Şempanzelerin tıpkı insanlar gibi modayı takip ettiği keşfedildi

Bilim insanları, şempanzelerin moda trendlerini takip edebileceğini ortaya koydu (AFP)
Bilim insanları, şempanzelerin moda trendlerini takip edebileceğini ortaya koydu (AFP)
TT

Şempanzelerin tıpkı insanlar gibi modayı takip ettiği keşfedildi

Bilim insanları, şempanzelerin moda trendlerini takip edebileceğini ortaya koydu (AFP)
Bilim insanları, şempanzelerin moda trendlerini takip edebileceğini ortaya koydu (AFP)

Şempanzelerin tıpkı insanlar gibi "moda trendlerini" takip ederken gözlemlendiği, bir araştırmada ortaya çıktı.

Hakemli dergi Behaviour'da yayımlanan bir araştırmaya göre Zambiya'daki Chimfunshi Yaban Hayatı Bakımevi'ndeki kurtarılmış 8 primat, belirli bir neden olmaksızın kulaklarına ot ya da dal yerleştirirken görüldü.

Durham Üniversitesi'nden Dr. Jake Brooker ortak yazarı olduğu çalışma hakkında The Times'a "Bu fındık kırmak ya da termit avlamakla ilgili değil. Daha çok şempanze modası gibi" diyor.

İnsanların kültürel akımlarının nasıl yayıldığını yansıtıyor: Birisi bir şey yapmaya başlıyor, diğerleri onu kopyalıyor ve net bir amaca hizmet etmese ve bazen rahatsız edici olsa bile grup kimliğinin parçası haline geliyor.

Araştırmacılara göre bu durum, esaret altındaki şempanzelerin hayatta kalma mücadelesi vermek zorunda olmamasından kaynaklanıyor olabilir.

Utrecht Üniversitesi'nden Dr. Edwin van Leeuwen, "O kadar tetikte olmaları ya da yiyecek aramak için o kadar zaman harcamaları gerekmiyor" diye ekliyor.

Bu durum, onlara oyun oynamak, denemeler yapmak ve birbirlerini taklit etmek için daha fazla bilişsel alan sağlayabilir

Başka bir çalışmada Uganda'daki şempanzelerin bitkileri kullanarak açık yaraları tedavi ettiği ve birbirlerinin yaralarıyla ilgilendiği gözlemlenmişti.

Budongo Ormanı'nda yerel bir ekiple birlikte çalışan Oxford Üniversitesi bilim insanları, hayvanların ilk yardım için bitkileri kullanmasını filme alıp kaydetmişti. Görüntülerde hayvanların yaprakları yalayıp bunları yaralara sürdükleri görülüyor.

Araştırmacılar bu görüntülerin şempanzeler, orangutanlar ve goriller gibi primatların yaban hayatında sağlıklı kalmak için doğal ilaçları çeşitli şekillerde kullandığına dair giderek artan kanıtlara bir yenisini eklediğini söylüyor.

Frontiers in Ecology and Evolution'da yayımlanan makalenin başyazarı, Oxford Üniversitesi'nden Dr. Elodie Freymann şöyle demişti:

Şempanzelerin yara bakımı birkaç tekniği kapsıyor: kalıntıları temizleyen ve muhtemelen tükürükteki antimikrobiyal bileşikleri yaraya uygulayan doğrudan yara yalama; parmak yalama ve ardından yaraya bastırma; yaprak sürme ve bitki materyallerini çiğneyip bunları doğrudan yaralara uygulama.

Araştırmacılar Budongo Ormanı'ndaki Sonso ve Waibira adlı iki şempanze topluluğunu incelemişti.

Tüm şempanzeler gibi bu toplulukların üyeleri de kavga, kaza ya da insanlar tarafından kurulan tuzaklardan kaynaklanan yaralanmalara karşı savunmasız. Sonso'daki tüm primatların yaklaşık yüzde 40'ında tuzak sonucu oluşan yaralanmalar görülmüştü.

Araştırmacılar her bir topluluğu 4'er ay boyunca gözlemlemenin yanı sıra Great Ape Dictionary (Büyük İnsansı Maymun Sözlüğü) veri tabanındaki video kanıtlarından, onlarca yıllık gözlemsel verileri içeren kayıt defterlerinden ve şempanzelerin hastalık ya da yaralanmaları tedavi ettiğine tanık olan diğer bilim insanlarıyla yapılan bir anketten yararlanmıştı.

Independent Türkçe



Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

 Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
TT

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

 Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

İlk kez bir robot, insan yardımı olmadan gerçekçi bir ameliyat gerçekleştirdi.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar, robotun ekipten gelen sesli komutlara yanıt vererek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir operasyonu "sakince" gerçekleştirdiğini çarşamba günü açıkladı. Robot, gerçek hayattaki tıbbi acil durumlara özgü beklenmedik senaryolar sırasında bile yetenekli bir insan cerrahın uzmanlığını sergiledi.

Tıbbi robotik uzmanı Axel Krieger yaptığı açıklamada, "Bu ilerleme bizi belirli cerrahi görevleri yerine getirebilen robotlardan, cerrahi prosedürleri gerçekten anlayan robotlara taşıyor" diyor.

Bu kritik ayrım bizi, gerçek hasta bakımının karmaşık, öngörülemez gerçekliğinde çalışabilen, klinik düzeyde uygulanabilir otonom cerrahi sistemlere önemli ölçüde yaklaştırıyor.

"SRT-H" ya da "Surgical Robot Transformer-Hierarchy" (Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi) diye bilinen robot, Johns Hopkins cerrahlarının domuz kadavraları üzerinde yaptıkları operasyonları izleyerek ameliyat videolarıyla eğitim aldı. Videolarda görevleri açıklayan altyazılar vardı.

Johns Hopkins, robotun videoları izledikten sonra ameliyatı yüzde 100 doğrulukla gerçekleştirdiğini ifade ediyor. Robotun ameliyatı gerçekleştirmesi daha uzun sürse de sonuçlar bir cerrahla kıyaslanabilir düzeydeydi.

Popüler yapay zeka sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle geliştirilen robotun, kanalları ve arterleri tanımlama, bunları hassas bir şekilde tutma, klipsleri stratejik olarak yerleştirme ve parçaları makasla kesme gibi 17 dakika süren görevleri tamamlaması gerekti.

Bu, Krieger'in "Akıllı Doku Otonom Robotu"nun (Smart Tissue Autonomous Robot) üç yıl önce bir hayvan üzerindeki ilk otonom robotik ameliyatta (canlı bir domuz üzerinde laparoskopi ameliyatı) yaptığından daha fazla görev içeriyor. O robot da özel olarak işaretlenmiş dokulara ihtiyaç duymuş, son derece kontrollü bir ortamda çalışmış ve katı bir cerrahi planı takip etmişti.

Buna karşılık SRT-H, tek tip olmayan anatomik koşullarda kusursuz bir performans sergiledi. Araştırmacılar robotun başlangıç pozisyonunu değiştirdiğinde ve safra kesesi ve çevresindeki dokuların görünümünü değiştiren kan benzeri boyalar eklediğinde bile durum böyleydi.

fgrthyju
Robot, popüler OpenAI sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle çalıştırılıyor. Robot 17 dakika süren görevleri tamamlayabildi (XinHao Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

Krieger geçen yıl sistemi kullanarak bir robotu üç kritik cerrahi görevi yerine getirecek şekilde eğitmişti: bir iğneyi yönlendirmek, vücut dokusunu kaldırmak ve dikiş atmak. Ancak bu görevlerin her biri sadece birkaç saniye sürmüştü.

Araştırmacı ekip bundan sonra sistemi daha fazla ameliyat türü üzerinde eğitip test etmek ve yeteneklerini tam bir otonom ameliyat gerçekleştirecek şekilde genişletmek istiyor.

Daha önce Johns Hopkins'te doktora sonrası araştırmacı olan ve artık Stanford Üniversitesi'nde çalışan başyazar Ji Woong "Brian" Kim, "Bu çalışma, otonom cerrahi robotların gerçek dünyada kullanılmasının önündeki bazı temel engelleri aştığı için önceki çabalara göre büyük bir sıçramayı temsil ediyor" diyor. 

Çalışmamız, yapay zeka modellerinin cerrahi otonomi için yeterince güvenilir hale getirilebileceğini gösteriyor; bu bir zamanlar çok uzak görünse de artık uygulanabilir olduğu kanıtlanıyor.

Bulgular hakemli dergi Science Robotics'te yayımlandı.

Independent Türkçe