Bilim insanları, beyinde kronik ağrıdan sorumlu sinyalleri keşfetti

Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)
Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)
TT

Bilim insanları, beyinde kronik ağrıdan sorumlu sinyalleri keşfetti

Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)
Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)

Bilim insanları, bir kişinin ne kadar acı çektiğini gösteren beyin sinyallerine ulaştı. Bulguların, yorucu kronik ağrıları olan insanlar için köklü çözüme yönelik yeni tedaviler bulma yolunda olumlu bir adımı teşkil ettiğini söylediler.

İngiliz The Guardian gazetesine göre araştırmacılar, hastalardaki kronik ağrının altında yatan beyin aktivitesinin şifrelerini ilk kez çözerek, Parkinson ve majör depresyon hastalıklarından mustarip olanlar için halihazırda kullanılan beyin stimülasyon terapilerinin, seçenekleri kalmayan kronik ağrı yaşayan kişilere yardımcı olabileceğine dair umutları yeşerttiler.

Dünya genelinde birçok insan, artrit, kanser ve sırt problemlerinden tutun diyabet, inme ve endometriozise (çikolata kisti) kadar çeşitli nedenlerden kaynaklanan kronik ağrıdan mustarip. Kronik ağrı, opioid içeren güçlü ilaç reçetelerinin artmasına yol açarken, bu durumu etkili bir şekilde tedavi eden ideal tıbbi çözümler bulunmuyor. Bu, uzmanları, sağlık hizmetlerinin kronik ağrıya sahip hastalara nasıl yaklaşması gerektiği konusunda bilimsel olarak yeniden düşünmeye itti.

Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmacılar, inme veya bir uzuv kaybı yaşadıktan sonra inatçı kronik ağrısı olan dört hastaya elektrotlar yerleştirdiler.

Cihazlar, anterior singulat korteks (ACC) ve orbitofrontal korteks (OFC) olarak adlandırılan iki beyin bölgesindeki aktivitenin kaydedilmesine olanak sağladı.

Araştırmaya katılan gönüllülerden, yaşadıkları ağrının gücü ve türü hakkında günde birkaç kez kısa anketler doldurmaları istendi.

Ellerinde anket yanıtları ve beyin kayıtları olan bilim insanları, OFC’lerindeki elektrik sinyallerine dayanarak bir kişinin ağrısını tahmin etmek için bir algoritma geliştirebileceklerini keşfettiler.

Ekip, cilde sıcak bir nesnenin değmesi sonucunda olduğu gibi akut veya kısa süreli ağrının ürettiği beyin sinyallerini ölçmek için ayrı bir deney yaptı ve uzun süreli kronik ağrının neden olduğundan tamamen farklı bir sonuçla karşılaştılar.

Bu bulgunun, rutin analjeziklerin kısa süreli ağrıya kıyasla kronik ağrı için neden daha az etkili olduğunu, en azından kısmen açıklayabileceğini söylediler.

Araştırmacılar, elde ettikleri bulguların derin beyin stimülasyonuna dayalı kronik ağrıya özel tedaviler geliştirmeye yardımcı olacağını umduklarını söylediler.

Derin beyin stimülasyonu, sorunlu sinyalleri bozmak için beyne elektrik darbeleri gönderir. Beyin cerrahisini içerdiği için buna son çare olarak başvurulur. Bu tedavi halihazırda Parkinson hastalığı ve majör depresif bozukluk için kullanılıyor.



Yiyeceklerin yapısının tokluk hissinde rol oynayabileceği tespit edildi

Besin değeri aynı olan gıdaların hücre yapısındaki farklılıklar, tokluk hissinde kayda değer bir etki yaratabiliyor (Unsplash)
Besin değeri aynı olan gıdaların hücre yapısındaki farklılıklar, tokluk hissinde kayda değer bir etki yaratabiliyor (Unsplash)
TT

Yiyeceklerin yapısının tokluk hissinde rol oynayabileceği tespit edildi

Besin değeri aynı olan gıdaların hücre yapısındaki farklılıklar, tokluk hissinde kayda değer bir etki yaratabiliyor (Unsplash)
Besin değeri aynı olan gıdaların hücre yapısındaki farklılıklar, tokluk hissinde kayda değer bir etki yaratabiliyor (Unsplash)

Bilim insanları yiyeceklerin yapısının tokluk hissini etkileyebildiğini tespit etti. 

Obezite gibi hastalıkların artışında modern beslenme alışkanlıkları kritik bir rol oynuyor. Ultra işlenmiş gıdalar da bu sorunun temel nedenleri arasında sayılıyor.

Öte yandan bu yiyecekler genellikle yağ, şeker ve tuz gibi sağlığa risk teşkil ettiği bilinen besinleri de yüksek miktarda içeriyor. Uzmanlar gıdaların nasıl "işlendiğinin" gözden kaçabileceğini söylüyor.

Birleşik Krallık'taki Imperial College London ve Quadram Enstitüsü'nden araştırmacılar gıdaların yapısının, etkilerini nasıl değiştirdiğini anlamak üzere bir çalışma yürüttü.

Bulguları hakemli dergi Nature Metabolism'de yayımlanan çalışmada 10 sağlıklı yetişkin 4 günlüğüne bir kliniğe yerleştirildi. Katılımcılara beslenme sondası takılarak mide ve üst ince bağırsaklarından düzenli numune alındı. Böylece gıdaların nasıl sindirildiği ve bunun bağırsaktaki metabolizma sonucu ortaya çıkan maddeleri nasıl etkilediği değerlendirildi.

Katılımcılar, hücreleri kırılmış veya bütün haldeki nohut unundan yapılan lapalarla beslendi. Yani bir lapadaki nohutlar, geleneksel nohut unu yapımında olduğu gibi doğal hücre yapısı bozulacak şekilde işlenmişti. Diğerindeyse hücrelerin bozulmaması için farklı bir işlem uygulandı.

Araştırmacılar, besin değerleri birebir aynı olan bu gıdaların vücutta farklı etkilere yol açtığını gözlemledi. 

Hücre yapısı bozulan nohut unundan yapılan lapa, daha hızlı sindirilerek kandaki glikoz seviyesini, diğer lapaya kıyasla 2 ila 4 kat daha fazla yükseltti.

Parçalanmamış hücrelere sahip gıda ise daha yavaş sindirildi. Ayrıca iştahı bastırmasıyla bilinen GLP-1 ve PYY hormonları daha uzun süre boyunca salgılandı. Katılımcılar da daha uzun süre tokluk hissettiğini bildirdi. 

Çalışmanın çok az kişiyle yapılmış olması gibi önemli bir sınırlılığı var. Ancak bulgular obezite ve tip 2 diyabetle mücadelede, gıdaların yapısının kayda değer bir rol oynayabileceğine işaret ediyor.

Makalenin yazarlarından Gary Frost "Gıdaların yapısının değiştirilmesi, nihayetinde halkı tip 2 diyabet gibi kronik hastalıklardan korumaya katkı sağlayabilir ve bu araştırma bu yüzden çok heyecan verici" diyor.

Çalışmanın bir diğer yazarı Mingzhu Cai ise zayıflama iğnelerinin başarısına değinerek şu ifadeleri kullanıyor:

Ozempic gibi GLP-1 agonistleri hakkında çok fazla tartışma dönüyor. Doğal GLP-1 seviyeleri asla bu ilaçların dozuna ulaşmayacak olsa da nasıl ve nerede salındığını anlayarak vücudumuzun üretebileceği dozları artırma şansımız var.

Bulgular, gıdaların işlenme biçimindeki farklılıkların yalnızca tokluk hissini artırmakla kalmayıp daha sağlıklı sonuçlar da doğurabileceğini gösteriyor.

Independent Türkçe, Imperial College London, Quadram Enstitüsü, Nature Metabolism