimler profesörü Dr. Shadi Bartsch kısa süre önce filmin bazı unsurlarını "Tam bir Hollywood saçmalığı" diye tanımlamıştı.

Ancak Scott, Kolezyum'daki su savaşları fikrini kendisinin icat ettiği görüşüne sertçe karşı çıkıyor.

Collider'dan bir muhabirin sorularını yanıtlayan 86 yaşındaki yönetmen, "Kesinlikle yanılıyorsunuz" dedi.

Kolezyum suyla doluydu ve deniz savaşları vardı.

Muhabir, Dr. Bartsch'ın özellikle eleştirdiği bir nokta olan savaşlarda köpekbalıklarının da oluşunun doğruluğunu sorduğunda Scott şu yanıtı verdi:

Dostum, eğer bir Kolezyum inşa edebiliyorsan, onu lanet suyla doldurabilirsin. Şaka mı yapıyorsun? Ve denizden bir ağ içinde birkaç köpekbalığı almak mı? Şaka mı yapıyorsun? Tabii ki yapabilirler!

Scott'ın iddiaları tarihi kayıtlar tarafından büyük ölçüde destekleniyor. Kolezyum MS 80'de İmparator Titus tarafından açıldığında, naumachiae diye bilinen iki deniz savaşının sahnelendiği 100 gün süren törenler düzenlenmişti.

Bunlardan biri yakındaki Augustinian havzasında, diğeriyse Kolezyum'un içinde yapılmıştı.

O dönemin Romalı tarihçisi Cassius Dio, köpekbalıkları yerine atlar ve boğalar da dahil olmak üzere, hayvanların gösteriye katıldığını yazmış, bu da suyun nispeten sığ olduğunu gösteriyor.

Cassius Dio, "Titus aynı tiyatroyu aniden suyla doldurdu ve sıvı elementte tıpkı karadaki gibi hareket etmeleri öğretilen atları, boğaları ve diğer bazı evcilleştirilmiş hayvanları getirdi" diye yazmış.

Ayrıca gemilerde insanlar da getirmiş, onlar da Kerkyralılar ve Korintliler kılığına girerek orada bir deniz savaşına girişmişti.

Kerkyralılar ve Korintliler arasındaki bu savaş M.Ö. 434'te Peloponez Savaşı'nın başlamasına neden olmuştu. Dolayısıyla, Kolezyum'da yeniden canlandırılmasından 500 yıldan biraz daha uzun süre önce gerçekleşmiş olmalı.

Öte yandan, Dr. Bartsch'ın Antik Romalıların köpekbalığının ne olduğunu bile bilemeyeceği iddiası kesinlikle doğru değil. Yaşlı Pliny gibi Romalı doğa bilimciler tarafından hakkında yazılar yazılmış ve Pompeii'den iyi korunmuş bir MÖ ikinci yüzyıl mozaiği de dahil sanat eserlerinde tasvir edilmişler.

Gladyatör 2'de dövüşçülerin Kolezyum'da gergedanlara bindiğini gösteren sahneler sanatsal özgürlük olabilir ancak gergedanlar, filler, boğalar, ayılar, aslanlar, panterler ve timsahlar gibi egzotik hayvanların hepsinin Roma'ya getirildiği ve genellikle arenada birbirleriyle karşı karşıya getirildiği doğru.

Gladyatör 2, Türkiye'de sinemalarda.

Independent Türkçe



Savaşın, çocukların DNA'sı üzerindeki etkisi ortaya kondu

Suriye'de 2011'de patlak veren iç savaşın ardından milyonlarca çocuk mülteci oldu veya ülke içinde yerinden edildi (Reuters)
Suriye'de 2011'de patlak veren iç savaşın ardından milyonlarca çocuk mülteci oldu veya ülke içinde yerinden edildi (Reuters)
TT

Savaşın, çocukların DNA'sı üzerindeki etkisi ortaya kondu

Suriye'de 2011'de patlak veren iç savaşın ardından milyonlarca çocuk mülteci oldu veya ülke içinde yerinden edildi (Reuters)
Suriye'de 2011'de patlak veren iç savaşın ardından milyonlarca çocuk mülteci oldu veya ülke içinde yerinden edildi (Reuters)

Bilim insanları savaşın çocuklarda DNA düzeyinde olumsuz etkiler yaratabildiğini ortaya koydu. 

Savaş ve çatışma ortamının çocukların ruh sağlığı üzerinde ciddi, uzun süreli bir yansıması olabileceği biliniyor. 

Diğer yandan biyolojik açıdan nasıl bir hasar aldıkları hakkında daha az araştırma yürütüldü.

Birleşik Krallık'taki Surrey Üniversitesi'nin liderliğindeki araştırma ekibi, Lübnan'daki gayriresmi yerleşimlerde yaşayan Suriyeli mültecilerle bir çalışma yürüttü.

JAMA Psychiatry adlı hakemli dergide dün (20 Kasım) yayımlanan çalışmada, 6-19 yaşındaki 1507 mülteciden tükürük örnekleri alındı. 

Bilim insanları daha sonra bu örneklerdeki DNA metilasyonunu (DNAm) inceledi. DNA'daki biyolojik bir süreç olan metilasyonda DNA kodu değişmeden genler açık veya kapalı duruma geçiyor.

Normal gelişimde önemli bir rol oynayan DNAm, beslenme biçimi, stres ve travmadan etkilenebiliyor.

Araştırmacılar ayrıca çocuklar ve onların bakımını üstlenen kişilerle anketler yaparak savaşla ilgili olaylara ne kadar maruz kaldıklarını belirlemeye çalıştı.

Bulgular, savaşın DNAm'de değişikliklere yol açtığını ve bunun çocukların fiziksel ve zihinsel sağlığı üzerinde uzun vadeli bir etki bırakabildiğini gösteriyor. 

Değişimlerden bazıları, sinir hücrelerinin iletişim kurması ve hücrelerdeki materyallerin taşınması gibi kritik işlevlerde yer alan genlerle bağlantılıydı.

Sözkonusu değişimler DNA dizilimini değiştirmiyor. Ancak yoksulluk ve zorbalık gibi travmatik olaylarda benzer etkilere bugüne kadar rastlanmadı. Bu da savaşın çocukların biyolojisinde çok daha farklı bir etki yarattığını ortaya koyuyor.

Bilim insanları DNAm değişimlerinin kız ve oğlan çocuklarındaki farklılıklarını da analiz etti. 

İki cinsiyet de durumdan etkilenmesine karşın savaş olaylarına maruz kalan kız çocuklarının, özellikle stres tepkisi ve beyin gelişimiyle bağlantılı genlerde daha ciddi DNA değişiklikleri gösterdiğini saptadılar.

Makalenin başyazarı Michael Pluess "Savaşın çocukların ruh sağlığı üzerinde olumsuz bir etki yarattığı yaygın bir bilgi olsa da çalışmamız, bu etkinin altında yatan biyolojik mekanizmalara dair kanıtlar buldu. Ayrıca savaşın daha yavaş epigenetik yaşlanmayla bağlantılı olduğunu keşfettik; bu da savaşın çocukların gelişimini etkiliyor olabileceği anlamına gelebilir" diyor:

Sonuç olarak çalışmamız, savaşın ortasında kalan milyonlarca çocuk için zihinsel stresin ötesinde, savaşın trajik maliyetinin daha net bir resmini çiziyor.

Independent Türkçe, Science Daily, National News, JAMA Psychiatry