Tarih yeniden yazılıyor: Dünya'daki en eski çarpma krateri bulundu

Fotoğraf: Chris Kirkland
Fotoğraf: Chris Kirkland
TT

Tarih yeniden yazılıyor: Dünya'daki en eski çarpma krateri bulundu

Fotoğraf: Chris Kirkland
Fotoğraf: Chris Kirkland

Bilim insanları Dünya üzerindeki en eski çarpma kraterini buldu ve bu, gezegenimiz ve yaşamın kökenlerine dair anlayışımızı değiştiriyor.

Krateri bırakan meteorit, Dünya'ya 3,5 milyar yıl önce düştü. Daha önce bilinen en eski krater 2,2 milyar yaşındaydı.

Bu durum, Dünya'nın daha önce bilmediğimiz devasa darbelere maruz kaldığına ve geride bırakılan kraterlerin, Dünya'da yaşamın başladığı yer olabileceğine işaret ediyor.

Araştırmadaki bilim insanları, meteoridin çarpması sonucu oluşan yoğun basıncın geride bıraktığı "parçalanma konileri" sayesinde bunu tespit etmeyi başardı.

Curtin Üniversitesi'nden Tim Johnson, "Ay'a bakarak erken Güneş Sistemi'nde büyük çarpmaların yaygın olduğunu biliyoruz" diyor.

Gerçekten eski kraterlerin şimdiye kadar bulunmaması, jeologların bunları büyük ölçüde göz ardı ettiği anlamına geliyordu. Bu çalışma, Dünya'nın çarpışma geçmişine ilişkin bulmacanın kritik bir parçasını sunarak zaman içinde başka birçok eski kraterin keşfedilebileceğini gösteriyor.

Curtin'den bir başka profesör Chris Kirkland, bulguların yalnızca ilk yaşamın geliştiği ortamları değil, aynı zamanda bugün üzerinde geliştiği kıtaları da keşfetmemize katkı sağlayabileceğini söylüyor.

Profesör Kirkland, "Çarpma kraterleri sıcak su havuzları gibi mikrobiyal yaşama uygun ortamlar yarattığından, bu çarpmanın ortaya çıkarılması ve aynı zaman diliminden daha fazlasının bulunması, yaşamın nasıl başlamış olabileceği hakkında çok şey açıklayabilir" ifadelerini kullanıyor.

Aynı zamanda kabuk oluşumuna ilişkin anlayışımızı da kökten değiştiriyor: Bu çarpışmadan kaynaklanan muazzam miktarda enerji, yerkabuğunun bir bölümünü diğerinin altına iterek veya magmayı Dünya'nın mantosunun derinliklerinden yüzeye doğru yükselmeye zorlayarak Dünya'nın erken kabuğunun şekillenmesinde rol oynamış olabilir. Hatta kıtaların temeli haline dönüşecek büyük, kararlı kara kütleleri olan kratonların oluşumuna da katkı sağlamış olabilir.

Bulguları açıklayan "A Paleoarchaean impact crater in the Pilbara Craton, Western Australia" (Batı Avustralya'daki Pilbara Kratonunda bir Paleoarkean çarpma krateri) başlıklı çalışma hakemli dergi Nature Communications'da bugün yayımlandı.

Independent Türkçe



2024'te 28 milyar dakika izlenen polisiye 19. sezon onayını kaptı

İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)
İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)
TT

2024'te 28 milyar dakika izlenen polisiye 19. sezon onayını kaptı

İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)
İlk bölümü 22 Eylül 2005'te izleyiciyle buluşan Criminal Minds, popülaritesini halen koruyor (Paramount+)

Paramount+, popüler dizisi Criminal Minds: Evolution'ın yeni sezon prömiyer tarihini duyurdu ve hayranları sevindirecek bir haber daha verdi. Buna göre popüler yapım, yeni sezonunun ardından da devam edecek.

Yayın platformu, diziyi bir sezon daha uzattığını açıkladı. Dizi, 15 sezon boyunca Criminal Minds ismiyle devam etmişti. 16. sezona gelindiğindeyse "Evolution" da eklenerek Criminal Minds: Evolution adını almıştı. Onay verilen bölümler, dizinin 19. sezonu kapsamında ekranlara gelecek.

18. sezon, 8 Mayıs'ta yayına girecek

Dizinin 18. sezonu, 8 Mayıs'ta izleyiciyle buluşacak ve bölümler haftalık olarak yayına girecek.

Yeni sezon, önceki olayların 6 ay sonrasında başlayacak. Resmi özete göre, "Mahkumların ünlü Sicarius Katili Elias Voit'a saldırması, onun karanlık ağdaki sadık takipçilerinin ülke çapında kaos yaratmasına yol açar. Daha fazla masum insanın ölmesini engellemek için Davranış Analiz Birimi ekibi, kendi planları olan, giderek daha öngörülemez hale gelen Voit'la iş birliği yapmak zorunda kalır."

Joe Mantegna, A.J. Cook, Kirsten Vangsness, Aisha Tyler, RJ Hatanaka, Adam Rodriguez ve Paget Brewster yeni sezonda rollerine geri dönecek. Zach Gilford da Elias Voit karakteriyle dizide yer almaya devam edecek.

Nielsen'ın listesinde 9. sırada

Criminal Minds, dijital platformlarda güçlü bir izlenme oranına sahip. Araştırma şirketi Nielsen'ın yıllık yayın izlenme raporuna göre 2024'te Criminal Minds'ın tamamı, 28 milyar dakikadan (yaklaşık 473.3 milyon saat) fazla izlenme süresiyle tüm diziler arasında 9. sırada yer aldı.

Dizi, 20th Television ve CBS Studios tarafından üretiliyor. Yapımcı ve yürütücü yapımcı koltuğunda Erica Messer otururken, Breen Frazier, Chris Barbour, Glenn Kershaw ve Mark Gordon da projeye yönetici yapımcı olarak katkı sağlıyor.

Hayranların favori karakteri nerede?

Öte yandan dizinin en sevilen karakterlerinden Dr. Spencer Reid'i oynayan Matthew Gray Gubler, henüz Evolution'da izleyicilerin karşısına çıkmadı. Ancak 44 yaşındaki oyuncu, CBS'le ilişiğini sürdürüyor.

2024 Ekim'inde Gubler'ın, CBS için çekilecek Einstein adlı dramada başrol oynayacağı duyurulmuştu. Gubler dizide, dünyaca ünlü bilim insanı Albert Einstein'ın torununun oğlunu canlandırarak cinayetleri çözmek için dehasını kullanacak. Pilot bölümün yapımı halen devam ediyor.

Criminal Minds: Evolution, Türkiye'de Disney+ üzerinden izlenebiliyor.

Independent Türkçe, Variety, Hollywood Reporter