Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani, anayasanın ve federalizmin uygulanmamasının her zaman Irak’ı istikrarsızlaştıran bir neden olduğunu belirtti. Barzani, dün (20 Kasım Pazartesi) Kürdistan Bölgesi’nin Dohuk kentinde düzenlenen Orta Doğu’da Barış ve Güvenlik İçin Dördüncü Forum’da yaptığı konuşmada, “Irak’ta anayasa ve federal sistem uygulansaydı, Irak’ın yirmi yıllık bağımsızlığı çok daha iyi olabilirdi” dedi.
Barzani, “Anayasanın ve federalizmin uygulanamaması, her zaman Irak’ın istikrarsızlaşmasına neden olmuştur. Irak için çözüm, yeni Irak’ın dayandığı ortaklık, uzlaşma ve denge ilkelerine dönmektir. Irak siyasi elitleri, bu yola dönmeli” ifadelerini kullandı. “Erbil ile Bağdat arasındaki görüşmelerin sonuçları Kürdistan bölgesinin beklentileriyle örtüşmüyor. Ancak görüşmeleri sürdürmenin tek doğru güç olduğuna inanıyoruz. Teslim olmayacağız ve tüm sorunlara çözüm bulmaya devam edeceğiz” diyen Barzani ayrıca, “Irak uzlaşmaya dayalıdır, dolayısıyla anayasanın oluşturulduğu ve yeni Irak’ın inşa edildiği bu prensibe geri dönmeliyiz. Politikacılar anayasanın ruhuna uygun davranırlarsa Irak’ın tüm sorunlarına çözüm bulurlar” şeklinde konuştu.
Bölge çalışanlarının maaş sorunuyla ilgili olarak ise Barzani, “Bölge çalışanlarının ekonomik durumu kötü. Bağdat ile Erbil arasındaki ekonomik sorunların çözülmesi, Kürdistan vatandaşlarının sıkıntılarına hızlı ve radikal çözümler üretilmesi gerekiyor” dedi.
Anayasa mı yoksa yemek menüsü mü?
Aynı şekilde Bölgesel Hükümet Başbakanı Mesrur Barzani, konferansta yaptığı konuşmada, Orta Doğu’nun başta iklim değişikliği olmak üzere varoluşsal zorluklara tanık olduğunu belirtti. Bu durumun gıda güvensizliğini, su kıtlığını ve kitlesel göçü daha da kötüleştireceği konusunda uyaran Barzani, Bölgede barış ve güvenliğe tehdit oluşturan şiddetin yeniden canlandığına dikkat çekti.
Barzani, bölgedeki çatışmalara barışçıl çözümler bulmak için çalışmanın önemli olduğunu söylerken, Filistin ve Kürt sorunlarının aynı hakları ve onuru gerektirdiğini kaydetti. Irak’ta yaşanan son gelişmelerden duyduğu kaygıyı da dile getiren Mesrur Barzani, anayasanın sürekli ihlal edilmesinin istikrarı tehdit ettiğini ve mezhepçiliğin geri dönüşünün habercisi olduğunu vurguladı.
Öte yandan Bölgesel Hükümet Başbakan Yardımcısı Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi liderlerinden Kubad Talabani, konferansta yaptığı konuşmada, Irak’tan uzak durmanın Kürt liderlerin önceliği olmadığını dile getirdi. Talabani, Irak anayasasını daha çok bir menüye benzetirken, “Önceliğimiz Irak’tan uzaklaşmak değil. Birlikte paralel çalışmalıyız. Çözülmemiş sorunların çözümü için de Kürdistan anayasasının varlığı gerekiyor” dedi.
Talabani, “Kürdistan’da bir anayasanın varlığı, bölgedeki çalışmaların düzenlenmesi için gerekliydi, ama bu federal hükümette işe yaramadı ve biz de haklarımızı alamadık” ifadelerini kullandı. “Petrol ve gaz meselesi ve diğerleri gibi Bağdat’la ilgili çözülmemiş pek çok sorun var. Ancak federal hükümetle ilişkilerin düzenlenmesi gerekli” diyen Talabani, “Irak’ta onlarca siyasi parti var ve her partinin Irak’taki federal sisteme dair farklı vizyonları mevcut. Irak anayasası adeta bir restoranın yemek menüsüne dönüşmüş durumda” şeklinde konuştu.
Sudani çabalıyor
Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Irak hükümetinin Gazze’de kapsamlı bir ateşkes üzerinde çalıştığını ve ayrıca Gazze halkına sürekli yardım sağlamaya çalıştığını açıkladı. Hüseyin, Irak’taki silahlı grupların operasyonlarının uluslararası koalisyon güçleri açısından tehlikelerini de dile getirdi.
Hüseyin, foruma katılımı sırasında yaptığı konuşmada “Mevcut savaşta farklı senaryolar yaşanıyor. Başlangıçta Irak hükümetindeki politikamız, bir Filistin devleti kurmaya çalışmaktı. Sudani, çeşitli forumlarda Gazze’nin yeniden inşası konusunu gündeme getirdi” dedi.
Irak Dışişleri Bakanı, “Irak siyasi arenasında farklı partilerin politikalarıyla ilgili farklı eğilimler var. Koalisyonun ve danışmanların Irak arenasındaki varlığını Gazze’deki savaşa bağlama çağrısında bulunan eğilimler mevcut. Bu konunun Irak meselesi olduğunu ve Kürdistan dahil Irak gerçekliğinde pek çok soruna yol açtığını düşünen başka eğilimler de var. Dolayısıyla Irak hükümeti, ister Irak’ın komşularıyla, ister İslam ve Avrupa ülkeleriyle olsun, İsrail’i Gazze’deki savaşı durdurması için etkilemek ve ona baskı yapmak için özellikle Washington’daki karar vericilerle sürekli iletişim halinde olmaya çabalıyor” açıklamasında bulundu.
Hüseyin, “Bazı ülkelerin, savaşın kapsamını daraltmak istediği biliniyor. İsrail de bunu yapmaya çalışıyor ve bunu Gazze ile sınırlıyor. Washington’un da yaklaşımı bu. Ama bölgede savaşı genişletmeyi değil, sürdürmeyi, yani kalıcı bir savaşı amaçlayan politikalar var. Ama genişleme olmazsa yıpratma savaşı olur. Bu konu, Irak’ın içini ve bileşen ilişkilerini etkileyecektir. Dolayısıyla savaşın durdurulması yönündeki çaba ve çalışmalar devam edecektir” dedi.
“Irak hükümeti, özellikle de Sudani hükümeti, Irak’taki yabancı varlığı ile Gazze’deki savaş arasında bir bağlantı olduğuna inanan kesimleri, bazı operasyonların Irak’ta istikrarın, Irak’taki güvenlik durumunun çıkarına olmadığına ve büyük riskler olduğuna ikna etmeye çalışıyor” diyen Irak Dışişleri Bakanı, “Eğer bu operasyonlar devam ederse ve kayıplar olursa şu soru ortaya çıkıyor: Başta koalisyon güçleri olmak üzere diğerlerinin askeri ve güvenlik açısından tepkisi ne olacak? Ayrıca bunun siyasi ve ekonomik sonuçları olacak mı?” ifadelerini kullandı.
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, 13 Mart 2025 tarihinde Şam'da anayasa bildirgesini imzaladı. (AFP)
Suriye Geçiş Dönemi Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ve SDG Genel Lideri Mazlum Abdi, 10 Mart 2025 tarihinde Suriye'nin başkenti Şam'da SDG'nin devlet kurumlarına entegre edilmesini öngören anlaşmayı imzalarken (AFP)
Suriye'nin kuzeydoğusunda Anayasa Bildirgesi'ne karşı düzenlenen yürüyüş sırasında ademi merkeziyet çağrısı yapan pankartlar taşıyan göstericiler (AFP)