İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Bağımsız Daimi İnsan Hakları Komisyonu’nun (IPHRC) 21. Olağan Oturumu çalışmaları kapsamında düzenlediği bir oturumdan sonra İİT, modern köleliğin ve yasadışı çocuk işçiliğinin tehlikesi konusunda uyarıda bulundu. Katılımcılar oturumda, iş dünyası ve insan hakları konusunun yanı sıra Birleşmiş Milletler’in (BM) yol gösterici ilkelerinin uygulanması ve yerleştirilmesi konusunda yaşanan mevcut zorlukları görüştüler.
Oturum, ticari faaliyetlerin insan hakları üzerindeki etkilerine ve oluşturduğu tehditlere ilginin arttığını gösterdi. Yol gösterici ilkeler, girişimler ve içtihat hukukunun geliştirilmesine rağmen yapılması gereken tercihlerle ilgili olarak istenen ilerlemeyi gerçekleştirmenin önünde hala birçok zorluk ve engel olduğunu ortaya koydu. Tehlikelerle dolu ortamlarda işçilerin sömürülmesine, tedarik zincirlerinde kadın ticaretine ve göçmenlerin kâr amacıyla sömürülmesine ilişkin hala çok sayıda örnek mevcut.
İnsan haklarının korunmasına yönelik normatif çerçeveler
IPHRC, 21 Mayıs’ta başlayan ve yarın (Perşembe) sona erecek olan olağan oturum çalışmaları kapsamında üç oturum düzenledi. Bu oturumlarda, ticaret ve iş dünyasında insan haklarını korumaya yönelik İslami normatif ve kurumsal çerçeveler, ticaret ve iş dünyasında insan haklarını koruma çabaları ve stratejileri ile iş ve ticaret dünyasındaki aktörlerin insan hakları standartlarını geliştirme ve koruma rolleri tartışıldı. İslam Dünyası Teşkilatı Genel Sekreteri'nin de hazır bulunduğu oturumlarda uluslararası ve bölgesel kuruluşlardan uzmanlar tarafından sunumlar yapıldı
Konuşmacılar BM’nin yol gösterici ilkelerini, iş dünyası ve insan haklarıyla ilgili standartları ve uygulamaları güçlendirmek için kabul edilebilir bir uluslararası çerçeve olarak esas aldılar. Ancak, bu ilkeler bağlayıcılığı olmayan yasal bir araç olmaktan öteye gitmiyor ve otomatik olarak herhangi bir hukuki etkisi bulunmuyor. Bunların politika geliştirme ve kurumsal uygulamaların tüm seviyeleri üzerindeki etkisine rağmen, uygulanmasında hala ciddi zorluklarla karşılaşılıyor. Bazı şirketler tarafından gerçekleştirilen insan hakları ihlalleri, sürdürülebilir kalkınma çabalarındaki ilerlemeyi tehdit ediyor.
Konuşmacılar, yükümlülüklerini yerine getirmeseler bile bazı özel şirketlerin işleyebilecekleri olası hak ihlallerine karşı ülkelerin insanları koruma görevinden bahsettiler. İhlaller yaşandığında, mağdurların hem adli hem de adli olmayan şikâyet mekanizmaları yoluyla etkili adalet ve hukuk yollarına erişebiliyor olması gereğini vurguladılar.
İslam ülkelerinin yüzde 50’sinde çatışmalar var
Tartışma oturumunda bildirilen tahminler, İslam ülkelerinde 2003’te yüzde 32 olan çatışma oranının 2011’de yüzde 50’ye çıktığını gösteriyor. Bu çatışmaların çoğu iç çatışmalar şeklinde olurken, yüzde 75’i terör saldırıları şeklindeydi. Küresel Barış Endeksi’ne göre ‘İİT bölgesindeki çatışmalar artıyor ve bu, ülke dışına taşan zorunlu göç akınlarına neden olurken geçiş, çıkış ve varış ülkelerinde ekonomik yükü ve siyasi istikrarsızlığı artırıyor.
Tahminlere göre bu çatışma bölgelerinin çoğu, İİT üye ülkelerinde yer alıyor ve bu bölgelerde yüksek oranda yoksulluk görülüyor. Finansal ve çok boyutlu olarak, bu durum genellikle Sahra Altı Afrika ve Güney Asya’daki düşük-orta ve düşük gelirli ülkelerde yoğunlaşıyor.
9 İslam ülkesinin nüfusunun yüzde 40’ı yoksulluk sınırının altında
Oturumlarda, İİT üyesi dokuz ülkenin nüfusunun yüzde 40’ının, 13 üye ülkenin nüfusunun ise yüzde 30’unun uluslararası yoksulluk sınırının altında yaşadığı belirtildi.
Yoksulların yaşadığı temel yoksunluklar arasında ‘iyileştirilmiş yaşam koşullarına, temel sağlık hizmetlerine, temel eğitim ve okullaşmaya-öğrenime erişim eksikliği’ bulunuyor. Bunlar sadece istatistik değil, milyonlarca gerçek insan. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu istatistiklerin paylaşılma nedeni, bu ülkelerde şirketlerin var olduğu ve faaliyet gösterdiği ortamın bu olması.
Oturumlar, mevcut uluslararası ve bölgesel girişimler, İİT girişimleri ve iş dünyası ile insan haklarına ilişkin normatif çerçevelerin analiz edilmesini amaçlıyor. Ayrıca, kurumsal insan haklarına ilişkin zorunlu destek gereksinimlerini anlamak, uluslararası, bölgesel ve ulusal düzeydeki gelişmeleri takip etmek ve hükümetlerin, şirketlerin ve sivil toplumun iş dünyasında insan haklarına saygı gösterilmesini sağlamak için kullandığı temel araçları incelemeyi amaçlıyor.
Ayrıca iş dünyası ve insan hakları arasındaki bağlantıları belirlemeyi, Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündemi’ni dikkate almayı, ulusal ve bölgesel mevzuat düzeyinde ilerleme kaydetmeyi, daha geniş yasal ve siyasi gelişmelere ilişkin en iyi uygulamaları paylaşmayı hedefliyor. Ayrıca, çatışmalardan etkilenen ortamlar da dahil olmak üzere iş dünyası bağlamında insan hakları ihlallerini önleme ve bunlarla mücadele etme noktasındaki temel zorlukları belirlemeyi amaçlıyor.
Amerikan güçleri Suriye'nin kuzeydoğusundaki Kamışlı'da (AFP)