Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe



Netflix izleyicileri yeni II. Dünya Savaşı filmine hayran kaldı

Emmy ödüllü Kerry Washington (ortada), iki kez de Altın Küre'ye aday gösterilmişti (Netflix)
Emmy ödüllü Kerry Washington (ortada), iki kez de Altın Küre'ye aday gösterilmişti (Netflix)
TT

Netflix izleyicileri yeni II. Dünya Savaşı filmine hayran kaldı

Emmy ödüllü Kerry Washington (ortada), iki kez de Altın Küre'ye aday gösterilmişti (Netflix)
Emmy ödüllü Kerry Washington (ortada), iki kez de Altın Küre'ye aday gösterilmişti (Netflix)

Netflix'te yayına giren yeni bir savaş filmi, izleyicilerden büyük övgü topladı.

Tyler Perry'nin yönettiği 6888. Tabur (The Six Triple Eight), geçen yılın sonunda gösterime girdi. Başrollerde Kerry Washington, Ebony Obsidian, Sarah Jeffery, Oprah Winfrey, Gregg Sulkin, Susan Sarandon, Shanice Williams, Donna Biscoe ve Dean Norris yer alıyor.

Eleştiri derleme sitesi Rotten Tomatoes'da sinema yazarlarının ortak görüşünde, "6888. Tabur, başrolde kararlı bir Kerry Washington'ın yer aldığı önemli bir gerçek hikayeyi anlatıyor. Ancak filmin aşırı duygusal sunumu, bu ilham verici olayların kendi başına konuşmasına engel oluyor" ifadelerine yer verildi.

Gerçek bir hikayeye dayanan film, izleyicilerden yoğun ilgi gördü. Bir kullanıcı, yapımı "son derece yoğun ve akılalmaz derecede etkileyici" sözleriyle tanımladı.

Bir sinemasever filmi "uzun zamandır izlediği en iyi yapımlardan biri" diye niteleyerek ekledi: 

Eğer Gizli Sayılar'ı (Hidden Figures) seviyorsanız bu filmden de keyif alacaksınız.

Bir izleyiciyse "tüm film boyunca ağladığını" söyledi. 

6888. Tabur, teslim edilmemiş mektuplardan oluşan üç yıllık birikimi çözmek için Kadınlar Ordu Birliği'ne katılan 855 siyah kadının hikayesini anlatıyor.

Netflix, 13 yaşından küçük izleyiciler için uygun olmadığını belirttiği filmin konusunu, resmi açıklamasında şöyle özetliyor:

Gerçek bir öyküden esinlenen, Tyler Perry imzalı bu dramada, ABD Kadın Kolordusu'nun siyahi kadınlardan oluşan tek taburu, II. Dünya Savaşı'nda denizaşırı imkansız bir göreve çıkar.

The Observer yazarı Wendy Ide eleştirisinde, "Ne yazık ki Perry bu hikayeyi yine kendi tarzına özgü bir duygusallıkla kaplamış. Ortaya tempolu değil, yavaş ilerleyen bir film çıkmış. Oyunculuk performanslarının da son derece dengesiz olması işleri zorlaştırıyor” dedi.

YouTube'daki Fish Jelly Films kanalında yayın yapan Nicholas Bell ise olumsuz görüş bildiren bir başka eleştirmen:

Tyler Perry'nin bu sefer anlatıya daha fazla özen gösterdiği açık. Ancak 6888. Tabur, aşırı ciddiyet ve duygu sömürüsüyle izlemeyi zorlaştırıyor.

6888. Tabur, halen Netflix'te izlenebilir.

Independent Türkçe, Express, Mirror