Mısır toplumu ikiye bölündü: ‘Vekaletle Umre’ caiz mi?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4527386-m%C4%B1s%C4%B1r-toplumu-ikiye-b%C3%B6l%C3%BCnd%C3%BC-%E2%80%98vekaletle-umre%E2%80%99-caiz-mi
Mısır toplumu ikiye bölündü: ‘Vekaletle Umre’ caiz mi?
Emir Münir (Facebook hesabı)
Üç dakikalık kısa bir video, Mısır'da sosyal medya platformlarında ünlü bir ‘vaiz’ tarafından tanıtılan ‘vekaletle Umre’ fikri hakkında geniş çapta tartışma ve eleştiri dalgası başlatmak için yeterli oldu. Söz konusu videonun ardından insanlar iki gruba ayrılırken, bir kısmı bunu ‘talep ve arz ilkesine tabi ücretli bir hizmet’ olarak görürken, diğer kesim ise bunu ‘din ticareti olarak’ görüyor.
Sosyal medyada milyonlarca takipçisi olan Emir Münir (Amir Mounir), gülümseyen bir yüzle ve ihram kıyafetleriyle, geçtiğimiz Pazar akşamı kısa bir videoyla ‘vekaletle Umre’ hizmeti sunan ‘akıllı bir uygulamanın’ tanıtımını yaptı. Bu uygulama, talep edenler için binlerce lira karşılığında, üç teklife göre değişen fiyatlarla normal bir Umre, Ramazan ayında Umre veya aynı gün ‘acil’ Umre seçeneği sunuyor.
Emir Münir, videoda vefat eden bir kişi için umre talebini not alıyor. Kayıt biter bitmez, kamera ihramlı bir kişiye yöneliyor. Bu kişi, umresini vefat eden kişinin adına yapmaya niyetlendiğini söylüyor. Emir Münir, videonun sonunda, Umrenin vefat eden kişiler adına bir başkası tarafından yapılmasının sünnete uygun olduğunu ifade ediyor. Uygulamadan ilk 500 Umre talebi için yüzde 35 indirim uygulanacağını duyurmadan önce, profesyonel bir reklam performansı sergileyerek izleyicilerine sesleniyor:
“Ne bekliyorsunuz? Uygulamayı indirin ve adınıza Umre yaptırın!”
Video, Mısır genelinde ses getirirken, pek çok kişi, ‘Müslüman bir vaiz tarafından dini ritüellerin ücret karşılığında yerine getirilmesini’ eleştirdi. Vaizin bunu vatandaşlardan para karşılığında yaptığı ifade edildi. Eleştirenler arasında, Mısır'ın en yüksek dini otoritesi olan el-Ezher Üniversitesi'nden alimler de var. Ezher Üniversitesi Akaid ve Kelama Profesörü Dr. Abdulmunim Fuad, ‘ibadetlerin bir iş haline getirilmesini’ eleştirdi. Fuad, Şarku'l Avsat gazetesine verdiği demeçte, "Bu kabul edilemez bir söylem ve dini bu şekilde sömürmemiz doğru değil" dedi.
Facebook kullanıcısı Muhammed Emad, konuyla ilgili olarak yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
Şeyh Emir Münir, 4 bin lira ödeyerek bir kişinin sizin veya yakınınızın veya vefat eden bir kişinin adına Umre yapabileceği bir uygulama için reklam yapıyor. Bu kişinin kim olduğunu veya niyetini bilmiyorsunuz. Bu, din adına dolandırıcılık ve kazanç değilse, ne olarak adlandırabiliriz?
Gazeteci Muhammed Mansur ise Facebook hesabından şu yorumu yaptı:
Ben, Umre uygulaması hakkında reklam yapan, vefat edenler ve maddi durumu olmayanlar için Umre ibadetini yapma hizmeti sunan kişiye karşı değilim. Bu kişi bir hizmet sundu ve buna bir fiyat verdi. Hizmeti almak isteyenler alır, istemeyen almaz.
Münir, eleştirilerin artmasıyla birlikte, gece yarısından sonra canlı yayında takipçilerine seslendi. 5 milyondan fazla takipçisi olan Münir, eleştirilerin kendisini ‘trend’ haline getirmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Münir, ücret karşılığı Umre yaptırma hizmetinin savunucusu olmaya devam etti ve şöyle dedi:
Bazı insanlar, vefat eden babaları veya başkaları için ücretsiz olarak Umre yapmak isteyen birini bulamayabilir. Bu uygulama, bu insanların yardım almasına yardımcı olacak.
Niyetinin insanları dolandırmak olduğu takdirde Allah’ın kendisini cezalandırması için dua eden Münir, onu suçlayanları hedef alarak “Eğer yalan söylüyorsanız, Allah sizi cezalandırsın. Sizi Allah'ın izniyle adalete teslim edeceğim" dedi.
Mısırlı ünlü vaizin bu adımına eleştiri olarak kullanıcılar, daha önce X platformunda aktif olan ünlü Kuveytli vaiz Osman el-Humeys'in görüşünü paylaşmaya başladılar. Humeys, ‘vekaletle Umreyi’ ‘bir bidat’ olarak nitelendirerek ‘insanın babası veya kardeşi için Umre yapmanın daha öncelikli olduğunu’ söyledi.
Mısır yerel medyası, Mısır İslami Fıkıh Konseyi'nin, ‘ölen biri için vekaletle Umre yapmanın caiz olduğuna’ dair bir fetva yayınladı. Ancak Humeys, videoda, ‘ölen kişi için en iyi şeyin dua etmek ve sadaka vermek’ olduğunu vurguladı.
Suriyeliler ‘geri dönüş hakkını’ kutluyor... Zorla yerinden edilenler en göze çarpan katılımcılarhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5216903-suriyeliler-%E2%80%98geri-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F-hakk%C4%B1n%C4%B1%E2%80%99-kutluyor-zorla-yerinden-edilenler-en-g%C3%B6ze
Suriyeliler ‘geri dönüş hakkını’ kutluyor... Zorla yerinden edilenler en göze çarpan katılımcılar
Şam pazarında Beşşar Esed ve Hafız Esed'in hicivli resimlerinin bulunduğu çorapların sergilendiği bir tezgâh (DPA)
Şam’ı, Esed rejiminin devrilmesinin üzerinden bir yıl geçtikten ve ülke 8 Aralık 2025’teki ‘kurtuluş’ yıldönümünü anmaya hazırlanırken ziyaret ettiğinizde, kendinizi neredeyse bir ‘bayram’ yaşıyor gibi hissediyorsunuz. Elinizde bir mercek taşıyormuşçasına, detaylarda ve karşılaştırmalarda kayboluyorsunuz. Bu karşılaştırmalar yalnızca geçen yıl dışarıdan gözlemlediklerinizle sınırlı kalmıyor; aynı zamanda 15 yıllık acı, korku ve farklı kuşakların deneyimlerinden oluşan birikmiş travmalarla da dolu.
‘Bayram’ kelimesi, son günlerde Suriye başkentinde gözlemlenen genel tabloyu özetleyebilir; hazırlıklar, süslemeler ve sevinç kadar, hüzün, işlerin aksaması ve günlük işlerin bayram sonrasına ertelenmesi de bu manzaraya dahil. Basit bir düzenleme talebi dahi genellikle “İnşallah bayramdan sonra” yanıtıyla karşılanıyor.
Karanlık bir dönem sona erdi
Lübnan sınırındaki el-Masna Sınır Kapısı’ndan Şam’a doğru uzanan yol boyunca, kutlama havası daha girişte başlıyor. Yol boyunca asılı büyük pankartlar, ‘Karanlık dönem sona erdi… Ülkenin yüzü aydınlandı’, ‘Omuz omuza, el ele, vatanı inşa ediyoruz’, ‘Tek vatan… Tek halk’ gibi sloganlar taşıyor.
Şam'da Esed rejiminin devrilmesinin birinci yıldönümü kutlamaları sırasında Suriye bayrağı sallayan bir kız (AP)
Yeni bayrak ve kartal simgesi, eski rejimin boşalttığı askeri bölgelerin duvarlarına, kasaba girişlerine ve Beyrut-Şam yolundaki 4. Tümen karargâhına işlenmiş.
2024 yazında açıklanan bu yeni görsel kimlik, yıkılmış ve yıpranmış bir ülkede “Öncelikli bir konu değil” eleştirilerine maruz kalmış olsa da sahadaki gerçekler bu eleştiriyi tamamen doğrulamıyor. Eski rejimde görsel kimlik, öğrencilerin defterlerinden sınıf tahtalarına, meydanlardaki dev heykellere kadar sistematik biçimde nüfuzun pekiştirilmesini sağlayan merkezi bir araçtı.
Bu nedenle, eski rejim düştüğünde ilk olarak kırılan, parçalanan ve yok edilen şey, onun ikonları ve görsel sembolleriydi. Boşalan bu alan, yeni otoritenin kimliğini yansıtacak şekilde doldurulmalıydı; aksi halde, geçen yılın başında ortaya çıkan bölgesel ve milis kaynaklı rastgelelikler bu boşluğu doldurabilirdi. Bir gözlemci, eski rejimin sembollerini taşıyan banknotlarla işlem yapma ihtiyacı olmasaydı, pek çok kişinin paraları yakacağını alaycı bir dille ifade etti.
Ancak, geçmişle bağları koparma ve yeni dönemi pekiştirme bağlamında, birçok kişi yeni görsel kimliği kıyafet, görünüm ve sosyal davranışlarda da benimsemekte bir adım öteye geçti. Geçen yıl Şam’da uzun saçlı ve tuhaf kıyafetli olarak öne çıkan Heyetu Tahriru’ş Şam (HTŞ) savaşçılarının sakalları kısalmış ve seyrekleşmişken, artık sakallar genel olarak düzenli, hafif ve bıyıkla bütünleşmiş bir şekilde gençler ve erkekler arasında yaygın bir görünüm halini aldı.
Altın kartal simgesi, resmi kıyafetlerin kollarına ve yakalarına takılan düğmeler haline geldi ve sadece devlet memurlarına değil, özel sektörde çalışan ve dönemin stilini benimsemek isteyen genç sivillere de yayıldı.
Suriyeliler giyim, görünüş ve sosyal davranışlarında yeni bir ‘görsel kimlik’ benimseme konusunda adım atıyorlar. (AP)
Yeni devlet kurumları, önceki savaşçıları polis ve genel güvenlik başta olmak üzere resmi kanallarına entegre ederken, eski askerlerin kıyafetleri de değişti. Artık gömlek-pantolon ya da milis gruplarına göre kamuflaj yerine, siyah tek tip üniformalar, açık yüzler ve görünmeyen silahlar hâkim.
Bugün Suriye’deki büyük dönüşümler bağlamında belki küçük görünen bu sahne değişikliği, Şamlıların bastırılmış öfkesinin ve yeni yöneticilere karşı duyduğu kaygının bir kısmını emdi. Merkeziyetçi bir ülke olarak Suriye’de, genel başarı Şam sınavı geçilmeden mümkün değil. Ve Şam bugün, tüm zorluklara ve yüksek beklentilere rağmen adeta bir bayram havasında.
Beyaz bayraklar
Yoğun kalabalıklar, herhangi bir yere ulaşmayı neredeyse bir mucizeye dönüştürüyor; beyaz tevhid bayraklarıyla donatılmış geçit törenleri sokaklarda ilerliyor ve öğleden sonra Emevi Meydanı çevresindeki yollar kapanınca, iç sokaklar iyice tıkanıyor. Telefon şebekesi aşırı yük altında. Oteller dolup taşmış durumda; rezervasyonlar, bir zamanlar prestijli ve lüks olan, 1980’lerin sonunda zamanın durduğu o otellerde bile, roket gibi fırlayan fiyatlarla dolu. Bugün bu oteller sadece dönemin tanığı olan harabeler halinde.
Otellerin misafirleri, Suriyeli göçmenler, sivil toplum aktivistlerinin seminer ve atölye çalışmaları katılımcıları, üst düzey yabancı ve diplomatik heyetler, yerel ve uluslararası medya mensupları, tüccar ve müteahhitler, uzak vilayetlerden gelen güvenlik görevlileri ve sadece meraklı olan ve lobiye girebilme fırsatı bulan kişiler arasında değişiyor.
Bu yoğun kalabalığın ortak paydası, bir zamanlar ülkelerine geri dönme umudunu kaybetmiş olmaları ve bugün bunu telafi etmeye çalışmaları. Geçen yıl boyunca bazı aileler, on yıldan uzun süredir sürgünde olan çocuklarını kucaklama şansı buldu; torunlarıyla yüz yüze tanışan büyükler, bazı durumlarda sadece telefon ekranları aracılığıyla tanışabilmişti. Gençler, bir zamanlar tutuklanma veya ölüm tehlikesinden kaçarak ülkeyi terk etmiş, şimdi ise orta yaşa gelmiş olarak gençlik yıllarının yataklarına sıkışmaya çalışıyor.
Hama şehrindeki kutlamalar sırasında el-Asi Meydanı'nda toplanan yüzlerce insanın genel görünümü (EPA)
Her bayram günü olduğu gibi, sevinç ve mutluluk duyguları bazı kapıları sadece gözyaşıyla çalıyor. Özellikle harap olmuş bölgelerde yaşayanlar ve kayıp ya da zorla kaybedilmiş yakınları olanlar, bugün sevinçlerini hıçkırıklarla yaşıyor; çünkü yollarının uzun ve zorlu olduğunu biliyorlar. Bu kişiler, bu anmanın en belirgin katılımcıları; her ailede bir kayıp veya kaybolmuş birey bulunuyor ve halen defin ve taziye merasimi için iz veya kalıntı arıyorlar.
Öte yandan, kayıp yakınları, insan hakları örgütleri, iş insanları ve diğer topluluklar, faaliyetlerini ülkelerine taşıyarak başkentte toplantılar düzenledi ve taleplerini dile getirdi. Bu, şüphesiz büyük bir kazanım olarak değerlendiriliyor.
‘Özlemle doluyum’
Her şeyden önce bu kutlama, Suriyelilerin onlarca yıl boyunca mahrum bırakıldığı ‘geri dönüş hakkına’ odaklanıyor; bu hak bazen 2011 devriminden bile önce gündeme gelmişti. İstanbul’da geçirdiği 13 yılın ardından Şam’a dönen kırklı yaşlarındaki bir adam şöyle diyor: “Geri dönüyorum çünkü basitçe özledim. Ailemi, mahallemi ve o zamanlar sevmememe rağmen zorla terk ettiğim hayatımı özledim.”
Bireylerin seçimlerini, ‘yeni Suriye’yi inşa etme’ gibi parlak başlıklar altında siyasi bağlamlara oturtmaya çalışanlara dair konuşurken şu ifadeleri kullandı: “Yurt dışındayken bile ülkem ve insanlarıma çeşitli şekillerde katkıda bulunduğumu düşünüyorum. Ama bugün geri döndüm çünkü hasret galip geldi. Hasret duygusu, geri dönmek için yeterli bir sebep olmalı. Geri dönme hakkım, yönetimin şekli veya yeni iktidarın performansına duyduğum memnuniyet ya da memnuniyetsizlikten bağımsız olmalı.”
Bu ifade, bugün Suriyelilerin, hem Şam’da hem de uzak vilayetlerde karşılaştığımız insanların halini özetliyor: Halk, fiilen kaderlerini tayin etme hakkını yeniden kazanmalarını kutluyor.
Siyaset bugün geniş bir alan kaplamıyor gibi görünse de, hükümet kararları, medyanın ve hukuk alanının performansı, polis davranışları, sahil ve Suveyda’daki gelişmeler, fiyat artışları, yoksullukla zenginliğin yan yana varlığı ve cezaevlerinde kaybolan ya da zorla kaybedilen kişilerin dosyalarının görmezden gelinmesi gibi konular her sohbette kendini hissettiren ‘büyük fil’ olmaya devam ediyor. Tüm bu başlıklar ve daha fazlası, sokakta, kafelerde ve restoranlarda yüksek sesle tartışılıyor; sanki artık duvarların kulakları yokmuş gibi... Görüşme yaptığım kişi bu benzetmeye gülerek şöyle diyor: “Gerçekten de duvarların artık kulakları yok. Herkes canının istediğini yapıyor: bireyler, dernekler, bakanlıklar, valiler, hatta Hamidiyye Çarşısı’ndaki polis memuru bile… Sanki herkes yeniden konuşma cesareti bulmuş ve kulaklarını kapatmış durumda.”
Devlete ve Hizbullah'a karşı artan kızgınlıkhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5216806-devlete-ve-hizbullaha-kar%C5%9F%C4%B1-artan-k%C4%B1zg%C4%B1nl%C4%B1k
Lübnan'ın güneyindeki Mecdal kasabasına perşembe günü İsrail tarafından düzenlenen saldırının ardından kasabadan dumanlar yükseldi (AFP)
Güney Lübnan'ın cephe hattındaki köylerinde düzenlenen protesto ve gösteriler, etkilenenlere tazminat ödenmesindeki gecikme nedeniyle devlete ve Hizbullah'a karşı halkın duyduğu öfkeyi yansıtıyor. Bu durum, birçok kişinin köylerini terk ederek köylerinin dışında yeni bir hayat kurmasına neden oldu.
Bu hamleler, evlerini ve mülklerini kaybettikten sonra hala yerinden edilme deneyimini yaşayan ve İsrail'in neredeyse her gün oraları hedef aldığını ve zamanla hasarın daha da artacağını bilerek henüz yeniden inşa tazminatı alamayan sınır kasabalarındaki sakinlerin trajik yaşamının başlamasından iki yıldan fazla bir süre sonra geliyor.
Bu bağlamda siyasi analist Ali el-Emin, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, bu tür hareketlerin ortaya çıkmasının "normal olduğunu, çünkü köylerin neredeyse terk edildiğini" söylüyor. Emin, "Bu protestoların, halka sırt çevirenlere karşı yapıldığını ve protestocuların, onun (Hizbullah'ın) tutumlarının, meselenin ele alınmasına yönelik her türlü olasılığın ufkunu kapatmaya katkıda bulunduğuna inandıklarını" vurguluyor.
Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, dün İsrail'in güney Suriye'de silahsızlandırılmış bölge kurulması talebini, ülkesini "tehlikeli bir duruma" sokacağı gerekçesiyle reddetti ve "(Biz) İsrail de dahil olmak üzere şiddet ihraç eden bir ülke olmakla ilgilenmiyoruz" dedi.
Eş-Şara, Doha Forumu'na katılımı sırasında verdiği röportajda, bu yılın başlarında Dürzi ve Alevilerin yaşadığı bölgelerde yaşanan kanlı çatışmalara atıfta bulunarak, "Sahilde ve Süveyda'da işlenen suçların faillerini yargılayacağız" sözü verdi.
Eski Cumhurbaşkanı Beşşar Esed'in devrilme yıldönümü arifesinde, El-Arabiya/El-Hadath kanalı, devrik cumhurbaşkanını, 2024 yılında gizemli bir şekilde öldürülen danışmanı Luna eş-Şibl ile bir arada olduğu video kayıtları yayınladı. Danışmanıyla birlikte yapılan "Esed kayıtları", güçlerinde savaşan Suriye askerleriyle alay etme, devrik cumhurbaşkanının Şam Guta'sına yönelttiği hakaretler (Guta'ya lanetler yağdırma) ve "Kaplan" lakaplı askeri komutan Süheyl el-Hasan ile Lübnan "Hizbullahı"nı eleştirme gibi ifadeler içeriyor.
Suriyeliler, sızdırılan ses kayıtlarının Esed'in, bir yıl önce muhalif grupların Şam'a girmesi ve rejiminin devrilmesiyle askeri olarak ilk kez düşüş yaşamasının ardından, destekçileri ve Suriye'de ve komşu ülkelerde onunla birlikte savaşanların gözünde ikinci kez düşüş yaşadığına işaret ettiğini düşünüyor.
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة
