Elektriksel alan yaratarak kronik yaraları hızla iyileştiren yara bandı tasarlandı

Bilim insanları hem ucuz hem de evde uygulanabileceğini söylüyor

Suyla çalışan yara bandı, pahalı yöntemler karşısında umut veren bir alternatif sunuyor (Rajaram Kaveti)
Suyla çalışan yara bandı, pahalı yöntemler karşısında umut veren bir alternatif sunuyor (Rajaram Kaveti)
TT

Elektriksel alan yaratarak kronik yaraları hızla iyileştiren yara bandı tasarlandı

Suyla çalışan yara bandı, pahalı yöntemler karşısında umut veren bir alternatif sunuyor (Rajaram Kaveti)
Suyla çalışan yara bandı, pahalı yöntemler karşısında umut veren bir alternatif sunuyor (Rajaram Kaveti)

Bilim insanları elektriksel alan yaratarak kronik yaraları iyileştiren bir yara bandı geliştirdi. Klasik bandajlardan daha çabuk etki gösteren yara bandı aynı zamanda ucuza mal edilebiliyor. 

Çok yavaş iyileşen açık yaralar, kronik kabul ediliyor. Örneğin diyabet hastalarında görülen bu yaralar tedavi sonrasında da ortaya çıkabiliyor. 

Ciddi durumlarda uzvun kesilmesine hatta ölüme yol açabildiğinden bunların iyileştirilmesi kritik önem taşıyor. 

Ancak halihazırda kullanılan tedavi yöntemleri genellikle pahalı olduğu için herkesin erişmesi mümkün olmuyor. 

Kuzey Karolina Eyalet Üniversitesi'nden araştırmacılar, çok daha uygun fiyata mal edilebilen bir yara bandı geliştirdi. 

Elektriksel alanın kronik yaraları hızla iyileştirmesinden yola çıkan ekip, batarya ve elektrot içeren ve suyla çalışan bir tasarıma imza attı. 

Tek kullanımlık yara bandının bir tarafında batarya diğerinde de elektrotlar yer alıyor. Bandaj, elektrotların yaraya temas edeceği şekilde yereleştirildikten sonra bir damla suyla batarya harekete geçiriliyor. 

Bu sayede yara bandı birkaç saat boyunca elektriksel alan yaratarak yarayı tedavi ediyor. 

Yeni teknolojiyi diyabetli farelerde deneyen ekip, bulgularını Science Advances adlı hakemli dergide 7 Ağustos'ta yayımlanan makalede aktardı.

Hayvanların yaraları üzerine konan bandajın kan damarı oluşumunu desteklediği ve iltihaplanmayı azalttığı kaydedildi. Araştırmacılar ayrıca yaranın, klasik bandajlarla uygulanan tedaviye kıyasla yüzde 30 daha hızlı iyileştiğini gözlemledi. 

Araştırmacılar elektriksel alanın yarayı düzgünce iyileştirebilmesi için yara bandını esnek bir şekilde tasarladıklarını açıklıyor. Bu sayede yara bandı farklı biçimlerledeki yaraları kaplayabiliyor. 

Makalenin başyazarlarından Rajaram Kaveti "Uyum sağlama becerisi kritik önem taşıyor çünkü elektriksel alanın, yaranın çevresinden merkezine doğru yönlendirilmesini istiyoruz" diyerek ekliyor:

Elektriksel alanı etkin bir şekilde odaklamak için elektrotların yaranın hem çevresinde hem de merkezinde hastaya temas etmesi lazım. Ayrıca bu yaralar asimetrik ve derin olabildiğinden, çok çeşitli özelliklere sahip yüzeylerle uyum sağlayan elektrotlar gerekiyor.

Bilim insanları yara bandının uygun fiyatlı olmasının yanı sıra evde, hastaların tek başına kullanabileceği şekilde tasarlandığını ekliyor. 

Çalışmanın ortak yazarı Dr. Amay Bandokhar "Buradaki amacımız, kronik yaraları olan hastalardaki iyileşmeyi hızlandıran çok daha ucuz bir teknoloji geliştirmekti" ifadelerini kullanıyor. 

Araştırma ekibi, icatlarına bazı ince ayarlar yaptıktan sonra bir noktada insan deneylerine geçmeyi planlıyor. 

Independent Türkçe, Interesting Engineering, Daily Mail, Science Advances



Otizmde devrim niteliğinde gelişme

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Otizmde devrim niteliğinde gelişme

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Araştırmacılar, otizmin 4 alt tipini keşfederek bu genetik durumun altında yatan biyolojiyi anlamaya yönelik "dönüştürücü bir adım" attı.

Princeton Üniversitesi ve Simons Vakfı'ndan bilim insanları, otizm kohort çalışması SPARK'taki 5 bin çocuğun verilerini analiz ederek bireyleri özellik kombinasyonlarına göre gruplandırdı.

Araştırmacılar belirli özelliklerle ilgili genetik bağlantılar aramak yerine, sosyal etkileşimlerden tekrarlayan davranışlara ve gelişimsel kilometre taşlarına kadar 230'dan fazla özelliği her bir kişide değerlendirdi.

Bu analiz sayesinde otizmin farklı genetik varyasyon modellerine sahip 4 alt tipini tanımlamayı başardılar.

Flatiron Enstitüsü'nde yardımcı araştırmacı bilim insanı ve çalışmanın ortak başyazarı Natalie Sauerwald, "Otizmin tek bir biyolojik hikayesi değil, birden fazla farklı anlatısı olduğunu görüyoruz" diyor.

Bu, geçmişteki genetik çalışmaların neden genellikle yetersiz kaldığını açıklamaya katkı sağlıyor; aslında birbirine karışmış birden fazla farklı bulmacaya baktığımızı fark etmeden bir yapbozu çözmeye çalışıyorduk. Bireyleri ilk başta alt tiplere ayırana kadar resmin tamamını, genetik örüntüleri göremedik.

Bu 4 alt tip Sosyal ve Davranışsal Zorluklar, Gelişimsel Gecikmeyle Birlikte Karma OSB (Otizm Spektrum Bozukluğu), Orta Derecede Zorluklar ve Geniş Çaplı Etkilenme olarak belirlendi.

İlk tip, otizmi olmayan çocuklarla benzer bir hızda gelişimsel kilometre taşlarına ulaşan fakat genellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, anksiyete veya depresyon gibi eşlik eden sorunlar yaşayan çocukları kapsıyor.

İkinci tipte gelişimsel kilometre taşlarına ulaşmada gecikme görülürken eşlik eden rahatsızlıklara dair herhangi bir belirtiye rastlanmıyor.

Üçüncü tip olan Orta Derecede Zorluklar'da otizmle ilgili temel davranışlar olsa da diğer gruplar kadar güçlü değil. Otizmi olmayan çocuklarla benzer bir hızda kilometre taşlarına ulaşıyor ve eşlik eden rahatsızlıklar görülmüyor.

4. tipte en uç ve geniş kapsamlı zorluklar yaşanıyor.

Katılımcıların yüzde 37'sinin yer aldığı birinci ve yüzde 34'ünün bulunduğu üçüncü tip en yaygın gruplar. Yüzde 19'unu içeren ikinci ve yüzde 10'unun olduğu 4. tiplerse en nadir olanlar. 

Bulgular, genetik farklılıkların "yüzeyde benzeyen klinik görünümlerin ardındaki farklı mekanizmalara işaret ettiğini" vurguluyor.

Örneğin hem Geniş Çaplı Etkilenme hem de Karma OSB gruplarındaki çocuklar gelişimsel gecikme ve zihinsel engellilik gibi bazı önemli özellikleri paylaşıyor. Ancak ilk grupta, ebeveynlerden geçmeyen de novo mutasyonların en yüksek oranı görülürken, ikinci grubun nadir kalıtsal genetik varyantları taşıma olasılığı daha fazla.

Bulgular otizmin sadece 4 alt tipi olduğu anlamına gelmiyor; en az 4 tane bulunduğunu ve bunların hem klinik seviyede hem de genom düzeyinde araştırmalar için anlamlı olduğunu gösteren veri odaklı bir çerçevenin keşfedilmesini sağlıyor.

Otizmle mücadele eden ailelerin, çocuklarının hangi otizm alt tipine sahip olduğunu bilmesi yeni bir netlik, kişiye özel bakım, destek ve topluluk imkanı sunabilir.

Independent Türkçe