Mısır toplumu ikiye bölündü: ‘Vekaletle Umre’ caiz mi?

Ezher'deki alimler yeni uygulamayı tanıtan vaizi hedef aldı.

Emir Münir (Facebook hesabı)
Emir Münir (Facebook hesabı)
TT

Mısır toplumu ikiye bölündü: ‘Vekaletle Umre’ caiz mi?

Emir Münir (Facebook hesabı)
Emir Münir (Facebook hesabı)

Üç dakikalık kısa bir video, Mısır'da sosyal medya platformlarında ünlü bir ‘vaiz’ tarafından tanıtılan ‘vekaletle Umre’ fikri hakkında geniş çapta tartışma ve eleştiri dalgası başlatmak için yeterli oldu. Söz konusu videonun ardından insanlar iki gruba ayrılırken, bir kısmı bunu ‘talep ve arz ilkesine tabi ücretli bir hizmet’ olarak görürken, diğer kesim ise bunu ‘din ticareti olarak’ görüyor.

Sosyal medyada milyonlarca takipçisi olan Emir Münir (Amir Mounir), gülümseyen bir yüzle ve ihram kıyafetleriyle, geçtiğimiz Pazar akşamı kısa bir videoyla ‘vekaletle Umre’ hizmeti sunan ‘akıllı bir uygulamanın’ tanıtımını yaptı. Bu uygulama, talep edenler için binlerce lira karşılığında, üç teklife göre değişen fiyatlarla normal bir Umre, Ramazan ayında Umre veya aynı gün ‘acil’ Umre seçeneği sunuyor.

Emir Münir, videoda vefat eden bir kişi için umre talebini not alıyor. Kayıt biter bitmez, kamera ihramlı bir kişiye yöneliyor. Bu kişi, umresini vefat eden kişinin adına yapmaya niyetlendiğini söylüyor. Emir Münir, videonun sonunda, Umrenin vefat eden kişiler adına bir başkası tarafından yapılmasının sünnete uygun olduğunu ifade ediyor. Uygulamadan ilk 500 Umre talebi için yüzde 35 indirim uygulanacağını duyurmadan önce, profesyonel bir reklam performansı sergileyerek izleyicilerine sesleniyor:

“Ne bekliyorsunuz? Uygulamayı indirin ve adınıza Umre yaptırın!”

Video, Mısır genelinde ses getirirken, pek çok kişi, ‘Müslüman bir vaiz tarafından dini ritüellerin ücret karşılığında yerine getirilmesini’ eleştirdi. Vaizin bunu vatandaşlardan para karşılığında yaptığı ifade edildi. Eleştirenler arasında, Mısır'ın en yüksek dini otoritesi olan el-Ezher Üniversitesi'nden alimler de var. Ezher Üniversitesi Akaid ve Kelama Profesörü Dr. Abdulmunim Fuad, ‘ibadetlerin bir iş haline getirilmesini’ eleştirdi. Fuad, Şarku'l Avsat gazetesine verdiği demeçte, "Bu kabul edilemez bir söylem ve dini bu şekilde sömürmemiz doğru değil" dedi.

Facebook kullanıcısı Muhammed Emad, konuyla ilgili olarak yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:

Şeyh Emir Münir, 4 bin lira ödeyerek bir kişinin sizin veya yakınınızın veya vefat eden bir kişinin adına Umre yapabileceği bir uygulama için reklam yapıyor. Bu kişinin kim olduğunu veya niyetini bilmiyorsunuz. Bu, din adına dolandırıcılık ve kazanç değilse, ne olarak adlandırabiliriz?

Gazeteci Muhammed Mansur ise Facebook hesabından şu yorumu yaptı:

Ben, Umre uygulaması hakkında reklam yapan, vefat edenler ve maddi durumu olmayanlar için Umre ibadetini yapma hizmeti sunan kişiye karşı değilim. Bu kişi bir hizmet sundu ve buna bir fiyat verdi. Hizmeti almak isteyenler alır, istemeyen almaz.

Münir, eleştirilerin artmasıyla birlikte, gece yarısından sonra canlı yayında takipçilerine seslendi. 5 milyondan fazla takipçisi olan Münir, eleştirilerin kendisini ‘trend’ haline getirmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Münir, ücret karşılığı Umre yaptırma hizmetinin savunucusu olmaya devam etti ve şöyle dedi:

Bazı insanlar, vefat eden babaları veya başkaları için ücretsiz olarak Umre yapmak isteyen birini bulamayabilir. Bu uygulama, bu insanların yardım almasına yardımcı olacak.

Niyetinin insanları dolandırmak olduğu takdirde Allah’ın kendisini cezalandırması için dua eden Münir, onu suçlayanları hedef alarak “Eğer yalan söylüyorsanız, Allah sizi cezalandırsın. Sizi Allah'ın izniyle adalete teslim edeceğim" dedi.

Mısırlı ünlü vaizin bu adımına eleştiri olarak kullanıcılar, daha önce X platformunda aktif olan ünlü Kuveytli vaiz Osman el-Humeys'in görüşünü paylaşmaya başladılar. Humeys, ‘vekaletle Umreyi’ ‘bir bidat’ olarak nitelendirerek ‘insanın babası veya kardeşi için Umre yapmanın daha öncelikli olduğunu’ söyledi.

Mısır yerel medyası, Mısır İslami Fıkıh Konseyi'nin, ‘ölen biri için vekaletle Umre yapmanın caiz olduğuna’ dair bir fetva yayınladı. Ancak Humeys, videoda, ‘ölen kişi için en iyi şeyin dua etmek ve sadaka vermek’ olduğunu vurguladı.



Smotrich'in ‘İnşa ettiklerinden daha fazlasını yıkacağız’ şeklindeki planı Batı Şeria'da uygulanmaya başladı

İsrailli yetkililer C Bölgesi’nde inşaat yapılmasını yasakladı (Reuters)
İsrailli yetkililer C Bölgesi’nde inşaat yapılmasını yasakladı (Reuters)
TT

Smotrich'in ‘İnşa ettiklerinden daha fazlasını yıkacağız’ şeklindeki planı Batı Şeria'da uygulanmaya başladı

İsrailli yetkililer C Bölgesi’nde inşaat yapılmasını yasakladı (Reuters)
İsrailli yetkililer C Bölgesi’nde inşaat yapılmasını yasakladı (Reuters)

Halil Musa

Filistinli Hammam Ahmed, İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in ‘İsrail, Filistinlilerin inşa ettiğinden daha fazlasını yıkacak’ şeklindeki planı doğrultusunda Filistinlilerin evlerinin yıkılması çalışmalarının yoğunlaştığı bir dönemde, 18 Şubat Salı sabahı Batı Şeria'nın kuzeyindeki Salfit şehrine bağlı Kefer ed-Deyk köyünde İsrail güçlerinin evini yıkması sonucu evsiz kaldı.

Birkaç gün önce yapılan resmi bildirimin ardından buldozerler Hammam'ın yıllar önce, ‘biri 1976 yılında İsrail tarafından ruhsat verilerek’ inşa edilen iki evin yanına inşa ettiği evini yıktı. Geçtiğimiz perşembe günü İsrail Sivil İdaresi'nden memurların evine geldiğini belirten Hammam, memurların evi yıkıma hazırlandıklarını bildirdiklerini söyledi.

“Filistinlilerin inşa ettiklerinden çok daha fazlasını yıkacağız”

Hammam evi boşaltmak ve ailesini bir akrabasının evine taşımak zorunda kalan Hammam, “Evim yıkıldıktan sonra yaşamak için bir ev kiralayacağım” dedi.

Hammam'ın evi Kefere d-Deyk köyünün batısında, Oslo Anlaşmaları kapsamında “C” olarak sınıflandırılan ve Batı Şeria'nın yüzde 60'ını kapsayan bölgede yer alıyor.

İsrailli yetkililer, Filistin kırsalını ve İsrail'in ilhak etmeye ve egemenliğini dayatmaya çalıştığı Batı Şeria'daki şehirlerin ve kasabaların coğrafi uzantısını oluşturan bu bölgede inşaat yapılmasını yasaklıyor.

fgrhytjuı
Yılbaşından bu yana yıkılan yapı sayısı 74'ü meskûn ev olmak üzere 126'ya ulaştı (Reuters)

İsrail geçtiğimiz yıl çoğu C Bölgesi'nde olmak üzere 650’si ev binden fazla binayı yıktı. Bu yılın başlarından bu yana yıkılan yapıların sayısı 74'ü meskûn ev olmak üzere 126'ya ulaştı. Filistin Kurtuluş Örgütüne (FKÖ) bağlı Ayrım Duvarı (Utanç Duvarı) ve Yahudi Yerleşim Birimleriyle Mücadele Konseyi’ne (CWRC) göre yıkımlari özellikle Cenin, Kudüs, Kalkilya, Beytullahim ve Nablus’ta yoğunlaştı.

Salfit'te Hammam’ın evinin yıkılmasından birkaç saat sonra İsrail buldozerleri, bu kez Kudüs'ün güneydoğusundaki Cebel el-Mukaber beldesinde Ali, Emin, Hamid ve Muhammed Halase kardeşlere ait dört evi yıktı.

Batı Şeria'da Filistinlilere ait evlere yönelik yıkımlar, İsrail’in hegemonyasını Batı Şeria'nın büyük bölümüne dayatmayı ve çatışmayı burada çözmeyi amaçlayan aşırı sağcı bir hükümetin iktidarda olduğu dönemde yoğunlaştı.

İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, yerleşim birimi inşaları ve Filistinlilerin evlerinin yıkılmasına atıfla "2025, 1967'den bu yana ilk kez onların inşa ettiğinden daha fazla yıktığımız yıl olacak" ifadelerini kullandı.

Arazinin kontrolü

“Çatışmanın özü toprağın kontrolüdür” diyen Dini Siyonizm Partisi lideri Smotrich, “Toprağı kim kontrol ederse onun geleceğini de o belirler” diye konuştu.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Maliye Bakanı Smotrich aynı zamanda İsrail Savunma Bakanı'na bağlı Sivil İdare denilen kuruma başkanlık ediyor.

zsxcdfrgt
Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria'da yaklaşık 770 bin yerleşimci, 180 yerleşim birimi ve 256 ileri karakolda ikamet ediyor (AFP)

Smotrich, bakanlığının işgücünü artırarak, yeni ekipmanlar satın alarak ve Filistinlilerin inşaatlarını izlemek için modern teknolojiler kullanarak yıkımlara ayrılan kaynaklarda önemli bir artış sağlayacağını vurguladı.

Smotrich'e göre İsrail, yıkımları teşvik edecek ve İsrail kontrolündeki bölgelerde Filistinlilerin inşaat yapmasını engelleyecek.

Politikasının Batı Şeria'daki ‘yasadışı inşaatların peşine düşmekle sınırlı kalmayacağını’ vurguladı. Bu politika aynı zamanda ‘Filistinlilerin inşaat yapmasının tamamen yasaklanmasını ve İsrail'in toprak üzerindeki kontrolünün yeniden tesis edilmesini’ de öngörüyor.

CWRC verilerine göre Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria'da yaklaşık 770 bin yerleşimci, 180 yerleşim birimi ve 256 ileri karakolda ikamet ediyor.

Yıkım faaliyetleri

CWRC Başkanı Mueyyed Şaban Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada Smotrich'in göreve geldikten sonra “Batı Şeria'daki yıkımları iki katına çıkardığını, yerleşimleri genişlettiğini ve izole karakollar için yollar inşa ettiğini” söyledi.

Smotrich, hükümette görev almadan önce, C Bölgesi'ndeki Filistin inşaat faaliyetlerini izleyen yerleşimci hareketi Regavim yetkilisiydi.

İsrailli bakan, İsrail hükümetindeki diğer aşırı sağcı bakanlarla birlikte Batı Şeria'nın ilhak edilmesi ve yüz binlerce İsraillinin buraya yerleştirilmesi çağrısında bulunuyor.

Yıkımlar ve yıkıma gelineceğine dair bildirimlerin daha önce görülmemiş bir şekilde arttığını belirten CWRC Başkanı Şaban, Smotrich'in ‘Filistinlilerin evlerini yıkmak için tüm gücüyle’ çalıştığını vurguladı.

Şaban, İsrailli bakanın her bir Filistinlinin ‘ya ölmesini ya bu topraklardan kovulmasını ya da İsrailliler için çalışmasını’ istediğini de sözlerine ekledi.

İsrailli yetkililer, Batı Şeria'nın doğu yamaçlarındaki 29 meskun mahali ortadan kaldırmayı ve meraları, su kaynaklarını ve su kuyularını kontrol altına almayı başardı.

“Derin değişiklikler”

İsrail meseleleri uzmanı İsmet Mansur, Smotrich'in Batı Şeria'da yıkımlar, yasalar ve idari kararlar ve ileri karakollar için yol yapımı da dahil olmak üzere derin ve geri dönüşü olmayan değişiklikler yapabildiğini düşünüyor.

Smotrich'in ‘yerleşimi teşvik ederek ve Filistinlileri dışlayarak Batı Şeria'da bir kolonizasyon devrimi’ gerçekleştirdiğini söyleyen Mansur’a göre İsrail, hedeflerine ulaşmak için planlı ve organize bir şekilde çalışırken Filistinliler, rastgele ve dağınık bir şekilde çalışıyor.

Mansur, Smotrich'in çatışmayı yönetmek yerine İsrail'in lehine çözerek ve Filistinlileri kovduktan sonra Batı Şeria'nın büyük bölümünü İsrail'e katarak kendi vizyonunu dayatmaya çalıştığını da sözlerine ekledi.

Smotrich'in planı

Smotrich’in planı, Filistinlileri Yahudilere entegre ederek, göçü kolaylaştırarak ve planı reddedenlere karşı katı uygulamalarda bulunarak Filistin milliyetçiliğini ortadan kaldırmayı amaçlıyor.

Plan, Ürdün Nehri ile Akdeniz arasında İsrail dışında herhangi bir devletin kurulmasını engellemek ve Filistinlileri ‘gönüllü ya da zorla’ taleplerinden vazgeçirmeye zorlamayı öngörüyor.

Bu plana göre iki devletli çözüm sadece Siyonizm ideolojisine aykırı olmakla kalmıyor, aynı zamanda gerçekçi de değil. Zira İsrail solunun sunmayı istediği en üst düzey çözüm, daha ılımlı Filistinlilerin arzuladığı en alt düzey çözümden çok daha azını sunuyor.