Evrimsel silahlanma yarışının en eski kanıtı ortaya çıktı

Bulgular, Kambriyen Patlaması'nın nasıl gerçekleştiğine ışık tutuyor

Lapworthella fasciculata'nın kabuğundaki delikler, canlıların evrimindeki en önemli olaylardan birinin gizemini aydınlatıyor (Current Biology)
Lapworthella fasciculata'nın kabuğundaki delikler, canlıların evrimindeki en önemli olaylardan birinin gizemini aydınlatıyor (Current Biology)
TT

Evrimsel silahlanma yarışının en eski kanıtı ortaya çıktı

Lapworthella fasciculata'nın kabuğundaki delikler, canlıların evrimindeki en önemli olaylardan birinin gizemini aydınlatıyor (Current Biology)
Lapworthella fasciculata'nın kabuğundaki delikler, canlıların evrimindeki en önemli olaylardan birinin gizemini aydınlatıyor (Current Biology)

Bilim insanları evrimsel silahlanma yarışının en eski örneğini buldu. 

Yaklaşık 540 milyon yıl önce başlayan Kambriyen Patlaması sırasında, daha önce eşi görülmemiş bir hayvan türü çeşitliliği ortaya çıkmıştı.

Bilim dünyası, bu hızlı çeşitlenmenin nedenini uzun süre anlamaya çalıştı. Önde gelen teorilerden biri de evrimsel silahlanma yarışı denen bir sürece işaret ediyor.

Bu süreç, hem av hem de avcıların hayatta kalmak için sürekli yeni yöntemler geliştirmesini gerektiriyor. Örneğin bazı yarasa türleri, güveleri tespit edebilmek için biyosonar (ses dalgalarıyla algılama) özelliği geliştirdi. Daha sonra av olmak istemeyen güveler, karşı sonarlarıyla yarasaların kafasını karıştırmaya başladı. 

Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nden Russell Bicknell "Avcı-av etkileşimleri sık sık Kambriyen Patlaması'nın ana itici gücü olarak anlatılır" diyerek ekliyor: 

Ancak avın, avlanmaya doğrudan yanıt verdiğini ve avcının da aynı şeyi yaptığını gösteren deneysel kanıtlar çok az.

Bicknell ve ekip arkadaşları, aradıkları kanıtı Güney Avustralya'da buldu. Araştırmacılar,  Kambriyen döneminde yaşamış Lapworthella fasciculata adlı bir türün 200'den fazla fosilleşmiş örneğini keşfetti. 

Bulguları hakemli dergi Current Biology'de yayımlanan çalışmada incelenen örneklerin boyutu, bir kum tanesinden elma çekirdeğine kadar değişiyor. 

Araştırmacılar, örneklerin üstündeki deliklerin konumu ve incelenen tüm kabukların aynı yerinde bulunmaları nedeniyle delikleri, avcı bir hayvanın açtığını düşünüyor.

Bilim insanları, örneklerin yaşlarını belirleyerek kabukların, bir dizi delik açılmasından sonra kalınlaştığını tespit etti. Ayrıca delikli kabukların sıklığı zaman içinde azalıyordu. 

Ancak bir solucan veya yumuşakça türü olduğu düşünülen avcı hayvan, zaman içinde delici aletini geliştirerek deliklerin tekrar artmasına yol açmıştı. Bunun karşısında L. fasciculata'nın kabuğunu daha kalın hale getirmesiyle delikli örneklerin azaldığı görüldü. 

Bilim insanları yaklaşık 517 milyon yıl önce yaşanan bu olayın, evrimsel silahlanma yarışının en eski örneği olduğunu söylüyor.

Bicknell, "İlk kez bu kritik öneme sahip evrimsel kayıt, avlanmanın erken hayvan ekosistemlerinin çoğalmasında önemli bir rol oynadığını ve Kambriyen Patlaması sırasında bu tür fenotipik değişikliklerin ne kadar hızlı ortaya çıktığını gösteriyor" diyor.

Independent Türkçe, Science Alert, BBC Discover Wildlife, Current Biology



Roma'nın gaspçı imparatorunu resmeden altın sikkeler, arkeologları heyecanlandırdı

Araştırmacılar her bir sikkenin yaklaşık 4,5 gram ağırlığında olduğunu hesapladı (INRA)
Araştırmacılar her bir sikkenin yaklaşık 4,5 gram ağırlığında olduğunu hesapladı (INRA)
TT

Roma'nın gaspçı imparatorunu resmeden altın sikkeler, arkeologları heyecanlandırdı

Araştırmacılar her bir sikkenin yaklaşık 4,5 gram ağırlığında olduğunu hesapladı (INRA)
Araştırmacılar her bir sikkenin yaklaşık 4,5 gram ağırlığında olduğunu hesapladı (INRA)

Arkeologlar, Roma imparatorlarını ve bir gaspçıyı resmeden 1700 yıllık altın sikkeler buldu.

Lüksemburg'un kuzeyindeki Holzthum köyünde kazı yapan araştırmacılar, kule benzeri küçük bir Antik Roma kalesinin temellerinin yakınına gömülmüş 141 altın sikkeyi gün yüzüne çıkardı. 

Bilim insanları sikkelerin MS 364 ila 408'de basıldığını tespit etti. Paraların üzerinde 8 ayrı Roma imparatorunun yüzü kazınmıştı. Ancak araştırmacılar, bazılarında beklemedikleri bir hükümdarın yüzünü gördü: Eugenius.

Retorik öğretmeni ve saray görevlisi Eugenius, II. Valentinianus'un ölümünün ardından, üst düzey bir asker olan Arbogastes tarafından Roma İmparatorluğu'nun batı kısmının hükümdarı ilan edilmişti.

Doğuyu yöneten I. Theodosius tarafından tanınmayan Eugenius, gaspçı diye anılıyor. Theodosius, imparatorluğu aslında Arbogastes'in yönettiğini düşünerek Frigidus Muharebesi'ni başlattı.

Muharebe, Eugenius'un mağlubiyeti ve ölümüyle sonuçlanırken, Arbogastes'in intihar ettiği düşünülüyor.

Böylece Eugenius, 392'den 394'e kadar sadece iki yıl hükmetti.

dvfbthy
Eugenius'un yüzünü taşıyan üç tane sikke bulundu (INRA)

Arkeologlar hükümdarlığı çok kısa sürdüğü için Eugenius sikkelerine epey nadir rastlandığını söylüyor.

Lüksemburg'daki Ulusal Arkeoloji Araştırmaları Enstitüsü'nden (INRA) yapılan açıklamada, "Bu büyük bir arkeolojik keşif çünkü antik bir para koleksiyonunun tamamını arkeolojik bağlamı içinde inceleyebilmek son derece nadir bir durum" ifadeleri yer aldı.

INRA yönetimindeki kazılar 2020'den 2024'e kadar devam ederken bulgular, tarihi önemi nedeniyle neredeyse 4 yıl boyunca gizli tutuldu. 

Bağımsız bir incelemede altın sikkelerin toplam değeri 308 bin 600 euro olarak hesaplandı. Yapılan açıklamada, kültürel mirasa ilişkin yasal hükümler uyarınca bu meblağın bulgular üzerinde yasal haklara sahip olanlara (mülk sahipleri gibi) ödendiği belirtildi.

Bilim insanları Roma İmparatorluğu'nun batısında yaşananlara dair yeni bilgiler ortaya çıkarmasını umdukları çalışmalara devam etmeyi ve bulgularını hakemli bir dergide yayımlamayı planlıyor.

Independent Türkçe, Live Science, INRA, British Museum