İnkaların gizli tünel ağı bulundu

Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)
Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)
TT

İnkaların gizli tünel ağı bulundu

Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)
Her yıl milyonlarca turist, dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya seyahat etmeden önce Cusco'da konaklıyor (AFP)

Yüzyıllar süren spekülasyonların ardından Peru'daki arkeologlar, İnkalar tarafından inşa edildiği düşünülen bir yeraltı tünel ağının varlığını doğruladı.

Bu çığır açan keşifte, Machu Picchu yakınlarındaki tarihi Cusco kentinin altında 1,5 kilometreden fazla sokak ağı bulundu.

Peru Arkeologlar Birliği'ne göre, Quechua dilinde labirent anlamına gelen "chincana", kentin Güneş Tapınağı'nı kadim Sacsayhuaman kalesine bağlıyor.

Arkeologlar Jorge Calero ve Mildred Fernandez düzenledikleri basın toplantısında tünellerin üç kolunun daha tespit edildiğini ve bunların her birinin kentin farklı bölgelerine açıldığını söyledi. Chincana tünelinin en derin noktasının yaklaşık 2,5 metre derinlikte olduğu söyleniyor.

16. ve 18. yüzyıllar arasında yazılmış tarihi kayıtlarda bahsedilmesinin ardından tünellerin aranmasına başlandı.

İspanyol bir rahibin 1594'te yazdığı anlatıda, ana tünelin tapınaktan başlayıp Cusco Katedrali'nin arkasındaki piskoposun evinin altından geçerek Sacsahuaman kalesinde son bulduğu belirtiliyor.

Tünellerin yerini belirlemek için ses testi ve radar kullanan araştırmacılar, muhtemelen taştan inşa edilmiş ve oyma kirişlerle çatılmış duvarların, sokakların 1,4 ila 2,5 metre altında olduğunu ortaya çıkardı.

Palomino şunları söyledi:

Şimdi Chincana'ya girebilmek için kilit noktalarda kazı yapmamız gerekiyor, belki mart ya da nisanda.

UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Cusco, İnka İmparatorluğu'nun tarihi başkentiydi. Her yıl milyonlarca turist ziyaret ediyor ve birçoğu dünyanın 7 harikasından biri olan Machu Picchu'ya yolculuklarına başlamadan önce bu şehirde konaklıyor.

İnka yönetimi altında Cusco, farklı dini ve idari işlevlere sahip karmaşık bir kent merkezi haline gelmişti.

Mimari ve kültürel mirasıyla ünlü Cusco'nun etrafı tarım, zanaat ve sanayi üretimi için sınırları net bir şekilde belirlenmiş alanlarla çevriliydi.

İspanyollar 16. yüzyılda şehri fethettiğinde, İnka imparatorluk şehri Cusco'nun kentsel yapısı korunmuş ve İnka şehrinin üzerine tapınaklar, manastırlar ve malikaneler inşa edilmişti.

Tünellerin son keşfi, İnka medeniyetinin gelişmiş doğasını vurguluyor çünkü tüneller muhtemelen şehir genelinde bir iletişim sistemi işlevi görmüştü.

Independent Türkçe



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature