Üç dakikalık kısa bir video, Mısır'da sosyal medya platformlarında ünlü bir ‘vaiz’ tarafından tanıtılan ‘vekaletle Umre’ fikri hakkında geniş çapta tartışma ve eleştiri dalgası başlatmak için yeterli oldu. Söz konusu videonun ardından insanlar iki gruba ayrılırken, bir kısmı bunu ‘talep ve arz ilkesine tabi ücretli bir hizmet’ olarak görürken, diğer kesim ise bunu ‘din ticareti olarak’ görüyor.
Sosyal medyada milyonlarca takipçisi olan Emir Münir (Amir Mounir), gülümseyen bir yüzle ve ihram kıyafetleriyle, geçtiğimiz Pazar akşamı kısa bir videoyla ‘vekaletle Umre’ hizmeti sunan ‘akıllı bir uygulamanın’ tanıtımını yaptı. Bu uygulama, talep edenler için binlerce lira karşılığında, üç teklife göre değişen fiyatlarla normal bir Umre, Ramazan ayında Umre veya aynı gün ‘acil’ Umre seçeneği sunuyor.
Emir Münir, videoda vefat eden bir kişi için umre talebini not alıyor. Kayıt biter bitmez, kamera ihramlı bir kişiye yöneliyor. Bu kişi, umresini vefat eden kişinin adına yapmaya niyetlendiğini söylüyor. Emir Münir, videonun sonunda, Umrenin vefat eden kişiler adına bir başkası tarafından yapılmasının sünnete uygun olduğunu ifade ediyor. Uygulamadan ilk 500 Umre talebi için yüzde 35 indirim uygulanacağını duyurmadan önce, profesyonel bir reklam performansı sergileyerek izleyicilerine sesleniyor:
“Ne bekliyorsunuz? Uygulamayı indirin ve adınıza Umre yaptırın!”
Video, Mısır genelinde ses getirirken, pek çok kişi, ‘Müslüman bir vaiz tarafından dini ritüellerin ücret karşılığında yerine getirilmesini’ eleştirdi. Vaizin bunu vatandaşlardan para karşılığında yaptığı ifade edildi. Eleştirenler arasında, Mısır'ın en yüksek dini otoritesi olan el-Ezher Üniversitesi'nden alimler de var. Ezher Üniversitesi Akaid ve Kelama Profesörü Dr. Abdulmunim Fuad, ‘ibadetlerin bir iş haline getirilmesini’ eleştirdi. Fuad, Şarku'l Avsat gazetesine verdiği demeçte, "Bu kabul edilemez bir söylem ve dini bu şekilde sömürmemiz doğru değil" dedi.
Facebook kullanıcısı Muhammed Emad, konuyla ilgili olarak yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
Şeyh Emir Münir, 4 bin lira ödeyerek bir kişinin sizin veya yakınınızın veya vefat eden bir kişinin adına Umre yapabileceği bir uygulama için reklam yapıyor. Bu kişinin kim olduğunu veya niyetini bilmiyorsunuz. Bu, din adına dolandırıcılık ve kazanç değilse, ne olarak adlandırabiliriz?
Gazeteci Muhammed Mansur ise Facebook hesabından şu yorumu yaptı:
Ben, Umre uygulaması hakkında reklam yapan, vefat edenler ve maddi durumu olmayanlar için Umre ibadetini yapma hizmeti sunan kişiye karşı değilim. Bu kişi bir hizmet sundu ve buna bir fiyat verdi. Hizmeti almak isteyenler alır, istemeyen almaz.
Münir, eleştirilerin artmasıyla birlikte, gece yarısından sonra canlı yayında takipçilerine seslendi. 5 milyondan fazla takipçisi olan Münir, eleştirilerin kendisini ‘trend’ haline getirmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi. Münir, ücret karşılığı Umre yaptırma hizmetinin savunucusu olmaya devam etti ve şöyle dedi:
Bazı insanlar, vefat eden babaları veya başkaları için ücretsiz olarak Umre yapmak isteyen birini bulamayabilir. Bu uygulama, bu insanların yardım almasına yardımcı olacak.
Niyetinin insanları dolandırmak olduğu takdirde Allah’ın kendisini cezalandırması için dua eden Münir, onu suçlayanları hedef alarak “Eğer yalan söylüyorsanız, Allah sizi cezalandırsın. Sizi Allah'ın izniyle adalete teslim edeceğim" dedi.
Mısırlı ünlü vaizin bu adımına eleştiri olarak kullanıcılar, daha önce X platformunda aktif olan ünlü Kuveytli vaiz Osman el-Humeys'in görüşünü paylaşmaya başladılar. Humeys, ‘vekaletle Umreyi’ ‘bir bidat’ olarak nitelendirerek ‘insanın babası veya kardeşi için Umre yapmanın daha öncelikli olduğunu’ söyledi.
Mısır yerel medyası, Mısır İslami Fıkıh Konseyi'nin, ‘ölen biri için vekaletle Umre yapmanın caiz olduğuna’ dair bir fetva yayınladı. Ancak Humeys, videoda, ‘ölen kişi için en iyi şeyin dua etmek ve sadaka vermek’ olduğunu vurguladı.
