Çığır açıcı araştırma: Balinalar ve yunuslar birbirleriyle sürekli oyun oynuyor

Şişe burunlu yunuslar, güney gerçek balinasıyla birlikte yüzüyor (Jaimen Hudson/scimex.org)
Şişe burunlu yunuslar, güney gerçek balinasıyla birlikte yüzüyor (Jaimen Hudson/scimex.org)
TT

Çığır açıcı araştırma: Balinalar ve yunuslar birbirleriyle sürekli oyun oynuyor

Şişe burunlu yunuslar, güney gerçek balinasıyla birlikte yüzüyor (Jaimen Hudson/scimex.org)
Şişe burunlu yunuslar, güney gerçek balinasıyla birlikte yüzüyor (Jaimen Hudson/scimex.org)

Araştırmacılar okyanuslardaki balina ve yunuslar arasındaki düzinelerce eğlenceli etkileşimi belgeleyerek deniz memelilerinin daha önce bilinmeyen bir davranış biçimini gözler önüne serdi.

Hakemli dergi Discover Animals'ta yayımlanan araştırmada, balinalar ve yunuslar arasındaki oyuncu davranışları daha iyi anlamak için halk, turizm acenteleri ve bilim insanları tarafından çekilen yüzlerce video ve görüntü incelendi.

Avustralyalı araştırmacılar toplamda dünya çapında 17 farklı yerde gerçekleşen, 199 ayrı ve bağımsız etkileşime katılan 19 balina ve yunus türünü analiz etti.

Etkileşimlerin 4'te birinin karşılıklı oyun olarak tanımlanabileceğini buldular. Araştırmanın yazarlarından Olaf Meynecke, "Özellikle kambur balinaları içeren olayların üçte birinde, yunuslara yönelik davranışlarının olumlu göründüğünü tespit ettik" diyor.

Kambur balinalar bir o yana bir bu yana dönüyor, karınlarını gösteriyor ve kur yapma veya arkadaşlık kurmayla ilişkili diğer davranışlar sergiliyordu.

Araştırmacılar gözlemlenen her etkileşimde yer, tarih ve saat, türler ve ilgili hayvanların sayısı, yaş grubu ve yunusların balinaların vücudunun ana bölümlerine göre konumlarını kaydetti.

Balina türlerinin yunusların davranışlarına farklı tepkiler verdiğini buldular.

Belgelenen etkileşimlerde 6 türden 425 dişsiz balina vardı. Etkileşimlerin yüzde 68'ini kambur balinalar, yüzde 16'sını gri balinalar ve yüzde 7'sini oluklu balinalar oluşturuyordu.

Çalışmada, gözlemlenen 1570 yunusun yüzde 51'inin şişe burunlu yunus, yüzde 17'sinin bayağı yunus ve yüzde 15'inin Pasifik beyaz yanlı yunusu olduğu belirtiliyor.

Araştırmacılar, yunuslar bazen balinaları rahatsız edip sinirlerini bozduğu için balinaların tepkilerini ve yanıtlarını da belgeledi.

Dr. Meynecke, "Balinalar da başları ve gagalarıyla yunuslara doğru stratejik bir şekilde yavaşça hareket etti" diyor. 

Gözlemlenen etkileşimlerin büyük çoğunluğunda kaçınma davranışı görülmedi.

Araştırmacılar balina ve yunusların etkileşiminde genellikle yunusların, balinaların gagası yakınında yüzerek, teknelerin pruvasının yarattığı dalgaları kullanıp ilerlemelerine benzer şekilde davrandığını gözlemledi. Bu, yunusların tek taraflı bir oyun oynadığını gösteriyor olabilir.

Ayrıca iki videodaki şişe burunlu yunusların, kambur balinaları sadece yüzeyde değil, okyanus tabanına kadar takip ettiği ve orada da dokunma ve sosyal oyun gibi davranışlar sergileyerek yakın mesafede etkileşime girmeyi sürdürdüğü görüldü.

Dr. Meynecke şu ifadeleri kullanıyor: 

Sosyal oyun işbirliğine dayalı ve karşılıklı olsa da sadece bir tarafın durumu oyun olarak algıladığı tek taraflı oyun veya etkileşim de var. Bu durum beslenme sırasında yunusların balinaları kızdırması veya rahatsız etmesi gibi örneklerde görülüyor.

Araştırmacılar bulguların, deniz ekosistemlerinin karmaşık sosyal yapıları ve türler arası etkileşimler üzerine yapılacak gelecekteki çalışmalara temel oluşturmasını umuyor.

Independent Türkçe



Yeni araştırma, sevilen meyveye dair efsaneyi çürüttü

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Yeni araştırma, sevilen meyveye dair efsaneyi çürüttü

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

İki yeni klinik çalışma, ekmek gibi karbonhidratlar yerine mango yemenin tip 2 diyabette kan şekeri seviyelerini iyileştirebileceğini ortaya koyarak geleneksel beslenme anlayışına karşı çıktı.

Dünya Sağlık Örgütü, dünya genelinde yaklaşık 830 milyon kişinin diyabet hastası olduğunu ve bunların yüzde 90'ına tip 2 diyabet teşhisi konduğunu açıkladı. Bu, vücudun insüline direnç geliştirdiği veya yeterli insülin üretemediği anlamına geliyor.

Hindistan'da yetişkinlerin yaklaşık 77 milyonu diyabet hastasıyken, 25 milyon kişinin ise prediyabetik olduğu tahmin ediliyor. Bombay'da yaşayan bir diyabet uzmanı BBC'ye, hastaların Hint yaşamının merkezinde yer alan mango meyvesini yiyip yiyemeyeceklerini sık sık sorduğunu söyledi.

Rahul Baxi, "Zengin tatlılığı ve farklı çeşitleriyle mangolar, Hint yazlarının vazgeçilmezi. İnsanların neden kendilerini şımartmak istediklerini anlıyorum" diyor.

fgthyj
Mangolar, Hint kültürünün önemli bir parçası (AFP)

Ancak bazı kişiler mangolardan kesinlikle kaçınılması gerektiğine inanırken, bazıları da meyvenin "diyabetin etkilerini tersine çevirebileceğini" düşünüyor.

95 kişinin katıldığı pilot çalışma, Safeda, Dasheri ve Langra olmak üzere üç Hint mango çeşidinin, iki saatlik glikoz testinde beyaz ekmeğe benzer veya daha düşük glisemik tepkiler ürettiğini ortaya koydu.

Glisemik tepki, bir yiyecek veya öğünün, tüketildikten sonra kan şekeri (glikoz) seviyesini nasıl etkilediğini ifade ediyor.

Tip 2 diyabetli ve diyabetsiz kişiler üzerinde üç günlük düzenli takipler, ekmek yerine mango tüketildiğinde öğün sonrası şeker dalgalanmalarının önemli ölçüde daha az olduğunu ortaya koydu.

Uzmanlar, bunun vücuda faydalı olabileceğini söylüyor ve her iki çalışmanın da yazarı Dr. Sugandha Keha, "Bu çalışmalar, reçeteli diyetler dahilinde mango tüketiminin kan şekerine zararlı olmadığını, hatta faydalı olabileceğini gösteriyor." diyor.

İkinci hafta yapılan çalışma, ekmek yerine 250 gr mango tüketen tip 2 diyabetli 35 yetişkinin insülin direnci, açlık kan şekeri, kilo ve bel çevresi ölçümlerinde iyileşmeler ve başka olumlu sonuçlar gösterdiğini ortaya koyarak bu bulguları destekledi.

Çalışmanın lideri ve kıdemli yazarı Profesör Anoop Misra, "Kahvaltıda karbonhidrat (ekmek) yerine küçük porsiyonlarla mango tüketmenin faydalarını ilk kez iki detaylı çalışmada gösterdik ve tüketiminin olumsuz metabolik etkileriyle ilgili tüm spekülasyonları çürüttük" diyor.

Ancak asıl önemli olan ölçülülük ve klinik gözetim. Bu, sınırsız mango ziyafeti için bir izin değil.

Hindistan'da günlük yaşamın bir parçası olan mangolar kültürel, sosyal ve hatta diplomatik etkiye sahip. Ülke genelinde binden fazla çeşidi yetiştirilirken, genellikle ziyaret eden ileri gelenlere hoş geldin ve saygı göstergesi olarak mango sepetleri veriliyor

Ölçülülük açısından, herhangi bir mangonun kişinin günlük kalori limitinin bir parçası olması önerilir.

Profesör Misra, "Günlük sınırınız 1.600 kaloriyse, mangodan alınan kaloriler bu toplamın bir parçası olmalı, ekstra değil. 250 gr mango -yaklaşık bir küçük meyve- yaklaşık 180 kalori içerir. Çalışmada olduğu gibi, aynı sonuçları elde etmek için eşdeğer miktarda karbonhidratı mango ile değiştirirsiniz" diyor.

Independent Türkçe