Belirli bir bölgedeki yağlanma, Alzheimer'ı 20 yıl önceden haber veriyor

Hayatın ileri dönemlerinde ortaya çıkan demansın, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi yollarla önüne geçilmesi mümkün (Unsplash)
Hayatın ileri dönemlerinde ortaya çıkan demansın, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi yollarla önüne geçilmesi mümkün (Unsplash)
TT

Belirli bir bölgedeki yağlanma, Alzheimer'ı 20 yıl önceden haber veriyor

Hayatın ileri dönemlerinde ortaya çıkan demansın, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi yollarla önüne geçilmesi mümkün (Unsplash)
Hayatın ileri dönemlerinde ortaya çıkan demansın, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz gibi yollarla önüne geçilmesi mümkün (Unsplash)

Karın bölgesindeki yağlanmanın, Alzheimer'ı 20 yıl önceden haber verebileceği bulundu. 

Demansın en yaygın biçimi olan Alzheimer, düşünme ve hafıza becerilerinde gerilemeyle kendini gösteriyor.

Bilim insanları, hastalık ortaya çıkmadan önce tespit edilebilecek işaretleri araştırırken, obezitenin önemli bir risk faktörü olduğu zaten biliniyordu.

Öte yandan orta yaş grubundaki bireylerde farklı yağ türlerinin oranının etkisine dair daha sınırlı bilgi var.

St. Louis'deki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Dr. Cyrus Raji ve ekip arkadaşları, vücuttaki farklı yağ tiplerinin oranıyla Alzheimer'la bağlantılı proteinlerin ilişkisini inceledi. 

Bulgularını Kuzey Amerika Radyoloji Derneği'nin 2 Aralık Pazartesi günü düzenlenen yıllık konferansında sunan araştırmacılar, 40-50 yaşındaki kişilere odaklandı.

Çalışma kapsamında bilişsel bir sorun yaşamayan 80 kişinin deri altı yağı ve viseral yağ oranları analiz edildi. Katılımcıların ortalama vücut kitle indeksi 32'yken, 30 üstü obez kabul ediliyor.

Gizli yağ diye de bilinen viseral yağ, karın bölgesindeki organların etrafını saran yağları ifade ediyor. Vücuttaki yağın yaklaşık yüzde 90'ını oluşturan deri altı yağından farklı olan viseral yağ, ciddi sağlık sorunları yaratabiliyor.

Dr. Raji "Obezitenin 40 ve 50 gibi orta yaşlarda, genellikle 60, 70 veya 80'li yaşlara kadar semptom göstermeyen Alzheimer hastalığı için nasıl bir risk faktörü olduğunu anlamaya çalışıyoruz" diye açıklıyor.

Bilim insanları beyin taramaları kullanarak Alzheimer'ın ortaya çıkma sürecinde beyinde biriken amiloid ve tau proteinlerinin oranını inceledi.

Aynı ekip daha önce amiloid birikimiyle viseral yağ arasında ilişki olduğunu saptamıştı. Yeni araştırmadaysa viseral yağ oranıyla, Alzheimer semptomları görülmeden çok önce iki proteinin de birikimi arasında paralellik olduğu tespit edildi.

Dr. Raji bulguları şöyle değerlendiriyor: 

Yüksek miktarda visseral veya gizli yağın, Alzheimer hastalığının en erken semptomları ortaya çıkmadan 20 yıl öncesine kadar anormal derecede yüksek tau proteinleriyle ilişkili olduğunu ilk kez gösteriyoruz.

Araştırmacılar viseral yağın iltihaplanmayı artırdığını ve bunun, deri altı yağlanmasından daha kötü olduğunu söylüyor. Dr. Raji viseral yağın organlara yakınlığından dolayı daha fazla kan akışı aldığını ifade ediyor.

Dr. Raji, "Düşük kan akışıyla, daha hasta görünen beyinleri takip edebiliyoruz" diyor. 

ABD'nin Florida eyaletindeki Nörodejeneratif Hastalıklar Enstitüsü'nden Dr. Richard Isaacson, beynin hafıza merkezindeki kan akışının düşmesinin, Alzheimer için bir başka önemli belirteç olan küçülmeye yol açabileceğini belirtiyor. Dr. Isaacson, yer almadığı araştırma hakkında CNN'e yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullanıyor:

Çalışma, bu ilişkileri bilişsel gerileme ve tanıdan yıllar önce tespit ettiği için dikkati göbek yağını azaltmaya odaklanmanın, Alzheimer'la mücadelede etkili bir araç olabileceğini gösteriyor.

Dr. Isaacson, karın bölgesindeki yağlanmayı azaltmak için haftada birkaç kez 45-60 dakikalık tempolu yürüyüşler yapılmasını öneriyor.

Independent Türkçe, Science Daily, CNN, Kuzey Amerika Radyoloji Derneği



"Şoke edici" keşifte sincapların kemirgenleri avlayıp yediği tespit edildi

Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)
Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)
TT

"Şoke edici" keşifte sincapların kemirgenleri avlayıp yediği tespit edildi

Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)
Kaliforniya yer sincabı, yeni avladığı Kaliforniya tarla faresini yiyor (Sonja Wild ve diğerleri, Journal of Ethology)

Kaliforniya'da bilim insanları ilk kez, tarla farelerini avlayan ve yiyen sincapların etobur davranışlarına dair "şoke edici" kanıtlar buldu.

Yer sincapları genellikle yanaklarını kabuklu yemiş, tohum ya da tahılla doldururken görülüyor ve bu da onların tahıl tüketen bir tür olduğunu gösteriyor.

Ancak Journal of Ethology adlı bilimsel dergide yayımlanan son keşif, sincapların sanılandan daha esnek bir beslenme düzenine sahip fırsatçı omnivorlar olabileceğini gösteriyor.

Çalışmada, Kaliforniya Davis Üniversitesi'nden bilim insanları Haziran ve Temmuz 2024 arasında sincapların tarla fareleriyle 74 etkileşimini inceledi.

Etkileşimlerin yüzde 42'sinden fazlasının, küçük kemirgenlerin yer sincapları tarafından bilfiil avlanmasını içerdiğini buldular.

Biyoloji doçenti ve çalışmanın baş yazarı Jennifer E. Smith, "Bu şoke ediciydi" dedi.

Bu davranışı daha önce hiç görmemiştik. İşte bilimde daha önce hiç karşılaşılmamış bu davranış, çevremizdeki dünyanın doğal tarihi hakkında öğrenecek daha çok şey olduğu gerçeğine ışık tutuyor.

Başlangıçta, lisans öğrencileri sahada gördüklerinin videosunu gösterdiğinde, Dr. Smith gözlerine "inanamadığını" söyledi.

O andan itibaren bu davranışı neredeyse her gün gördük. Bakmaya başladığımızda her yerde görmeye başladık.

csvfdbgnh
Conta Costa County'deki Kaliforniya yer sincabı avladığı tarla faresiyle birlikte koşuyor (Sonja Wild/UC Davis)

Araştırmacılar, iki aydan kısa süre içinde her yaştan yer sincabının tarla faresi için avlandığı, yediği ve rekabet ettiği çok sayıda örneği belgeledi.

Sincapların etobur yaz davranışlarının temmuzun ilk iki haftasında zirve yaptığını ve bunun da yerel parktaki tarla faresi sayısındaki patlamayla bağlantılı olduğunu tespit ettiler.

Sincapların diğer memelileri avladığını gözlemlemeyen araştırmacılar, bu davranışın av mevcudiyetindeki geçici bir artış karşılığında ortaya çıkmış olabileceğinden şüpheleniyor.

Araştırmanın bir diğer yazarı Sonja Wild, "Kaliforniya yer sincaplarının davranışsal bakımdan esnek olmaları ve yiyecek mevcudiyetindeki değişikliklere yanıt verebilmeleri, insanların varlığı nedeniyle hızla değişen ortamlarda varlıklarını sürdürmelerini sağlayabilir" dedi.

Rakun, çakal ve benekli sırtlan gibi birçok memeli türünün "inanılmaz fırsatçılar" olduğu ve avlanma stratejilerinde gösterdikleri büyük esnekliğin insanların değiştirdiği ortamlara uyum sağlamalarına katkı sunduğu biliniyor.

Yeni bulgular bu listeye sincapları da ekliyor.
 

hnjyukı
Kaliforniya yer sincabı Bay Area'daki bir parkta avladığı tarla faresiyle besleniyor (Sonja Wild, UC Davis)

Ancak bu davranışın sincaplar arasında ne kadar yaygın olduğu gibi pek çok soru hâlâ cevapsız. Araştırmacılar şimdi bu davranışın ebeveynden yavruya geçip geçmediğini, nasıl aktarıldığını ve Kaliforniya'nın ekolojisini nasıl etkilediğini anlamayı umuyor.

Ayrıca yer sincapları ve tarla fareleri arasında yeni bulunan ilişkinin türler arasında hastalıkların sıçramasını nasıl etkileyebileceğini anlamaya çalışıyorlar.

Araştırmacılar, "Çalışma popülasyonumuzda herhangi bir hastalık belirtisi gözlemlememiş olsak da buradaki davranışlar konak-parazit dinamiklerini etkileyebilir" sonucuna vardı.

Independent Türkçe