Kemik erimesini tedavi eden yeni ilaç umut verici sonuçlar verdi

Hastalığı erken ve orta evrelerinde hedef alıyor

Eklemlerimiz yaşlandıkça kıkırdaklar aşınır (Public Domain)
Eklemlerimiz yaşlandıkça kıkırdaklar aşınır (Public Domain)
TT

Kemik erimesini tedavi eden yeni ilaç umut verici sonuçlar verdi

Eklemlerimiz yaşlandıkça kıkırdaklar aşınır (Public Domain)
Eklemlerimiz yaşlandıkça kıkırdaklar aşınır (Public Domain)

Kemik erimesi olan kişilerin şu anda iki tedavi seçeneği bulunuyor. Bunlardan biri ağrı yönetimi diğeri ise eklem ameliyatıdır. Her iki seçeneğin de komplikasyonları olabilir. Ayrıca ikisi de hastalığın temel nedenlerini hedef almıyor.

Bu bağlamda, Columbia Üniversitesi Yardımcı Diş Hekimliği Fakültesi  Kıkırdak Biyolojisi ve Rejeneratif Tıp Taboratuvarını Başkanı Prof. Dr. Mildred Embree, StemJEL dergisinde, laboratuvarında geliştirilen ve hastalığı erken ve orta evrelerinde hedef alan patentli bir ilaç hakkında yeni bir çalışma yayınladı.

Şarku’l Avsat’ın akademik dergiden aktardığına göre yeni ilaç kıkırdağın korunmasına ve eklem protezi ameliyatının önlenmesine yardımcı oluyor. Embree, “Kemik erimesi büyük bir sorundur. Daha uzun yaşadıkça eklemlerimiz yaşlanır ve kıkırdak aşınır” dedi.

Araştırmaya göre, dünya çapında 500 milyon insanı etkileyen kemik erimesi, yaşlılar arasındaki hareket sıkıntıların ana nedenidir. Embree bu konuda “Kemik erimesi hastası olan çok sayıda insan olmasına rağmen tedavi edici ilaçlar yok” ifadelerini kullandı.

Yeni çalışmada kendisi ve araştırma ekibi, yeni ilacın doku ortamında ve kıkırdak hücrelerinde eklem oluşumu ve korunması için önemli olan bir büyüme faktörü keşfetti. Araştırmacılar sklerostin adı verilen bu maddeyi enjekte edilebilir bir hidrojel tedavisine dönüştürdüler ve bunun sıçanlarda, tavşanlarda ve domuzlarda kemik erimesini iyileştirebileceğini ve eklem fonksiyonlarını düzeltebileceğini ortaya çıkardılar.

Bir biyoteknoloji şirketi kurduktan sonra Embree ve ekibi, klinik denemelerin yapılması ve yeni ilacın hastalara verilmesi için araştırmalarını Ekim ayında ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ne sunacak.

Fotoğraf altı: Araştırma ekibinin bir grubunu gösteren bir kare (Columbia Üniversitesi)
 Araştırma ekibinin bir grubunu gösteren bir kare (Columbia Üniversitesi)

Araştırma yapmaya yönelik ilgisinin erken yaşta geliştiğini söyleyen Embree “Kıkırdağı seviyorum, mikroskop altında çok güzel görünüyor. Kemik gibi diğer kas-iskelet dokularının aksine, kan desteği ve dolaşımdaki kök hücre kaynağı bulunmuyor dolayısıyla kolayca onarılması mümkün değil” ifadelerini kullandı.

Kıkırdak eklemleri korur ve düzgün hareket etmelerini sağlar. Ancak zarar gördüğünde yeniden büyüyemeyeceği ve iyileşemeyeceği için bu dokuyu tahrip eden bir yaralanma veya hastalık kalıcı sakatlığa neden olabilir.

Embree doktora sonrası eğitiminde temporomandibular ekleme odaklandı ve bu eklemdeki kök hücrelerin doğal olarak nasıl kıkırdak oluşturduğunu anlamaya çalıştı.

Temporomandibular eklem, üstteki kafatasının temporal kemiği ile alttaki mandibula arasında iki taraflı bir eklemdir. Benzersizdir ve tek parça halinde çalışır.

2010 yılında Embree ve doktora sonrası araştırmacı olan Mo Chen, sklerostinin kıkırdak hücrelerini koruduğunu ve kireçlenmeyi iyileştirdiğini keşfetti. Embree “Yeni ilaç araştırmalarının tohumları o dönemde atılmıştı” dedi. Bu sonuçlar 2016 yılında Nature Communications dergisinde yayınlandı.

Embree, 2040 yılına gelindiğinde yalnızca ABD’de yaklaşık 79 milyon yetişkine bir tür artrit teşhisi konulacağını söylüyor. Ayrıca “Bu yaralanmalardan veya yaşlanmadan kaynaklanan bozulmalara yanıt olarak, vücudun doğal kıkırdak oluşturma ve koruma yeteneğini taklit etmek için yeni ilacı geliştirdik. Bu, tüm ağrılı ve sinir bozucu eklemlerimiz için harika bir haber” ifadelerini kullandı.



Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
TT

Dubai çikolatasının popülaritesi dünya çapında fıstık kıtlığına neden oluyor

Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)
Üstüne altın yaprak konulmuş Dubai çikolatası (Arşiv - AFP)

Dubai çikolatasının popülaritesi, Antep fıstığı arzında küresel bir krize yol açarak dünya çapında fıstık kıtlığını şiddetlendirdi ve fiyatların hızla yükselmesine neden oldu.

Antep fıstığı kreması, kadayıf ve sütlü çikolatanın birleşiminden oluşan Dubai çikolatası, 2021 yılında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) merkezli çikolata şirketi Fix tarafından piyasaya sürülmesinin ardından büyük ilgi gördü ve bir TikTok videosu viral oldu. Aralık 2023'te yayınlanan video 120 milyondan fazla izlendi ve fıstıklı çikolataya karşı küresel bir tutku uyandırarak birçok benzer ürünün ortaya çıkmasına neden oldu.

Kuruyemiş perakendecisi CG Hacking'den Giles Hacking, bu tutku nedeniyle Antep fıstığı fiyatlarının bir yıl önce pound (ağırlık ölçüsü birimi) başına 7,65 dolardan şu anda pound başına yaklaşık 10,30 dolara yükseldiğini söyledi. Hacking, “Şu anda Antep fıstığı piyasasında arz sıkıntısı yaşanıyor” dedi.

Şarku’l Avsat’ın Financial Times'tan aktardığı habere göre, tüketiciler o kadar heyecanlı ki, Birleşik Krallık gibi ülkelerde bazı mağazalar her müşterinin alabileceği çikolata sayısını sınırlıyor.

vfdghty
Berlin'deki bir tatlı dükkanında Dubai çikolataları hazırlanıyor. (Arşiv - AFP)

Antep fıstığının ana ihracatçısı olan ABD'de geçen yıl hayal kırıklığı yaratan hasadın ardından Antep fıstığı stokları zaten azalmaktaydı. Hacking, ABD mahsulünün normalden daha kaliteli olduğunu ve bunun da genellikle çikolata ve diğer gıdalar için malzeme olarak satılan ucuz, kabuksuz Antep fıstığı içlerinin arzını azalttığını söyledi. Hacking, “Çok fazla arz yoktu. Bu yüzden Dubai çikolatası geldiğinde ve çikolatacılar ellerine geçen tüm ürünleri satın aldıklarında, dünyanın geri kalanında bir kıtlık yaşandı” ifadelerini kullandı.

BAE'ye Antep fıstığı ihracatı

İran gümrük idaresine göre, dünyanın en büyük ikinci antepfıstığı üreticisi olan İran, Mart 2025'te sona eren altı aylık dönemde BAE'ye bir önceki 12 aya kıyasla yüzde 40 daha fazla antepfıstığı ihraç etti.

İran Antep Fıstığı Derneği yönetim kurulu üyesi Behruz Ağa, kıtlığın, küresel fıstık arzının talebi aştığı ve fiyatların düşmesine neden olduğu 2023'ten keskin bir geri dönüşü temsil ettiğini söyledi.

Yetiştiricilikte dönüşüm

Kaliforniya'da bazı çiftçiler badem fiyatlarının düşmesi nedeniyle son yıllarda bademden Antep fıstığına geçiş yaptı. Ancak bu ağaçlar eylül ayındaki bir sonraki hasada kadar üretime başlamayacak.

Diğer yandan çikolata üreticileri yeterince krema dolgulu çikolata üretemediklerini söylüyor.

Financial Times’a göre çikolata severler zaten kakao arzında yaşanan sıkıntıdan mustaripti ve bu durum 2024 yılında sert hava koşulları ve hastalıkların mahsulü etkilemesiyle fiyatların neredeyse üç katına çıkmasına neden oldu. Üreticiler, kakao kullanımını en aza indiren yeni tariflerle daha küçük barlar satmaya başladı.

Fix, başkalarının kendi markasını müşterileri yanıltmak için kullandığına dair endişelerini dile getirdi. Şirket ürünlerini BAE dışında satmıyor ve günde sadece iki saat satışa sunuyor.

İsviçreli çikolata üreticisi Laderach'ın CEO'su Johannes Laderach, “Dubai çikolatasına olan talep bizi çok şaşırttı. Birkaç ay önce piyasaya sürdük ve talep katlanarak artmaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.