Gazze'deki bomba gürültülerinin arasından ud sesi yükseliyor

Bir gençlik grubu, çocukları rahatlatmak amacıyla yerinden edilen Filistinlilerin yaşadığı kamplarda her gün konserler düzenliyor

Rua, çocukların acısını hafifletmek için onlara ud çalıp, konser veriyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)
Rua, çocukların acısını hafifletmek için onlara ud çalıp, konser veriyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)
TT

Gazze'deki bomba gürültülerinin arasından ud sesi yükseliyor

Rua, çocukların acısını hafifletmek için onlara ud çalıp, konser veriyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)
Rua, çocukların acısını hafifletmek için onlara ud çalıp, konser veriyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)

Gazze'nin sarı kum tepeleri arasında oturan Rua, ud çalarak Filistin şarkıları mırıldanıyor; etrafındaki çocukların duyabileceği şekilde sesini yavaş yavaş yükseltiyordu.

Yaylı müzik bütün çocukların ilgisini çekti ve hepsi onun etrafında toplanmaya başladı.

Rua'nın umduğu şey gerçekleşti; İsrail'in güvenli olduğunu öne sürdüğü bölgenin bir uzantısı olan Gazze Şeridi'nin en güneyindeki El Mavasi bölgesinden Refah iline kadar uzanan kısımda yerinden edilen çocuklar için özel bir müzik etkinliği düzenlemeyi planlamıştı.

Savaşa rağmen müzik

Rua, şöyle konuştu:

Çocukları nasıl toplayacağım konusunda kafam karıştı: çadırlarına gidip eğlenceye katılmalarını mı isteyeyim, dedim ama zaman uygun olmadığı için ebeveynler tarafından reddedileceğimi hissettim. Savaş halinde yaşadığımız ve her gün sevdiklerimizi, tanıdıklarımızı kaybettiğimiz için doğru zaman değildi. Aklıma yere oturup uda sarılıp çalmak geldi. Bu sahnenin, kaygılarını unutturacak her türlü etkinliğe hevesli çocuklar ve yetişkinler tarafından sevileceğinden emindim. Savaş boyunca denedim ve gerçekten de başardım.

Rua, sağ elinin parmaklarıyla içi boş müzik aletinin tellerini hareket ettiriyordu ve uçlarına gerilen tellerin arasındaki her geçişte, çocukların ezberlediği ve bildiği ünlü Arap ezgileri çalınıyordu ve bu onların hızla müzisyenin etrafında toplanmasına neden oluyordu.

Filistin şarkıları

Rua'nın çalmaya başladığı ilk müzik, Filistinli sanatçı Muhammad Assaf'ın "Alli el-Kufiya" şarkısının melodileriydi.

Ama kız sessiz kaldı ve tek kelime etmedi. Onu dinlemeyi seven çocuklar hızla ona yaklaştılar ve mırıldanmaya başladılar:

Alli kufiye alli ve lev leh fiyha…

Müzik karşısında çocuklar Gazze'de etraflarındaki patlama seslerini umursamıyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)
Müzik karşısında çocuklar Gazze'de etraflarındaki patlama seslerini umursamıyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)

Çocuklar heyecanlandı, Rua da heyecanlandı ve udda daha çok ezgi çalmaya başladı, çocuklar da tellerin çıkardığı seslere uyum içinde alkışlamaya başladılar ve Süleyman birdenbire yerinden fırlayıp dabke yapmaya başladı ve çok sayıda küçük çocuk da kalktı ve dans etmek için dairesel bir çizgi oluşturdu.

Rua, savaşın baskın seslerinin, çocuklardan saklanamayan yıkım ve ölüm sahnelerinin onlarda kötü etki bıraktığını, psikolojik sağlıklarını etkilediğini, çaldığı müziğin çocuklara iyi bir ruh hali sağlamak için etraflarında olup biteni görmezden gelmeyi amaçlayan psikolojik bir ilk yardım niteliği taşıdığını düşünüyor.

Savaşı geçici olarak görmezden gelmek

Gerçekten de Rua, hafızası zayıf olan çocuklarda savaş durumunun geçici olarak unutulmasına neden olmayı başardı.

İsrail savaş uçakları, müzisyenin verdiği kısa konserin yakınına bomba attı ancak hiçbiri büyük patlama sesine aldırış etmedi, şarkı devam ederken alkışlamaya ve şarkı söylemeye devam ettiler.

Rua, dişlerinin göründüğü geniş bir gülümsemeyle "Ritmi duyuyoruz" dedi.

Sonra tekrar çalmaya başladı, müziğin ritmine göre başını sallıyordu ve çocuklar da onun yaptığını taklit ediyorlardı.

Rua ve arkadaşları çocuklara ud çalmayı öğretmeye çalışıyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)
Rua ve arkadaşları çocuklara ud çalmayı öğretmeye çalışıyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)

Müzisyen, en azından araçla korku içinde yaşayan çocuklara yardım edebildiğini anlattı.

Müziğin onları rahatlatabildiğini ve psikolojilerini olumlu yönde değiştirebildiğini belirtti.

Rua, ud tınılarıyla ve güzel sesiyle şarkı söylemeye başladı:

Yurt dışına gidiyorsun ama ülken senin için daha iyi, korkarım ki gidip mülk sahibi olursun, başkalarıyla arkadaşlık edersin ve beni unutursun.

Rua, en az yaptığı konserin amacı kadar güzeldi.

Kurtarma çağrısı

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu'nun (UNICEF) Gazzeli çocukları psikolojik felaketlerden kurtarmak amacıyla başlattığı insani yardım çağrısına yanıt veren Rua, her gün üç saatlik konser veriyor ve en fazla çocuğun olduğu birden fazla mülteci kampına gidiyor.

Hatta UNICEF sözcüsü James Elder, Gazze Şeridi'ni "çocuklar için dünyanın en tehlikeli yeri" olarak nitelendirerek, savaş nedeniyle her gün 120'ye yakın çocuğun öldürüldüğünü, çocukların tamamının ağır psikolojik rahatsızlıklar yaşadığını bildirdi.

Rua, hepsi ud kullanan on arkadaşıyla birlikte müzik çalarla rol değiştiriyor ve her birinin, çocukları mini konserde yaşamaya ve savaşı görmezden gelmeye motive edecek özel bir melodisi var.

Müzik dersi ve çalma deneyimi

Rua çalmayı bıraktı ve Malik udunu ondan aldı ve çocuklara müzik enstrümanını anlatmaya başladı, onlara nasıl çalınacağını öğretti ve çocukların onu kendi başına çalmayı denemeleri için ellerine verdi ve bu da çocukları teşvik etti.

Küçüklerin hepsi ud tutmayı denemek istedikleri için konsere katılmaya karar verdiler.

Malik şöyle konuştu:

Amaç çocuklara bu deneyimi yaşatmak ve onlara şarkı söylettirmek. Bu çok güzel bir şey, stresi azaltıyor. Konser bitse bile çocuklar ailelerinin yanına gidip onlara duyduklarını, yaşadıklarını anlatıyorlar, o konserin etkisi günler sürebiliyor ama kesinlikle yeterli değil.

Filistinli çocuklar, İsrail'in sürekli bombardımanı nedeniyle ağır psikolojik etkiler yaşıyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)
Filistinli çocuklar, İsrail'in sürekli bombardımanı nedeniyle ağır psikolojik etkiler yaşıyor (Meryem Ebu Dakka-Independent Arabia)

Malik, ud çalma mekanizmasını anlatmaya başladı ancak çocukların bu dersleri bir oturuşta anlamaları zor olduğundan kısa bir dersle yetindi.

Buna rağmen içlerinden biri udun taşınmasına yardım etti ve biraz ud çaldı.

Konserin arka planında İsrail keşif uçağı yüksek bir vızıltı sesi çıkarıyordu ancak ud tellerinin sesi, motor sesinden daha yüksekti.

Malik, elleriyle onlarca drone'un uçtuğu gökyüzünü işaret etti ve ekledi:

Dikkat edin, drone'un korkutucu sesine kimse dikkat etmiyor Hepsi uğultuyu görmezden gelip udun sesini duymak için dikkatle dinliyorlar. Ben de bunu yapmayı planlıyordum ve nitekim başardım.

Independent Arabia - Independent Türkçe



Gazze, İsrail'in yapay zeka teknolojilerini test ettiği bir alana dönüştü

İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)
İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)
TT

Gazze, İsrail'in yapay zeka teknolojilerini test ettiği bir alana dönüştü

İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)
İsrail ordusunun Matzpen teknoloji birimi (Reuters)

İnci Mecdi

İsrail tarafından geliştirilen ve 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana Gazze’deki savaş sırasında Hamas liderlerinin yerini tespit etmek için kullanılan yapay zeka (AI) teknolojileri, özellikle de İsrail'e askeri bir avantaj sağlayan bu teknolojilerin kullanılmasının feci sonuçları göz önüne alındığında, giderek artan etik kaygılara yol açıyor.

İsrailli ve ABD’li yetkililerin ABD merkezli New York Times (NYT) gazetesine verdiği bilgilere göre İsrailli subaylar yapay zeka tabanlı askeri teknolojiyi ilk kez 2023 yılının sonlarında, 7 Ekim 2023 saldırılarının planlanmasına yardımcı olan Hamas’ın üst düzey liderlerinden İbrahim el-Bayari'ye suikast düzenlemek için kullandı. İsrail istihbaratı, Gazze Şeridi'nin altındaki tünellerde saklandığına inanılan Bayari’nin yerini başlangıçta tespit edemedi. Bu da on yıl önce savaşta kullanılmadan geliştirilmiş olan aracı geliştirmek için yeni bir teşvik sağladı. İçeridekilere göre Birim 8200 mühendisleri yapay zekayı bu araca dahil etmekte gecikmedi. İsrail kısa süre içinde Bayari'nin aramalarını dinleyebildi ve aramaların yapıldığı yerin yaklaşık konumunu veren sesli yapay zeka aracını test etti. İsrail bu bilgiyi kullanarak 31 Ekim 2023'te bölgeyi hedef alan hava saldırıları düzenledi ve Bayari'yi öldürdü.

“The Studio”

Ancak İsrail'in savaş sırasında kullandığı yapay zeka teknolojileri önemli sivil kayıplara yol açtı. Şarku’l Avsat’ın Londra merkezli çatışma izleme kuruluşu Airwars'tan aktardığı verilere göre Bayari'ye yapılan saldırıda 125'ten fazla sivil öldü. Kimliklerinin gizli kalması şartıyla NYT’ye konuşan ABD ve İsrailli dokuz yetkilinin açıklamalarına göre Bayari suikastı için düzenlenen hava saldırısında 125'ten fazla sivil öldürüldü. Bunun için kullanılan sonik araç, İsrail'in Gazze'deki savaşı yapay zeka destekli askeri teknolojileri dünyanın daha önce hiç görmediği bir hızda test etmek ve uygulamak için nasıl kullandığının sadece bir örneğiydi.

İsrail, geçtiğimiz 18 ay boyunca kısmen gizlenmiş ya da yaralanmış olan yüzleri gerçek kimliklerle eşleştirmek için yapay zekayı yüz tanıma yazılımına da entegre etti. Potansiyel hava saldırısı hedeflerini gruplandırmak için yapay zekayı kullandı. İki kaynağa göre, mesajları, sosyal medya gönderilerini ve Arapça diğer verileri toplayıp analiz edebilen bir sohbet robotunu güçlendirmek için Arapça bir yapay zeka modeli oluşturdu.

NYT'ye konuşan ve söz konusu teknolojiler hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre bu çabaların çoğu Birim 8200'de görevlendirilen askerler ile Google, Microsoft ve Meta gibi teknoloji şirketlerinde çalışan yedek askerler arasında bir ortaklığın da önünü açtı. Kaynaklar, Birim 8200'ün bir inovasyon merkezi ve uzmanların yapay zeka projeleriyle eşleştirildiği bir yer olan The Studio'yu oluşturduğunu söyledi.

Yedek askerler

İsrailli yetkililer, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e sınır ötesi saldırılar düzenleyerek bin 200'den fazla kişiyi öldürmesi ve 250’den fazla kişiyi rehin almasının ardından, Birim 8200 ile The Studio’daki yedek askerler arasındaki iş birliğinin hızla yeni yapay zeka teknolojileri geliştirmesine izin verildiğini açıkladı. Yatırımcıları şirketlerle buluşturan ve kâr amacı gütmeyen İsrailli bir kuruluş olan Startup Nation Central'ın CEO'su Avi Hasson, META, Google ve Microsoft'ta çalışan İsrailli yedek askerlerin insansız hava araçları (İHA) ve veri füzyonu (bilgi bütünleştirme) alanlarında inovasyonu teşvik eden kilit unsurlar haline geldiğini söyledi. Yedek subaylar teknik bilgi birikimi ve orduda bulunmayan kilit teknolojilere erişim sağladılar.

İsrail ordusu İHA filosunu güçlendirmek için de hızla yapay zekayı kullandı. İsrail ordusuyla birlikte çalışan bir yazılım ve yürüyüş şirketi olan XTEND’ın kurucusu ve CEO'su Aviv Shapira, hedefleri uzaktan tanımlayan ve takip eden İHA’lar geliştirmek için yapay zeka algoritmalarının kullanıldığını söyledi.

İsrailli ve ABD'li yetkililere göre İsrail yapay zeka tabanlı cephaneliğini geliştirmek için yarışırken bile, bu teknolojilerin kullanılması bazen yanlış kimliklere, tutuklamalara ve sivil ölümlerine yol açtı. Bazıları, gözetimin artmasına ve sivillerin öldürülmesine yol açabilecek yapay zekanın etik sonuçları hakkında tartışırken Avrupalı ve ABD'li savunma yetkilileri, başka hiçbir ülkenin mevcut savaşlar sırasında yapay zeka araçlarını denemede İsrail kadar aktif olmadığını ve bu teknolojilerin gelecekteki savaşlarda nasıl kullanılabileceğine ve nasıl başarısız olabileceklerine dair bir fikir verdiğini söyledi.

Geniş dil modeli

The Studio tarafından geliştirilen araçlardan biri de geniş dil modeli olarak bilinen Arapça yapay zeka modeliydi. Konuyla ilgili bilgi sahibi İsrailli subaylara göre ülkede onlarca yıldır Arapça konuşulan lehçelerde ele geçirilmiş kısa mesajlar (SMS), telefon görüşmeleri ve sosyal medya paylaşımları bulunuyor. Bu yüzden İsrailli subaylar savaşın ilk birkaç ayında geniş bir dil modeli oluşturdular ve Arapça sorgular yapmak için bir chatbot geliştirdiler. ABD’li ve İsrailli yetkililerin dördü, aracın multimedya veri tabanlarıyla entegre edilerek analistlerin görüntü ve videolar üzerinde karmaşık aramalar yapabilmelerinin sağlandığını söyledi.

İsrailli üç subaya göre İsrail geçtiğimiz eylül ayında Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'a suikast düzenlediğinde, bahsi geçen chatbot Arap dünyasındaki tepkileri analiz etti. Teknoloji, halkın tepkilerini ölçmek için Lübnan'daki farklı lehçeleri ayırt ederek İsrail'in karşı saldırı başlatmak için kamuoyu baskısı olup olmadığını değerlendirmesine yardımcı oldu. Ancak iki subaydan biri, chatbotun bazen İngilizceden Arapçaya çevrilen bazı modern argo terimleri ve kelimeleri tanımlayamadığını, bunun da farklı lehçelerde uzman İsrailli istihbarat subaylarının çalışmasını gözden geçirip düzeltmesini gerektirdiğini belirtti.

İsrailli iki istihbarat yetkilisine göre chatbot bazen yanlış cevaplar verdi. Aynı yetkililer, chatbotun örneğin tüfekleri boru olarak gösterdiğini, ancak yapay zeka aracının araştırma ve analizi büyük ölçüde hızlandırdığını söylediler.

İsrail ayrıca 7 Ekim 2023 saldırılarından sonra Gazze Şeridi'nin kuzeyi ve güneyi arasında kurulan geçici kontrol noktalarına, Filistinlilerin yüksek çözünürlüklü görüntülerini tarayıp yapay zeka destekli yüz tanıma yazılımına gönderme özelliğine sahip kameralar yerleştirmeye başladı. Ancak sistem, zaman zaman yüzleri gizlenmiş kişileri tanımlamakta zorlandı. Bu durum, yüz tanıma sistemi tarafından yanlışlıkla teşhis edilen Filistinlilerin tutuklanmasına ve sorgulanmasına yol açtı.