DNA analizi, dünyanın yarısının konuştuğu dillerin gizemini aydınlattı

Hint-Avrupa dillerinin izi, 6 bin 500 yıl önce bozkır otlaklarında yaşayan bir popülasyona kadar sürüldü.

Kafkas Dağları'nın havadan görünümü (AFP)
Kafkas Dağları'nın havadan görünümü (AFP)
TT

DNA analizi, dünyanın yarısının konuştuğu dillerin gizemini aydınlattı

Kafkas Dağları'nın havadan görünümü (AFP)
Kafkas Dağları'nın havadan görünümü (AFP)

Yeni bir DNA çalışmasına göre, bugün dünyanın neredeyse yarısının konuştuğu Hint-Avrupa dilleri, Kuzey Kafkasya dağlarında ve Aşağı Volga'da yaşayan eski bir popülasyonda ortaya çıktı.

Cermen, Hint-İran ve Kelt dillerini de içeren bu dil aileleri, Proto-Hint-Avrupa adı verilen ve kökeni gizemini koruyan ortak bir dilden evrildi.

Viyana Üniversitesi'nden araştırmacılar yeni çalışmada Avrasya'daki arkeolojik kazı alanlarından, MÖ 6400 ila MÖ 2000'e tarihlenen 435 kişinin DNA örneklerini analiz ederek Kafkasya ve Aşağı Volga bozkır otlaklarında yaşayan ve yeni tanınan eski bir popülasyonun, Hint-Avrupa dillerini konuşan tüm modern topluluklarla bağlantılı olduğunu buldu.

Hakemli dergi Nature'da çarşamba günü yayımlanan çalışmaya göre artık CLV diye adlandırılan eski topluluk, MÖ 4500 ila MÖ 3500'de yaşamıştı.

Önceki çalışmalar, Karadeniz ve Hazar Denizi'nin kuzeyindeki Karadeniz-Hazar steplerinde gelişen Yamnaya kültürünün, MÖ 3100'lerden itibaren Avrupa ve Orta Asya'ya yayıldığını göstermişti.

Bu göç, MÖ 3100 ila MÖ 1500'de Avrasya'daki popülasyonlarda "bozkır soyunun" ortaya çıkmasına yol açarak Avrupalı insan genomları üzerinde son 5 bin yıldaki herhangi bir demografik olaydan daha büyük bir etki yaratmıştı.

Yamnaya halkının bu yöndeki hareketi, Hint-Avrupa dillerinin yayılmasının başlıca faktörü olarak kabul ediliyor. Ancak Hint-Avrupa dillerinin bir grubu (Anadolu) bozkır kökenli değil.

Hititçe de dahil Anadolu dilleri, Hint-Avrupa dillerinin ayrıldığı en eski dal ve diğer tüm dallarda kaybolan bazı dilsel arkaizmleri eşsiz bir şekilde koruyor.

Araştırmacılar bu dil grubunun, daha önce yeterince tanımlanmamış bir halktan geldiğini tespit etti.

Yeni çalışma bu dil grubunun izini, MÖ 4500 ila MÖ 3500'de Kuzey Kafkasya dağlarıyla Aşağı Volga arasındaki bozkırlarda yaşayan eski bir popülasyona kadar sürdü.

DNA analizi, Yamnaya halkının soyunun yaklaşık yüzde 80'inin bu popülasyondan geldiğini ortaya koydu ve bu grup aynı zamanda Tunç Çağı'ndaki İç Anadolu'da Hititçe konuşanların soyunun 10'da biriyle de bağlantılı.

Viyana Üniversitesi'nden Ron Pinhasi, ortak yazarı olduğu çalışma hakkında şöyle diyor:

Böylece CLV grubu, Hint-Avrupa dillerini konuşan tüm popülasyonlarla ilişkilendirilebiliyor ve hem Hititçenin hem de daha sonraki tüm Hint-Avrupa dillerinin atası olan Hint-Anadolu dilini konuşan topluluk için en iyi aday.

Çalışmada Anadolu ve Hint-Avrupa halklarının paylaştığı Proto-Hint-Anadolu dilinin entegrasyonunun, MÖ 4400 ila MÖ 4000'de CLV toplulukları arasında en yüksek seviyeye ulaştığı da bulundu.

Dr. Pinhasi, "Hint-Avrupa hikayesindeki kayıp halka olarak CLV popülasyonunun keşfi, Hint-Avrupalıların kökenlerini ve bu halkların Avrupa ve Asya'nın bazı bölgelerine yayıldığı yolları yeniden inşa etmeye yönelik 200 yıllık arayışta bir dönüm noktasına işaret ediyor" diyor.

Independent Türkçe



Ünlü oyuncu, meşhur serideki gişe fiyaskosu hakkında konuştu

2023 yapımı Indiana Jones ve Kader Kadranı'nda Harrison Ford'a (sağda) Fleabag'le tanınan üç Emmy ödüllü Phoebe Waller-Bridge (solda) eşlik etmişti (Walt Disney Studios Motion Pictures)
2023 yapımı Indiana Jones ve Kader Kadranı'nda Harrison Ford'a (sağda) Fleabag'le tanınan üç Emmy ödüllü Phoebe Waller-Bridge (solda) eşlik etmişti (Walt Disney Studios Motion Pictures)
TT

Ünlü oyuncu, meşhur serideki gişe fiyaskosu hakkında konuştu

2023 yapımı Indiana Jones ve Kader Kadranı'nda Harrison Ford'a (sağda) Fleabag'le tanınan üç Emmy ödüllü Phoebe Waller-Bridge (solda) eşlik etmişti (Walt Disney Studios Motion Pictures)
2023 yapımı Indiana Jones ve Kader Kadranı'nda Harrison Ford'a (sağda) Fleabag'le tanınan üç Emmy ödüllü Phoebe Waller-Bridge (solda) eşlik etmişti (Walt Disney Studios Motion Pictures)

Harrison Ford, Indiana Jones ve Kader Kadranı'nın (Indiana Jones and the Dial of Destiny) gişede başarısız olmasını fazla dert etmiyor.

2023 yazında vizyona giren ve Ford'un efsanevi arkeolog rolüne 5. ve son kez hayat verdiği film, dünya çapında 400 milyon dolar barajını geçemeyerek Disney'e 130 milyon dolar kaybettirmişti. Ancak Ford, Wall Street Journal'a verdiği röportajda bu hayal kırıklığını pek umursamadığını dile getirdi.

"O hikayeye inanan bendim"

"Olur böyle şeyler" diyen Ford, projeye olan inancını şu sözlerle açıkladı: 

Gerçekten anlatılmaya değer bir hikaye daha olduğuna inanan bendim. Indiana Jones yaşamak zorunda olduğu hayatın bedelini ödemişti ve ben ona bir şans daha verip tozunu silkerek tekrar sahaya sürmek istedim. Artık eski gücünün bir kısmını kaybetmiş halde, bakalım neler olacak dedim. Ve hâlâ o filmi yapmış olmaktan mutluyum.

Filmi yöneten James Mangold, aynı zamanda senaryosunu da geliştirmişti. 

Hollywood Reporter'a Şubat 2023'te verdiği röportajda Ford, Steven Spielberg yerine Mangold'la çalışmanın nasıl bir deneyim olduğunu anlatırken, "Bu yönde ilerlediğimizde nasıl bir şeyle karşılaşacağımızı biliyordum. Ama Spielberg hâlâ projenin içindeydi ve her zaman içinde oldu. Bu kez yönetmen o değildi ama filme çok yakından dahil oldu" demişti.

Hem Indiana Jones hem de Yıldız Savaşları (Star Wars) serilerini geride bırakan Ford, artık Hollywood'un en büyük markalarından biri olan Marvel Sinematik Evreni'ne adım atıyor. 

82 yaşındaki oyuncu, Kaptan Amerika: Cesur Yeni Dünya'da (Captain America: Brave New World) Anthony Mackie'nin karşısında Thaddeus "Thunderbolt" Ross karakterini canlandırıyor. 

Red Hulk'a dönüşüyor

2022'de yaşamını yitiren William Hurt'ün ardından rolü devralan Ford'un canlandırdığı karakter, yalnızca ABD Başkanı olmakla kalmıyor, aynı zamanda Red Hulk'a da dönüşüyor.

Ford, röportajda, Marvel'dan kendisine herhangi bir senaryo sunulmadan teklifi kabul ettiğini belirterek, "Neden olmasın?" dedi: 

İzlediğim Marvel filmlerinde hayranlık duyduğum oyuncuların çok eğlendiğini gördüm.

Daha sonra espriyle, "Sonunda Red Hulk'a dönüşeceğimi bilmiyordum" diyerek ekledi: 

Hayat gibi işte. Bir noktaya kadar her şey yolunda gider ama sonra başına ne geleceğini bilemezsin.

Aralık 2023'te Empire'a konuşan Ford, Marvel'daki deneyimini "işteki sıradan bir gün" diye tanımlayarak, "Yapımcıların vizyonunu anlamaya ve onlara yardımcı olmaya çalıştım. Ama gece evde oturup 'Acaba Hulk'a dönüştüğümde nasıl bir şey olacak?' diye düşünmedim. Açıkçası oyunculuk açısından çok da zorlayıcı bir iş gibi görünmüyordu" ifadelerini kullanmıştı.

Independent Türkçe, Variety, Hollywood Reporter, Wall Street Journal, Empire