Kakadu kuşları, makarnayı yaban mersinli yoğurtla yemeyi seviyor

Papağanların, yiyeceğin üstündeki yoğurt azalınca tekar batırdığı görüldü (Messerli Araştırma Enstitüsü / Viyana Veterinerlik Üniversitesi)
Papağanların, yiyeceğin üstündeki yoğurt azalınca tekar batırdığı görüldü (Messerli Araştırma Enstitüsü / Viyana Veterinerlik Üniversitesi)
TT

Kakadu kuşları, makarnayı yaban mersinli yoğurtla yemeyi seviyor

Papağanların, yiyeceğin üstündeki yoğurt azalınca tekar batırdığı görüldü (Messerli Araştırma Enstitüsü / Viyana Veterinerlik Üniversitesi)
Papağanların, yiyeceğin üstündeki yoğurt azalınca tekar batırdığı görüldü (Messerli Araştırma Enstitüsü / Viyana Veterinerlik Üniversitesi)

Bilim insanları bazı kakadu kuşlarının, yemeklerini sosla tatlandırmayı sevdiğini buldu. 

Daha önceki çalışmalarda Cacatua goffiniana türündeki kakadu papağanlarının, tıpkı insanların bisküviyi çaya batırması gibi, kuru yiyeceklerini suya batırarak yumuşattığı gözlemlenmişti.

Ancak araştırmacılar, hayvanların yiyeceklerine çeşni kattığını gösteren tek çalışmanın 1960'larda yapıldığını söylüyor. Bu çalışmada Macaca fuscata türünün patatesleri tuzlu suya batırdığı tespit edilmişti.

Viyana Veterinerlik Üniversitesi'nden araştırmacılar, laboratuvardaki Cacatua goffiniana papağanlarından ikisinin bir sabah pişmiş patateslerini yaban mersini aromalı soya yoğurduna batırdığını görünce bu davranışı incelemeye karar verdi.

Bulguları hakemli dergi Current Biology'de 10 Şubat Pazartesi günü yayımlanan çalışmada, papağanlarla her biri 30 dakika süren 14 deney yürütüldü. 

Testlerde 18 kuşa makarna ve karnabahar ya da patates ve havuçtan oluşan kaselerin yanı sıra üç sos sunuldu: yaban mersinli soya yoğurdu, sade soya yoğurdu ve içme suyu.

Kuşlar havuç ve karnabaharları herhangi bir şeye batırmadı. Ancak 9 kakadu papağanı, makarna ve/veya patatesleri yoğurda batırarak yedi. 
 

csdvfgrthy
Papağanların, bu davranışı birbirinden öğrenip öğrenmediği bilinmiyor (Messerli Araştırma Enstitüsü / Viyana Veterinerlik Üniversitesi)

Araştırmacılar yaban mersinli yoğurdun daha çok tercih edildiğini gözlemledi. Bu durum, kuşların davranışının yoğurdun kıvamından ziyade tadıyla ilgili olduğuna işaret ediyor. Bilim insanları daha sonra yaptıkları deneylere göre, yaban mersinli soya yoğurdunun renginden dolayı tercih edilmediğini de söylüyor.

Ayrıca suya yanaşmamaları, yiyeceği ıslatmak gibi bir amaçları olmadığına işaret ediyor. 

Ekip makalede, "Yiyecek ve yoğurdu birlikte yediler ve yiyeceği yemeden önce yoğurdu asla yalamadılar. Bu da iki gıdayı birlikte tercih ettiklerini gösteriyor" diye yazıyor.

Çalışmanın yazarlarından Jeroen Zewald da şöyle diyor: 

Kuşların yiyeceklerinin yeterince lezzetli olmaması gibi bir sorunları vardı ve bu yüzden yoğurda yöneldiler. Bizim patates kızartması ve ketçapla yaptığımız gibi gerçekten içine daldırdılar ve sonra birlikte yediler.

Bilim insanları kuşların, muhtemelen iyice yoğurda bulanması için yiyeceği yoğurdun içinde gezdirdiğini ve sürüklediğini de gözlemledi. 

Ekip, bu davranışın doğada görülmemesinden dolayı muhtemelen yeni gelişmiş bir özellik olduğunu söylüyor. Ancak laboratuvardaki kakadu kuşlarında ortaya çıkması pek şaşırtıcı sayılmaz.

Makalenin diğer yazarı Alice Auersperg, "Bu kakadular yaban hayatında aletleri yenilikçi şekillerde kullanmalarıyla biliniyor. Örneğin, sert kabuklu meyveleri açmak için ağaç dallarından keskin ahşap nesneler yapıyorlar" diye açıklıyor: 

Alet kullanımı ve yiyecek hazırlama konusundaki bu tür keşifler bize bu hayvanların ne kadar esnek, yenilikçi ve meraklı olduğunu gösteriyor.

Zewald, kuşların özellikle makarnayı yaban mersinli soya yoğurduna batırmayı sevdiğini söyleyerek ekliyor:

Açıkçası ben de denedim. Gerçekten neyini sevdiklerini bilmiyorum. Bu bir tavsiye değildir.

Independent Türkçe, Guardian, IFLScience, Current Biology



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature