Sudan ordusu ve silahlı gruplardan müttefikleri Kuzey Darfur eyaletinin başkenti el-Faşir kentinde üstünlüğü ele geçirmek için kıyasıya mücadele ederken, Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) kuşatmayı sıkılaştırıyor ve kentin çeşitli bölgelerine haftalardır art arda saldırılar düzenliyor. Bu da çatışmaların sıcaklığını ve kayıp sayısını arttırıyor.
El-Faşir, Sudan ordusu ve müttefiklerinin Darfur bölgesindeki son kalesi. HDK, şu anda kendisini oluşturan beş eyaletten dördünün kendi komutası altında olduğu bölge üzerindeki etkisini sıkılaştırmak için el-Faşir’i kontrol etmeye çalışıyor.
Başkenti el-Faşir olan Kuzey Darfur eyaletinin yüzölçümü 296 bin kilometrekare olup, Sudan'ın yüzölçümünün yaklaşık yüzde 12'sine eşittir. Eyalet, Darfur bölgesinin yüzölçümünün yarısından fazlasını oluşturuyor.
Neden el-Faşir?
El-Faşir'in Darfur'da HDK’nin tam kontrolü dışında kalan son şehir olması, geçen yıl Nisan ayından bu yana Sudan'da yaşanan çatışmalarda önemli olmasının tek nedeni değil. Ordu ile HDK arasında ilk olarak Hartum'da patlak veren savaş, beş eyaletten oluşan Darfur bölgesindeki şehirlere doğru büyük bir göç dalgasına neden oldu.
Ordu ve HDK arasında devam eden savaş sırasında yaklaşık yarım milyon insan el-Faşir'e göç etti. Ayrıca Sudan'daki çatışmalar büyüdükçe el-Faşir tüm Darfur bölgesi için önemli bir yardım merkezi haline geldi. Şehrin coğrafi konumu onu Çad, Mısır, Libya ve batıdan doğu Sudan'a giden yol ile iletişim hatları için önemli kılıyor.
El-Faşir'de ikamet eden Avadallah İbrahim Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “HDK dün (Pazar) şehrin Güney Hastanesi çevresinde yoğunlaşan mahallelerine ayrım gözetmeksizin onlarca havan topu attı. Durum çok zor ve binlerce vatandaş şehrin dışındaki barınaklara ve açık alanlara göç etmek zorunda kaldı” ifadelerini kullandı.
Güvenli ikmal hatları ve yeni bir hükümet
Adının açıklanmasını istemeyen Sudanlı bir kaynak, ordunun el-Faşir’i HDK’ye kaptırmasının büyük bir askeri kayıp anlamına geldiğini belirtti. Zira el-Faşir, alan ve nüfus bakımından Darfur bölgesindeki en büyük şehir. Kaynak, el-Faşir’in HDK tarafından ele geçirilmesinin, ona (HDK’ye) silah ve askeri teçhizatla güçlendirilmiş ikmal hatları sağladığını açıkladı. El-Faşir’in ele geçirilmesiyle batı sınırlarında açık bir coğrafi alana, kontrol ve komuta merkezine sahip olan HDK’nin Kordofan eyaletlerine saldırabileceğine dikkat çeken kaynak, HDK’nin el-Faşir’i ele geçirerek Etiyopya sınırına kadar doğu eyaletlerini tehdit ettiğini ve El Cezire eyaletindeki savunmasını güçlendirdiğini kaydetti.
Kaynak, kendi bakış açısına göre korkunç bir senaryo olarak tanımladığı şeyi şöyle açıkladı: “HDK’nin el-Faşir’in kontrolünü ele geçirir geçirmez Darfur, Hartum ve El Cezire eyaletinde kontrol altına aldığı bölgelerde, Güney Kordofan’ın Nuba Dağları bölgesindeki Halk Hareketi'nin sivil otoritesine ve ülkenin doğusundaki Port Sudan kıyı kentinde ordu komutanları tarafından yönetilen fiili hükümetin karşısına yeni bir hükümetle çıkması en korkunç senaryodur.”
Kaynağa göre, “Batılı çevreler, ülkede üç hükümetin varlığının, çatışmanın iki tarafı arasında siyasi müzakerelerin soğuk bir atmosferde yapılmasına olanak tanıdığını ve bu durumun savaşın durdurulmasının temellerini attığına inanıyor. Ancak bu görüşe bazı Avrupa ülkeleri karşı çıkıyor ve korkuyor.”
Kaynak, “El-Faşir'in düşmesi, savaşı finanse etmek için malzeme, silah ve mühimmat gibi askeri teçhizat satın alma konusunda kaynak sıkıntısı çeken Sudan ordusu üzerinde çok büyük bir etki yaratacaktır” dedi.
Kaynak, özellikle Hava Kuvvetleri'nin “savaş uçaklarının taşıdığı füzeler için yedek parça temin etmekte zorlandığını ve esas olarak tükenmek üzere olan varil bombalarına bağımlı hale geldiğini” açıkladı.
Üç ülke için sınır geçişi noktası
Güvenlik nedeniyle adının açıklanmasını istemeyen Sudanlı bir siyasi analist Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “El-Faşir, devrik Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir rejimi sırasında idari olarak beş eyalete bölünmeden önce Darfur bölgesinin son başkenti olarak tarihi bir sembolizme sahip” dedi.
Analist sözlerini şöyle sürdürdü: “El-Faşir coğrafi olarak Sudan'ın üç komşu ülkesinin kesişme noktasında yer alıyor: Et-Tine geçidi üzerinden Çad, Cebel Uveynat üzerinden Libya ve tarihi Darb el-Erbain güzergahı üzerinden Mısır. HDK için el-Faşir'in kontrolünü ele geçirmek, Darfur bölgesinin tamamına nüfuz etmek ve buradan çölü aşarak Sudan ordusunun etkisi altındaki kuzey eyaletini tehdit etmek anlamına geliyor ki HDK'nin şiddetle savaşmasının nedeni de bu.”
Siyasi analist, ‘en büyük tehlikenin Darfurlu silahlı hareketlerin Sudan ordusuyla ittifakının, çatışmanın Darfur'da kabilesel ve etnik nitelikte bir iç savaşa dönüşmesine yol açması’ olacağı uyarısında bulundu.
Yüksek rütbeli emekli bir Sudanlı subay Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “Askerî açıdan bakıldığında el-Faşir, Sudan ordusu için önemli bir stratejik bölge. Burayı kaybetmek, Sudan ordusunun bölgeden çekilmesi ve dolayısıyla bölgedeki diğer eyaletleri geri kazanmak için gerekli bir askeri merkezi kaybetmesi anlamına gelecektir” değerlendirmesinde bulundu.
İsmini saklı tutmayı tercih eden askeri kaynak, ‘savaşan tarafların savaşı sonuna kadar sürdürdüğüne’ dikkat çekerek şu ifadeyi kullandı: “Şu anda, bu gerginliğin ülkedeki savaşı sona erdirmeye yönelik müzakere sürecini zorlaştıracak değişkenler yaratabileceğini gören uluslararası ve bölgesel baskılara verecekleri tepkiye büyük ölçüde güveniyoruz.”
Suriye rejimi tarafından Suriye'nin güneyinde bulunan Dera kentindeki İnhil beldesine atılan varil bombası (Arşiv - Reuters)
Mısır Petrol Bakanlığı, doğalgaz ihtiyacını karşılarken (Bakanlık)