Sigara içen gençlerin beynindeki gri maddenin azaldığı ortaya çıktı

Beyin hacmindeki küçülme, gençlerin kuralları ihlal etmesine yol açıyor

Sigara kullanımı, dünyada yetişkin ölümlerinin önde gelen nedenlerinden (Unsplash)
Sigara kullanımı, dünyada yetişkin ölümlerinin önde gelen nedenlerinden (Unsplash)
TT

Sigara içen gençlerin beynindeki gri maddenin azaldığı ortaya çıktı

Sigara kullanımı, dünyada yetişkin ölümlerinin önde gelen nedenlerinden (Unsplash)
Sigara kullanımı, dünyada yetişkin ölümlerinin önde gelen nedenlerinden (Unsplash)

Ergenlik çağında sigara içmeye başlayan gençlerin beynindeki gri maddenin azaldığı tespit edildi.

Birleşik Krallık, İrlanda, Fransa ve Almanya'daki yüzlerce genci inceleyen bilim insanları, sigara içenlerin beynindeki zevk arama, öz kontrol ve risk alma gibi davranışlarda merkezi rol oynayan iki bölgede daha az gri maddeye rastladı. 

Araştırmada yaşları 14, 19 ve 23 olan 800'den fazla kişinin beyinleri görüntülendi. Yaşlarına göre gruplara ayrılan gençlerin beyin görüntüleri birbiriyle karşılaştırıldı.

Katılımcılar arasında sigara içenlerde hem sol hem de sağ ventromedial prefrontal korteksin (vmPFC) daha küçük göründüğü saptandı.

Bilişsel işlevlerde önemli bir role sahip vmPFC'nin hacminin azalması, aşırı içki ve uyuşturucu kullanımı gibi sağlıksız davranışlarla ilişkilendiriliyor.

Araştırma ekibi, 14 yaşındaki katılımcıların sol vmPFC'sinde, sigara içmeye başlamayanlara göre daha az gri madde olduğunu saptadı. Bu da aslında sol taraftaki gri madde kaybının sigaraya başlamadan önce ortaya çıkmış olabileceğini düşündürüyor.

Diğer bir deyişle bu durum, nikotin bağımlılığının gençlere ailelerinden aktarıldığı düşüncesini doğuruyor.

Hakemli bilimsel dergi Nature Communications'ta yayımlanan çalışmanın yazarları, beynin bu kısmındaki gri maddenin azalmasının, "kuralları çiğnemenin getirdiği sonuçlarının dikkate alınmaması nedeniyle davranışsal kısıtlamaların ortadan kalkmasına" yol açabileceğini ifade etti.

Çalışmanın ortak yazarı Trevor Robbins, "Sol prefrontal korteksteki gri maddenin azalması, erken sigara içme deneyimlerinin yanı sıra artan kural çiğneme davranışıyla da ilişkili" diye konuştu.

Bu kural ihlali eğilimi, sigara karşıtı normların ihlaline de yol açıyor olabilir.

Öte yandan katılımcıların sağ vmPFC'deki gri madde azalmasının ancak sigara içmeye başladıktan sonra meydana geldiği anlaşıldı.

Bu da sigara kullanımının beynin bu bölümünde fonksiyon kaybını tetiklediğini gösteriyor.

Zira başlangıçta, sigara içenler ve içmeyenler sağ vmPFC'de benzer gri madde hacimlerine sahipti. Ancak daha sonra sigara içenlerde gri maddenin hızla küçüldüğü görüldü.

Beynin bu kısmının heyecan aramada merkezi bir rol oynadığı biliniyor. Makalede konuyla ilgili şu ifadeler yer alıyor:

Sigara içmeye başladıktan sonra, sağ vmPFC'deki azalan gri madde hacmi, sigara içme davranışının sürdürülmesine neden olabilir. Sigara içmeyi daha heyecan verici bir deneyim gibi gösterebilir.

Independent Türkçe



Uzun yaşam araştırması yanıtladı: Az kalori almak mı, aralıklı oruç mu daha etkili?

Araştırmacılar, kalori alımını kısıtlayarak kilo vermenin ömrü kısaltabileceğini öne sürüyor (Unsplash)
Araştırmacılar, kalori alımını kısıtlayarak kilo vermenin ömrü kısaltabileceğini öne sürüyor (Unsplash)
TT

Uzun yaşam araştırması yanıtladı: Az kalori almak mı, aralıklı oruç mu daha etkili?

Araştırmacılar, kalori alımını kısıtlayarak kilo vermenin ömrü kısaltabileceğini öne sürüyor (Unsplash)
Araştırmacılar, kalori alımını kısıtlayarak kilo vermenin ömrü kısaltabileceğini öne sürüyor (Unsplash)

Uzun bir yaşam sürmek için kalori alımını azaltmanın, aralıklı oruçtan daha etkili olduğu tespit edildi. Fareler üzerinde yapılan kapsamlı araştırma, uzun yaşamla ilgili bilinenleri sorgulamaya açıyor.

Sağlık ve uzun bir ömür yolunda genetiğin yanı sıra yaşam tarzının, özellikle de beslenme biçiminin kritik bir rol oynadığı biliniyor. 

Daha az miktarda veya daha geniş aralıklarla yemek yemenin, hayvanların yaşamını uzatabileceği çeşitli araştırmalarda bulunmuştu.

Fakat bu tür kısıtlayıcı beslenme biçimlerinin neden böyle bir etki yarattığı ve bulguların insanlardaki yansımaları net bir şekilde saptanamıyordu. 

ABD merkezli Jackson Laboratuvarı'ndan araştırmacılar bu belirsizliği gidermek adına 960 fareyle bir deney yürüttü.

Çalışmadaki fareler, insan popülasyonunun genetik çeşitliliğini daha iyi temsil edecek şekilde seçildi.

Daha sonra fareleri 5 gruba ayırarak farklı beslenme biçimlerine tabi tutan araştırmacılar, hayvanların sağlığını yaşamları boyunca detaylıca takip etti. 

İlk gruptaki fareler istedikleri zaman istedikleri kadar yemek yerken diğerlerine bazı kısıtlamalar kondu.

İki gruptaki hayvanlara her gün taban kalorilerinin yalnızca yüzde 60 veya yüzde 80'i verilirken, diğer iki gruptakilere aralıklı oruç uygulandı. Bir grup hafta bir gün, diğeri de haftada iki gün üst üste yemek yemedi ve geri kalan günlerde istedikleri gibi beslendi.

Önde gelen hakemli dergi Nature'da 9 Ekim Çarşamba günü yayımlanan çalışmada, ilk gruptaki farelerin ortalama 25 ay yaşadığı kaydedildi.

Aralıklı oruç gruplarındaki hayvanların ortalaması 28 ay, taban kalori alımı yüzde 80 kısıtlananların da 30 aydı. Yüzde 60 grubundakiler ise ortalama 34 ayla en uzun yaşayanlar oldu.

Araştırmacılar düşük kalorili diyetlerin, vücuttaki yağ oranı ve glukoz seviyelerinden bağımsız olarak farelerin yaşamını uzattığını söylüyor. Bu ölçütler genellikle sağlık ve yaşlanmanın göstergeleri kabul edilse de yeni çalışma bu kanıya gölge düşürüyor. 

Çalışmadaki en önemli bulgulardan biri de zayıflamayla ilgiliydi. Şaşırtıcı bir şekilde en uzun yaşayan fareler, genellikle en az kilo verenlerdi.

Diğer yandan en çok zayıflayan hayvanların ömrünün kısa, enerjisinin düşük, bağışıklık ve üreme sistemlerinin de zayıf olduğu görüldü. 

Çalışmaya liderlik eden Prof. Gary Churchill, "Çalışmamız gerçekten de dayanıklılığın önemine işaret ediyor" diyerek ekliyor: 

En dayanıklı hayvanlar stres ve kalori kısıtlaması karşısında bile kilolarını korudu ve en uzun yaşayanlar da onlar oldu.

Bulgular her ne kadar önemli olsa da insanlara uyarlanıp uyarlanamayacaklarını söylemek henüz tam olarak mümkün değil.

Ayrıca kalori kısıtlaması ömrü daha çok uzatmasına karşın bu gruptaki hayvanların yaşam süresi birkaç aydan 4,5 yıla kadar değişkenlik gösterdi. 

Araştırmacılar bu duruma genetik faktörlerin yol açtığını tespit etti. Bu durum genetiğin beslenme biçiminden daha önemli bir rol oynadığına işaret ederken Prof. Churchill şöyle diyor:

Uzun süre yaşamak istiyorsanız beslenme biçimi gibi, yaşamınız süresince kontrol edebileceğiniz şeyler var fakat asıl ihtiyacınız olan şey, çok yaşlı bir büyükanne.

Uzun yaşam uzmanı Dr. Andrew Steele, yer almadığı çalışmanın bulgularını etkileyici bulsa da tartışmalara son noktayı koymadığını söylüyor. BBC Science Focus'a konuşan Dr. Steele "Etkileyici ve bilinenlere ters düşen bir sonuç" diyerek ekliyor:

Ancak fareler, küçük insanlar değil. Bu yüzden bu sonuçları insanlara uyarlarken çok dikkatli olmak gerekiyor.

Independent Türkçe, Science Daily, BBC Science Focus, Nature