Hammadi Mamari
Küresel Riskler Raporu 2023'te Tunus depreme en çok maruz kalan ülkeler arasında dokuzuncu sırada, Fas ise yedinci sırada yer aldı. Endonezya dünyanın depreme en yatkın ülkelerinden biri olarak kabul ediliyor.
Tunus, tarih boyunca ülkede kaydedilen sarsıntıların şiddeti Richter ölçeğine göre 6 dereceyi aşmadığı için orta şiddette sismik aktiviteyle karakterize ediliyor.
Tunus'un yaşadığı en tehlikeli deprem 1970'li yıllarda Aryana Valiliği'nde (Büyük Tunus) Sidi Sabit'te meydana gelerek 5,9 dereceye ulaştı.
Mayıs 2018'de Gabes ve Menzil el-Habib, 5,1 derecelik bir deprem kaydetti. Herhangi bir yaralanma veya insan kaybı yaşanmadı.
Tunus'ta son yıllarda sismik aktivitenin en yoğun görüldüğü bölgelerden biri, 2013 yılında 4,5 büyüklüğünde depremin kaydedildiği Munastır şehri.
Bu depremde pek çok binada çatlaklar ve hasar kaydedilmişti. Tarihi eser sınıfındaki Munastır Kervansarayı da zarar görmüş, ardından restorasyona tabi tutulmuştu.
Tunus'ta sürekli depremler meydana geliyor. Ulusal Meteoroloji Enstitüsü verilerine göre yılda 35 ila 40 arasında, bazen de 50'ye kadar sarsıntı kaydedilebiliyor. Ancak bunların çoğu bölge sakinleri tarafından hissedilmiyor ve zarar verici olmuyor.
Deprem hattı Kafsa ve Munastır'ı da kapsıyor
Jeoloji uzmanı Gazi Bin Cemi, "Tunus, kıtalar arasındaki sınırlara uzaklığı nedeniyle güçlü ve tehlikeli depremlerin yaşanabileceği tehlike bölgesinde değil. Bazen binalara ve altyapıya zarar veren hafif sarsıntılara maruz kalabilir. Kafsa ve Munastır gibi deprem tehlikesinin diğer bölgelere göre daha fazla olduğu bölgeler var. Ancak Tunus ciddi bir depremin eşiğinde değil. Zirâ Afrika ve Avrupa kıtaları arasındaki sınır Tunus'ta karada değil denizde" ifadelerini kullandı.
Yer hareket ettiğinde depremin neden olduğu basıncı absorbe edebilecek, depreme dayanıklı binaların yapılması gerektiğini belirten Cemi, eski binaların modern binalara göre yıkıma karşı daha savunmasız olduğuna dikkat çekti.
Kuzey Tunus güçlü bir deprem tehdidiyle karşı karşıya
Jeoloji ve yer bilimleri alanında yüksek öğrenim profesörü Şukri Yeış ise "Kuzey Tunus bölgeleri önümüzdeki 20 yıl içerisinde orta ila kuvvetli derecede bir depreme tanık olacak. Afrika tektonik plakası Portekiz'in güneyi, Fas'ın kuzeyi, Cezayir'in ve Tunus'un kuzeyi arasından geçiyor. Bu, Tunus'un kuzey bölgesinin sarsıntı ve depremlere karşı savunmasız olduğu anlamına geliyor. Tunus'ta yaşanan depremler Richter ölçeğine göre beş dereceyi aşmadı, maddi ve insani hasara yol açmadı. Ülkemizdeki deprem hareketi Fas'ta görülenlerden çok daha azdır. Dünyadaki tüm ülkeler değişen derecelerde depremlere maruz kalmakta. Bazı bölgeler enerji baskısının dışında kaldığı için hafif sarsıntılara yakalanırken, bazı bölgeler ise büyük kayıplara neden olan şiddetli depremlere maruz kalıyor. Tunus, 5 ila 25 mm arasında değişen mesafelerde giderek kuzeye ve doğuya doğru ilerleyen Afrika tektonik plakasının kuzeyinde yer alıyor. Bu hareketlilik, belirli bir dereceye ulaştığında patlayan enerjinin dünyanın alt katmanlarında depolanmasına yardımcı oluyor. Yüzeye ulaşana kadar katmanlardan geçen deprem şeklinde ortaya çıkıyor. Tektonik plakalar sürekli olarak farklı yönlerde hareket ediyor" açıklamalarında bulundu.
İki tür deprem
Doğal depremler ikiye ayrılıyor. Bazıları levha sınırlarında meydana gelir, genellikle güçlü nitelik teşkil ederek Richter ölçeğine göre 6 dereceyi aşar ve büyük kayıplara neden olur.
Plakaların dahilinde meydana gelen depremler ise Tunus'ta kaydedilenler gibi daha az güçlüdür. Bunlar Tunus'un uzak levha sınırlarının arka faylarıdır. İtalya, Yunanistan, Türkiye gibi ülkelerde bulunur.
Ulusal Meteoroloji Enstitüsü'nün (UME) daha önce yayınladığı veriler, Tunus'ta meydana gelen sismik kırılmaların, binlerce kilometreye ulaşan uzantılara sahip olanların aksine, büyük boyutlarda olmadığını gösteriyor.
Filistin ile Ürdün arasında var olan ve büyük bir uzantı oluşturan çatlak da benzerlik teşkil ediyor.
Bu durum Richter ölçeğine göre 6 ila 7 büyüklüğünde şiddetli depremlere yol açarken, Tunus'ta meydana gelen fayların kısa uzantılara sahip olması ise sismik aktivitenin zayıf olduğu anlamına geliyor.
Independent Arabia - Independent Türkçe
Korgeneral Muhammed el-Haddad'ın ölümü Libya kamuoyunda birçok soru işaretine yol açtı (AFP)
