Bezelye ete alternatif olabilir mi?

Bezelye protein açısından zengin olmasının yanında et yerine de kullanılıyor

Bilim insanları tadı bezelyeye benzemeyen bezelye geliştirdi (Arşiv)
Bilim insanları tadı bezelyeye benzemeyen bezelye geliştirdi (Arşiv)
TT

Bezelye ete alternatif olabilir mi?

Bilim insanları tadı bezelyeye benzemeyen bezelye geliştirdi (Arşiv)
Bilim insanları tadı bezelyeye benzemeyen bezelye geliştirdi (Arşiv)

Giderek daha fazla insan bitkisel gıdalara yönelirken, gezegen için daha uygun ve yerel olarak yetiştirilmesi soya fasulyesi ithal etmekten daha kolay bir alternatif üretmeyi umuyorlar.

Bezelyenin protein açısından zengin olduğu ancak vejetaryen yemeklerde büyük miktarlarda et ikamesi olarak kullanıldığında tadını maskelemenin zor olduğu bildiriliyor. Bilim adamları 30 yıl önce bezelyenin lezzeti için bir gen keşfetmişlerdi ancak daha sonra araştırma faydasız olduğu gerekçesiyle durdurulmuştu. Ancak bu ürün şimdi yeni bir endüstrinin temeli olabilir.

Proje üzerinde çalışan bilim insanlarından Norwich'teki John Innes Merkezi'nden Dr. Claire Domony şunları söyledi “Dünya değişti ve insanlar giderek artan bir şekilde diyetlerinde hayvansal değil bitkisel protein istiyor. Tatsız bezelye birdenbire çağın lezzeti haline geldi.”

Şarku’l Avsat’ın Londra hükümetinin inovasyon ajansı UK Innovation'dan aktardığı habere göre Birleşik Krallık gıda ve hayvan yemi için yılda 4 milyon ton soya ithal ediyor ve bunun yarım milyon tonu bitkisel gıdalar için kullanılıyor. İthalatın çoğu, soya üretiminin yağmur ormanlarının yok edilmesiyle bağlantılı olduğu Güney Amerika'dan geliyor.

Birleşik Krallık hükümetinin inovasyon ajansına göre, et alternatiflerine olan talep yılda yüzde 30, sütsüz süte olan talep yüzde 50 ve peynir alternatiflerine olan talep yüzde 40 artıyor. Birleşik Krallık çiftçilerinin bezelye üretimini arttırması bu boşluğu doldurabilir.

Ayrıca bezelye, çevre dostu olarak dikkate değer niteliklere sahiptir. Ekinler, enerji yoğun olan azot bakımından zengin gübrelere ihtiyaç duymaz. Aslında, azot ve diğer besin maddelerini toprağa geri vererek, çiftçiler mahsullerini yönetirken gübre ihtiyacını büyük ölçüde azaltırlar.

Ancak pek çok insan onları sevse de lezzetleri bitki bazlı ürünlerde bir dezavantaj olabilir, bu nedenle kendinizi etten vazgeçirmeye çalışıyorsanız, muhtemelen bir sebze burgerinin bezelye tadında olmasını istemezsiniz.



Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe